نمونه دادخواست مطالبه طلاجات

حتماً برای شما هم پیش آمده که در بین آشنایان یا حتی خودتان، با مسئله پس گرفتن طلاجات بعد از جدایی یا طلاق روبرو شده باشید. نمونه دادخواست مطالبه طلاجات در واقع یک راهنمای کاربردی و حقوقی است تا بتوانید طلاهایی که به همسر (یا همسر سابق) خود هبه کرده اید را پس بگیرید. این فرایند نیاز به آگاهی از پیچ و خم های قانونی و رویه قضایی دارد تا از سردرگمی و اتلاف وقت جلوگیری شود.

تصور کنید یک روز تصمیم می گیرید زندگی مشترک تان را شروع کنید. با عشق و علاقه، برای همسرتان طلا می خرید، هدیه می دهید، شاید حتی سرویس کامل طلا. فکر می کنید همه چیز خوب است و این طلاها نشانه ای از محبت و تعهد شماست. اما خب، همیشه همه چیز طبق میل ما پیش نمی رود و گاهی زندگی به سمتی می رود که به جدایی و طلاق می رسد. اینجاست که سوال پیش می آید: تکلیف آن طلاها چه می شود؟ آیا می توانید آن ها را پس بگیرید؟ آیا زن می تواند ادعا کند که طلاها برای اوست و مرد هیچ حقی ندارد؟

راستش را بخواهید، این موضوع یکی از پرتکرارترین دعاوی در دادگاه های خانواده است و پیچیدگی های خاص خودش را دارد. چون از یک طرف هدیه بوده، از طرف دیگر قوانین هبه (بخشش) در موردش صدق می کند و کلی جزئیات دیگر که می تواند مسیر پرونده را عوض کند. پس اگر می خواهید با چشم باز و قدم های محکم در این مسیر قدم بگذارید و حق وحقوقتان را پیگیری کنید، باید خوب بدانید که چطور یک دادخواست مطالبه طلاجات تنظیم کنید و چه مدارکی نیاز دارید. این مقاله قرار است همین راه پر پیچ وخم را برایتان روشن کند.

مبانی قانونی مطالبه طلاجات؛ هبه چیست و چه زمانی می توان از آن رجوع کرد؟

قبل از اینکه دست به قلم شوید و دادخواست بنویسید، باید اصلاً بدانید که از نظر قانونی، وضعیت این طلاها چطور است و آیا اصلاً حق پس گرفتن آن ها را دارید یا نه. اینجا بحث هبه یا همان بخشش پیش می آید که در قانون مدنی ما حسابی دقیق به آن پرداخته شده است.

مفهوم هبه در قانون مدنی (ماده ۷۹۵)

ببینید، «هبه» یعنی یک نفر، مال خودش را مجانی و بدون اینکه چیزی در مقابلش بگیرد، به یک نفر دیگر می بخشد. فرض کنید شما یک انگشتر طلا می خرید و آن را به همسرتان هدیه می دهید. این کار از نظر حقوقی یک هبه است. برای اینکه این هبه از نظر قانونی درست و حسابی باشد، چند تا رکن اصلی لازم است:

• واهب: شما که طلا را می بخشید.
• متهب: همسرتان که طلا را می گیرد.
• عین موهوبه: خود طلا که بخشیده شده.
• قبض: مهم تر از همه، اینکه متهب (همسرتان) طلا را تحویل بگیرد و قبض کند. یعنی طلا عملاً به دست او برسد و مالکیتش منتقل شود. تا وقتی طلا به دستش نرسیده، هبه کامل نیست.

فرق هبه با چیزهایی مثل خرید و فروش (بیع) یا صلح و امانت این است که در هبه، شما هیچ پولی نمی گیرید یا قرار نیست مال را بعداً پس بگیرید. شما واقعاً می بخشید و انتظار عوض ندارید.

اصل قابلیت رجوع از هبه (ماده ۸۰۳ قانون مدنی)

حالا خبر خوب برای کسی که هبه کرده! قانون می گوید هبه یک عقد جایز است. یعنی چی؟ یعنی برعکس عقدهای لازم (مثل عقد ازدواج که به راحتی نمی شود آن را بر هم زد)، هبه را می شود به هم زد. شما به عنوان واهب، می توانید از هبه ای که کرده اید، پشیمان شوید و مال را پس بگیرید. به این کار می گویند رجوع از هبه.

