عوارض کشیدن دندان شیری کودکان

کشیدن دندان شیری کودکان، با وجود اینکه ممکن است در نگاه اول ساده به نظر برسد، می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد که سلامت دهان و دندان کودک را در آینده تحت تأثیر قرار دهد. این دندان‌ها نقش مهمی در حفظ فضای مناسب برای دندان‌های دائمی، جویدن غذا، و تکلم صحیح ایفا می‌کنند. به همین دلیل، تصمیم‌گیری برای کشیدن آن‌ها باید با دقت و تحت نظر فوق تخصص دندانپزشکی کودکان در مشهد که از مراکز درمانی مجهزی برخوردار است، صورت گیرد. در این مقاله به بررسی جامع عوارض کشیدن دندان شیری کودکان و اهمیت مراقبت‌های پیشگیرانه می‌پردازیم.

اهمیت دندان‌ های شیری و نقش حیاتی آن‌ ها

دندان‌های شیری بیش از آنچه والدین تصور می‌کنند، حائز اهمیت هستند. این ۲۰ دندان کوچک که معمولاً از ۶ ماهگی تا ۳ سالگی در دهان کودک رویش می‌یابند، فقط برای جویدن غذا نیستند. آن‌ها نقش کلیدی در رشد یکپارچه استخوان فک، حفظ فضای لازم برای رویش صحیح دندان‌های دائمی زیرین، و کمک به تکامل گفتار کودک دارند. هر دندان شیری، راهنمایی برای دندان دائمی متناظر خود است و از دست دادن زودهنگام آن می‌تواند مسیر رویش دندان دائمی را منحرف کند. برای مثال، کشیدن دندان آسیاب شیری، که دیرتر از سایر دندان‌های شیری می‌افتند و تا ۱۲ سالگی نیز ممکن است در دهان باقی بمانند، می‌تواند منجر به بسته شدن فضا و مشکلات جدی ارتودنسی در آینده شود.

دلایل رایج برای کشیدن دندان شیری در کودکان

طبق گفته وب سایت رسمی kidsdds:

Most kids get cavities. In fact, about 70 percent of people have had at least one cavity by the time they turn 18. Whenever possible, your dentist will treat a cavity with a filling or even a dental crown (usually for molars). 

بیشتر بچه‌ها دچار پوسیدگی دندان می‌شوند. در واقع، حدود ۷۰ درصد از افراد تا سن ۱۸ سالگی حداقل یک پوسیدگی دندان داشته‌اند. در صورت امکان، دندانپزشک شما پوسیدگی را با پر کردن یا حتی روکش دندان (معمولاً برای دندان‌های آسیاب) درمان می‌کند.

اگرچه تلاش بر این است که دندان‌های شیری تا جای ممکن حفظ شوند، اما گاهی اوقات کشیدن آن‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌شود. از جمله دلایل اصلی که دندانپزشک ممکن است کشیدن دندان شیری را توصیه کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوسیدگی شدید دندان: زمانی که پوسیدگی به حدی پیشرفت کرده باشد که دیگر نتوان دندان را با ترمیم، عصب‌کشی (پالپوتومی یا پالپکتومی) یا روکش دندان شیری نجات داد، کشیدن آن ضروری می‌شود تا عفونت به دندان‌های مجاور یا دندان دائمی زیرین سرایت نکند. پوسیدگی گسترده یکی از شایع‌ترین مواردی است که به کشیدن دندان آسیاب کودکان منجر می‌شود.

• عفونت یا آبسه دندانی: عفونت‌های شدید که باعث تشکیل آبسه شده‌اند و به استخوان فک یا بافت‌های اطراف آسیب می‌رسانند، نیازمند کشیدن فوری دندان هستند تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.

• عدم افتادن طبیعی دندان شیری: در برخی موارد، دندان شیری در زمان مقرر نمی‌افتد و مانع از رویش صحیح دندان دائمی می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث رویش دندان دائمی در مکانی نامناسب یا نهفته ماندن آن شود.