اما این رجوع هم الکی و بدون قانون نیست. باید حواستان باشد که تا وقتی زنده هستید و مال موهوبه (همان طلا) هنوز در ملکیت کسی که به او هدیه داده اید (متهب) باشد و تغییری اساسی هم نکرده باشد، می توانید از هبه رجوع کنید. یعنی اگر خدایی نکرده یکی از طرفین (واهب یا متهب) فوت کرده باشد، یا اگر متهب طلا را فروخته باشد، یا مثلاً آن را آب کرده و به چیز دیگری تبدیل کرده باشد، دیگر کار برای رجوع سخت می شود.

استثنائات و موانع رجوع از هبه: چه زمانی نمی توان طلا را پس گرفت؟

همان طور که گفتیم، رجوع از هبه یک اصل است، اما استثنائاتی هم دارد. یعنی در بعضی مواقع، حتی با اینکه شما طلا را هدیه داده اید، دیگر نمی توانید آن را پس بگیرید. این موارد را خوب به خاطر بسپارید:

• هبه معوض و تسلیم عوض: اگر شما طلا را به همسرتان هدیه داده اید، اما در عوض از او چیزی طلب کرده اید (مثلاً گفته اید این طلا را بهت می دهم اگر در فلان کار به من کمک کنی) و او هم آن کار را انجام داده یا عوض را به شما داده باشد، دیگر نمی توانید از هبه رجوع کنید.
• فوت واهب یا متهب: اگر شما (واهب) یا همسرتان (متهب) فوت کرده باشید، دیگر امکان رجوع از هبه وجود ندارد و طلا مال متهب (یا ورثه او) محسوب می شود.
• خروج مال موهوبه از مالکیت متهب: اگر همسرتان طلا را فروخته باشد، هدیه داده باشد، یا به هر نحوی آن را از ملکیت خود خارج کرده باشد، دیگر نمی توانید آن را پس بگیرید. در این حالت، ممکن است بتوانید قیمت روز آن را مطالبه کنید.
• تغییر عمده در مال موهوبه: اگر طلا آب شده باشد، شکسته و تعمیر اساسی شده باشد، یا به هر شکل دیگری تغییر ماهوی پیدا کرده باشد، رجوع از هبه دشوار می شود و ممکن است دادگاه به مطالبه قیمت حکم دهد.
• هبه به پدر، مادر یا اولاد: اگر شما به پدر، مادر یا فرزندان خود هبه ای کرده باشید، از نظر قانونی نمی توانید از آن رجوع کنید.

تفاوت هدایای دوران نامزدی با هدایای دوران ازدواج

یکی از مهم ترین نکاتی که در پرونده های مطالبه طلا همیشه مطرح می شود، همین بحث است که آیا این طلا، هدیه دوران نامزدی بوده یا دوران ازدواج؟ این تفاوت خیلی کلیدی است و می تواند مسیر پرونده شما را عوض کند.

هدایای دوران نامزدی: ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی می گوید اگر نامزدی به هم بخورد و ازدواج صورت نگیرد، هر یک از طرفین می تواند هدایایی را که به طرف دیگر یا والدین او برای وصلت داده، پس بگیرد. اینجا بحث رجوع از هبه مطرح نیست، بلکه اساساً شرط ازدواج محقق نشده و هدایا باید برگردانده شوند. مثلاً انگشتر نشانی، حلقه نامزدی و غیره.

هدایای دوران ازدواج: اما طلاها و هدایایی که در طول زندگی مشترک و بعد از عقد ازدواج به همسر داده می شود، مشمول ماده ۸۰۳ قانون مدنی (هبه) هستند. یعنی برای پس گرفتن آن ها باید اثبات کنید که هبه بوده و شرایط رجوع از هبه هم محقق شده است. در اینجا، اگر ثابت شود هبه معوض بوده یا یکی از موانع رجوع وجود داشته، پس گرفتن طلا ممکن نیست.

پس دقت کنید که طلا را در چه دوره ای هدیه داده اید. اگر دوران نامزدی بوده و وصلت به هم خورده، کارتان راحت تر است. اما اگر در طول زندگی مشترک بوده، باید بحث هبه و شرایط رجوع از آن را در نظر بگیرید که پیچیده تر است و نیاز به مدارک و اثبات بیشتری دارد.

شرایط اساسی و مدارک لازم برای دادخواست مطالبه طلاجات

خب، حالا که با مفاهیم اصلی هبه و رجوع از آن آشنا شدید، وقت آن است که ببینیم برای اینکه دادخواست تان در دادگاه راه بیفتد و شانس موفقیت داشته باشید، چه شرایطی باید برقرار باشد و چه مدارکی باید همراهتان ببرید. چون بدون مدارک قوی و دلایل محکم، حرف شما در دادگاه خریدار چندانی ندارد.

شرایط ماهوی برای طرح دعوا

این شرایط مثل ستون های اصلی پرونده شما هستند. اگر اینها نباشند، دادخواست تان خیلی محکم نیست:

• اثبات مالکیت خواهان (مرد) بر طلاجات در زمان خرید: شما باید نشان دهید که این طلاها را خودتان خریده اید. مهم ترین مدرک هم فاکتور خرید است که به نام شما باشد.
• اثبات قصد هبه از سوی مرد: باید ثابت کنید که قصد شما از دادن طلا، هدیه بوده، نه اینکه بخواهید آن را بفروشید، امانت بگذارید یا مثلاً بخشی از مهریه همسرتان محسوب شود. اینجاست که شهادت شهود یا حتی پیامک ها و گفتگوهای بین شما می تواند کمک کننده باشد.
• عدم وجود موانع قانونی رجوع از هبه: باید مطمئن باشید که هیچ کدام از آن استثنائاتی که در بخش قبلی گفتیم (مثل هبه معوض، فوت، فروش طلا توسط همسر و…) وجود ندارد. اگر یکی از این موانع باشد، کارتان برای پس گرفتن طلا خیلی سخت می شود.

یکی از کارهای خیلی مهم و حیاتی، ارسال اظهارنامه رجوع از هبه است. قبل از اینکه به دادگاه بروید، حتماً و حتماً باید یک اظهارنامه رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به همسرتان ارسال کنید و در آن صراحتاً اعلام کنید که از هبه طلاجات رجوع کرده اید و خواهان پس گرفتن آن ها هستید. این اظهارنامه به دادگاه نشان می دهد که شما به صورت قانونی، نیت خود را برای رجوع اعلام کرده اید و به نوعی یک اخطار رسمی به طرف مقابل است. بدون این اظهارنامه، ممکن است دادگاه دعوای شما را نپذیرد یا ضعیف بداند.

مدارک کلیدی مورد نیاز

برای اینکه دادخواست تان محکم و قابل قبول باشد، این مدارک را حتماً آماده کنید:

1. کپی مصدق فاکتور خرید طلا (به نام خواهان): این مهم ترین و اصلی ترین مدرک شماست. فاکتور باید نام شما را به عنوان خریدار داشته باشد. اگر چند تا فاکتور دارید، همه را ضمیمه کنید.
2. کپی مصدق عقدنامه یا سند ازدواج: برای اثبات رابطه زوجیت بین شما و خوانده.
3. شهادت شهود: اگر فاکتور ندارید یا می خواهید قصد هبه را اثبات کنید، شهادت افرادی که هنگام خرید یا اهدای طلا حضور داشته اند، یا از وجود طلا نزد همسرتان آگاهند، خیلی به کارتان می آید.
4. کپی برابر اصل اظهارنامه رجوع از هبه (با کد رهگیری): همان طور که گفتیم، ارسال این اظهارنامه حیاتی است. مطمئن شوید که کپی برابر اصل شده آن را دارید.
5. کارت ملی و شناسنامه خواهان: برای احراز هویت شما.
6. دلایل اثبات بروز اختلاف یا طلاق (در صورت نیاز): اگر طلاق گرفته اید، کپی دادنامه طلاق. اگر در حال جدایی هستید، مستنداتی که نشان دهنده اختلاف باشد.