• مشکلات ارتودنسی: گاهی اوقات برای ایجاد فضای کافی در فک و اصلاح ناهنجاری‌های دندانی، دندانپزشک ارتودنتیست تصمیم به کشیدن یک یا چند دندان شیری می‌گیرد تا راه را برای دندان‌های دائمی هموار کند.

• شکستگی یا آسیب شدید: ضربه یا شکستگی‌هایی که به ساختار دندان شیری آسیب جدی وارد کرده‌اند و قابل ترمیم نیستند، ممکن است به کشیدن دندان شیری منجر شوند.

• کیست یا ضایعات پاتولوژیک: وجود کیست یا دیگر ضایعات غیرطبیعی در اطراف ریشه دندان شیری نیز می‌تواند از دلایل کشیدن آن باشد.

عوارض احتمالی کشیدن زودهنگام دندان شیری کودکان

با توجه به نقش حیاتی دندان‌های شیری، کشیدن آن‌ها زودتر از موعد طبیعی می‌تواند عواقب ناخوشایندی به همراه داشته باشد. درک این عوارض کشیدن دندان شیری کودکان برای والدین اهمیت زیادی دارد:

یکی از مهم‌ترین عوارض کشیدن دندان شیری کودکان، از دست رفتن فضای لازم برای دندان‌های دائمی است. دندان‌های شیری به عنوان نگهدارنده فضا عمل می‌کنند. وقتی دندان شیری زودتر از موعد کشیده می‌شود، دندان‌های مجاور ممکن است به سمت فضای خالی حرکت کنند و این امر باعث کاهش فضا برای رویش دندان دائمی زیرین می‌شود. نتیجه این اتفاق، کج شدن دندان‌ها، نامرتبی، و در نهایت نیاز به درمان‌های ارتودنسی پرهزینه و طولانی‌مدت در آینده خواهد بود.

علاوه بر این،کشیدن دندان آسیاب شیری، به‌ویژه در سنین پایین، می‌تواند توانایی کودک در جویدن صحیح غذا را مختل کند. این مشکل می‌تواند بر تغذیه و حتی رشد عمومی کودک تأثیر منفی بگذارد. کودکان با مشکل در جویدن، ممکن است تمایل کمتری به خوردن غذاهای سفت داشته باشند که منجر به سوءتغذیه یا مشکلات گوارشی می‌شود.

دندان‌های شیری نقش مهمی در تکامل گفتار و تلفظ صحیح کلمات دارند. به خصوص کشیدن دندان‌های شیری جلویی می‌تواند باعث اختلال در تلفظ برخی صداها و کلمات شود که این موضوع بر اعتماد به نفس کودک در ارتباطات اجتماعی اثر می‌گذارد. اگرچه این مشکلات اغلب موقتی هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند، اما نیاز به پیگیری و گاهی گفتاردرمانی دارند.

از دیگر عوارض می‌توان به ایجاد عادات نادرست مانند تنفس دهانی، فشار زبان به فضای خالی، و حتی کاهش اعتماد به نفس کودک به دلیل تغییر در ظاهر لبخند اشاره کرد. همچنین، دندان دائمی که قرار است در آن فضا رویش یابد، ممکن است آسیب‌پذیرتر شود یا با تأخیر رویش پیدا کند.

مراقبت‌ های پس از کشیدن دندان شیری کودکان

پس از کشیدن دندان شیری، مراقبت‌های مناسب برای جلوگیری از عفونت و تسریع بهبود بسیار مهم است. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• کنترل خونریزی و تورم: پس از کشیدن دندان، دندانپزشک یک گاز استریل روی محل زخم قرار می‌دهد. کودک باید برای حداقل ۳۰ دقیقه گاز را محکم گاز بگیرد. در صورت بروز تورم، استفاده از کمپرس سرد یا یخ روی صورت کودک در ناحیه کشیدن دندان می‌تواند به کاهش آن کمک کند.

• رژیم غذایی نرم و خنک: در ساعات و روزهای اول پس از کشیدن دندان، کودک باید از غذاهای نرم، خنک و غیرترش استفاده کند. از مصرف غذاهای سفت، داغ، تند یا اسیدی خودداری شود. نوشیدنی‌ها نیز باید با لیوان و نه با نی مصرف شوند تا لخته خون تشکیل‌شده جابجا نشود.

• داروها: در صورت تجویز دندانپزشک، داروهای مسکن یا آنتی‌بیوتیک باید طبق دستور مصرف شوند. به هیچ عنوان خودسرانه دارو قطع یا دوز آن تغییر داده نشود.

• بهداشت دهان: در ۲۴ ساعت اول، از شست‌وشوی شدید دهان یا تف کردن خودداری شود. پس از آن، شست‌وشوهای ملایم با آب نمک ولرم (یک قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم) می‌تواند به تمیز نگه داشتن محل زخم کمک کند. مسواک زدن دندان‌های اطراف باید با احتیاط و با مسواک نرم انجام شود.

• محدودیت فعالیت: کودک باید از فعالیت‌های فیزیکی سنگین و بازی‌های پرتحرک که ممکن است باعث افزایش خونریزی شوند، خودداری کند.

• پیگیری علائم: والدین باید به دقت علائم غیرعادی مانند درد شدید و غیرقابل کنترل، خونریزی مداوم و شدید، تورم زیاد و گسترش‌یافته، یا تب را بررسی کنند و در صورت مشاهده هر یک از این موارد، فوراً با دندانپزشک تماس بگیرند.

راه‌ های پیشگیری از نیاز به کشیدن دندان شیری

بهترین رویکرد همواره پیشگیری از مشکل است. با رعایت نکات ساده‌ای می‌توان از عوارض کشیدن دندان شیری کودکان جلوگیری کرد و نیاز به کشیدن دندان را به حداقل رساند:

• رژیم غذایی سالم: تشویق کودکان به مصرف میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات و کاهش مصرف قند و شیرینی‌جات، به تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کند. آب بهترین نوشیدنی برای کودکان است.

• بهداشت دهان و دندان منظم: مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید (به مقدار مناسب سن کودک) از زمان رویش اولین دندان شیری بسیار حیاتی است. والدین باید تا زمانی که کودک به مهارت کافی نرسیده است، در مسواک زدن به او کمک کنند.

• استفاده از فلوراید موضعی: فلورایدتراپی که توسط دندانپزشک انجام می‌شود، روشی مؤثر برای تقویت مینای دندان و افزایش مقاومت آن در برابر پوسیدگی است.

• فیشور سیلانت: شیارهای عمیق روی دندان‌های آسیاب شیری و دائمی می‌توانند محل تجمع مواد غذایی و باکتری‌ها شوند. فیشور سیلانت با پوشاندن این شیارها، از پوسیدگی جلوگیری می‌کند. این کار به خصوص برای جلوگیری از کشیدن دندان آسیاب کودکان بسیار مفید است.

• معاینات منظم دندانپزشکی: چکاپ‌های دوره‌ای و منظم توسط دندانپزشک اطفال (معمولاً هر شش ماه یک بار) به شناسایی زودهنگام مشکلات و درمان آن‌ها در مراحل اولیه کمک می‌کند و از پیشرفت پوسیدگی به مرحله‌ای که نیاز به کشیدن دندان باشد، جلوگیری می‌نماید.

• استفاده از محافظ دهانی: در کودکانی که در ورزش‌های تماسی یا فعالیت‌های پرخطر شرکت می‌کنند، استفاده از محافظ دهانی می‌تواند از آسیب‌های فیزیکی و شکستگی دندان‌ها جلوگیری کند.

مشاوره با دندانپزشک کودکان؛ تصمیمی آگاهانه برای سلامت دهان و دندان

مشاوره با دندانپزشک کودکان قبل از هرگونه تصمیم‌گیری برای کشیدن دندان شیری، ضروری است. یک دندانپزشک متخصص اطفال می‌تواند وضعیت دقیق دندان و لثه کودک را ارزیابی کند، عکس‌برداری‌های لازم را انجام دهد و بهترین گزینه درمانی را با در نظر گرفتن سن کودک، وضعیت سایر دندان‌ها و دندان‌های دائمی زیرین، پیشنهاد کند. گاهی اوقات حتی دندان‌هایی که به شدت پوسیده‌اند، با روش‌های پیشرفته‌تر مانند عصب‌کشی یا روکش، قابل نگهداری هستند و این امر از بروز عوارض کشیدن دندان شیری کودکان جلوگیری می‌کند. دندانپزشک همچنین در صورت نیاز به کشیدن دندان، درباره روش‌های جایگزین مانند استفاده از فضا نگهدارنده برای حفظ فضای دندان دائمی توضیح خواهد داد. این رویکرد جامع و تخصصی، به والدین کمک می‌کند تا تصمیمی آگاهانه برای حفظ سلامت دهان و لبخند زیبای فرزندشان در سال‌های آتی بگیرند. جهت پیدا کردن بهترین متخصصان میتوانید به وب سایت مشهد چی کجا به نشانی www.mashhadchikoja.ir مراجعه نمایید.

نتیجه‌گیری نهایی؛ اهمیت حفظ سلامت دندان‌ های شیری

در نهایت، می‌توان گفت که دندان‌های شیری نقش اساسی و غیرقابل انکاری در سلامت کلی، رشد فک، تغذیه، تکلم و اعتماد به نفس کودکان دارند. کشیدن زودهنگام آن‌ها، به‌ویژه کشیدن دندان آسیاب شیری، می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی مانند مشکلات ارتودنسی، ناهنجاری‌های فکی و اختلال در گفتار و جویدن را به همراه داشته باشد. از این رو، تاکید بر پیشگیری از پوسیدگی و حفظ دندان‌های شیری تا زمان طبیعی افتادن آن‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. با رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی مناسب و معاینات منظم دندانپزشکی، می‌توان از نیاز به کشیدن دندان آسیاب کودکان و سایر دندان‌های شیری جلوگیری کرده و آینده‌ای با لبخندی سالم و زیبا برای کودکان رقم زد. در مواردی که کشیدن دندان شیری اجتناب‌ناپذیر است، مشاوره با دندانپزشک متخصص کودکان و رعایت دقیق مراقبت‌های پس از آن، برای به حداقل رساندن عوارض کشیدن دندان شیری کودکان بسیار حیاتی است.

سوالات متداول عوارض کشیدن دندان شیری کودکان 

چه زمانی باید دندان شیری کودک پنج ساله کشیده شود؟

کشیدن دندان شیری کودک پنج ساله تنها در صورت پوسیدگی شدید، عفونت غیرقابل درمان، یا آسیب جدی که دندانپزشک راه دیگری برای حفظ آن نبیند، توصیه می‌شود.

آیا کشیدن دندان شیری نیاز به بیهوشی کامل دارد؟

خیر، در اکثر موارد کشیدن دندان شیری با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و نیازی به بیهوشی کامل نیست؛ مگر در شرایط خاص و با تشخیص دندانپزشک متخصص اطفال.

آیا دندانپزشک می‌تواند دندان شیری پوسیده را ترمیم کند؟

بله، در بسیاری از موارد پوسیدگی دندان شیری در مراحل اولیه یا حتی پیشرفته‌تر با روش‌هایی مانند پر کردن، عصب‌کشی (پالپوتومی) یا روکش قابل ترمیم و حفظ است.

چه مراقبت‌ هایی پس از کشیدن دندان شیری لازم است؟

پس از کشیدن دندان شیری، استفاده از گاز استریل برای کنترل خونریزی، رژیم غذایی نرم و خنک، خودداری از مکیدن، و رعایت بهداشت ملایم دهان ضروری است.

آیا کشیدن دندان شیری بر رشد دندان دائمی تاثیر منفی می‌گذارد؟

اگر دندان شیری زودتر از موعد طبیعی کشیده شود، ممکن است بر رشد و رویش دندان دائمی تاثیر منفی گذاشته و باعث نامرتبی یا کمبود فضا شود؛ اما در زمان مناسب و با تدابیر لازم، این تاثیر به حداقل می‌رسد.