یادتان باشد، هر چقدر مدارک و دلایل شما قوی تر و مستندتر باشند، شانس موفقیت تان در دادگاه بیشتر می شود. کمبود مدرک، مخصوصاً فاکتور، می تواند روند پرونده را بسیار دشوار و حتی به شکست بکشاند.

راهنمای گام به گام تنظیم و ثبت نمونه دادخواست مطالبه طلاجات

حالا که تمام پیش نیازهای قانونی و مدارک لازم را آماده کرده اید، وقت آن رسیده که قدم به قدم دادخواست تان را تنظیم و ثبت کنید. این بخش، قلب ماجراست و باید با دقت زیادی انجام شود.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوا

اولین قدم این است که بدانید پرونده تان به کدام دادگاه باید برود:

• صلاحیت ذاتی: دعاوی مربوط به طلاق، نفقه، مهریه و کلاً مسائل خانوادگی، در صلاحیت دادگاه خانواده هستند. پس حتماً باید به این دادگاه مراجعه کنید.
• صلاحیت محلی: برای دادخواست مطالبه طلاجات، معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (زوجه) صالح به رسیدگی است. یعنی باید در دادگاه شهر یا منطقه ای که همسر شما ساکن است، دادخواست بدهید.

تشریح بخش های مختلف دادخواست

یک فرم دادخواست استاندارد، بخش های مشخصی دارد که هر کدام باید دقیق پر شوند:

1. خواهان: شما هستید که دادخواست را می دهید. مشخصات کامل خودتان (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس دقیق، شماره تماس) را وارد کنید.
2. خوانده: همسرتان (یا همسر سابقتان) است که از او مطالبه طلا دارید. مشخصات کامل او را هم دقیقاً مثل خودتان بنویسید.
3. وکیل: اگر وکیل گرفته اید، مشخصات کامل وکیل را هم در این قسمت وارد کنید.
4. تعیین خواسته و بهای آن: این قسمت خیلی مهم است. خواسته شما مطالبه عین طلاجات است. یعنی شما عین طلاها را می خواهید. اما اگر عین طلاها موجود نباشد (مثلاً فروخته شده باشد)، می توانید مطالبه قیمت روز طلاجات را هم به عنوان خواسته ثانویه بنویسید. همچنین، حتماً مطالبه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و…) را هم ذکر کنید.
5. نحوه تقویم بهای خواسته: باید یک مبلغ ریالی برای طلاهایی که مطالبه می کنید، بنویسید. این مبلغ روی هزینه دادرسی شما تأثیر می گذارد. معمولاً یک تخمین از قیمت روز طلاها را می نویسند.
6. دلایل و منضمات دادخواست: در این قسمت، تمام مدارکی که در بخش قبل آماده کرده اید را لیست می کنید. مثلاً: کپی مصدق عقدنامه، کپی مصدق فاکتور خرید طلا، کپی برابر اصل اظهارنامه رجوع از هبه، عنداللزوم استماع شهادت شهود.
7. شرح دادخواست (متن اصلی): این بخش جایی است که شما داستان پرونده تان را از زبان حقوقی و رسمی، برای دادگاه توضیح می دهید. این متن باید خیلی واضح و منطقی باشد.

برای نوشتن شرح دادخواست این نکات را در نظر داشته باشید:

• با جمله احتراماً به استحضار عالی می رساند… شروع کنید.
• رابطه زوجیت و تاریخ عقد را ذکر کنید.
• شرح دهید که چطور و چه زمانی طلاجات را خریداری و به زوجه هبه کرده اید (با ذکر تاریخ و استناد به فاکتور).
• بگویید که اختلافات پیش آمده و شما از هبه رجوع کرده اید.
• بیان کنید که زوجه از استرداد طلاجات خودداری می کند.
• به مواد قانونی (۷۹۵، ۸۰۳، و در صورت لزوم ۱۰۳۷ قانون مدنی) استناد کنید.
• درخواست صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین یا قیمت طلاجات و پرداخت خسارات دادرسی را مطرح کنید.

نمونه کامل دادخواست مطالبه طلاجات (با فیلدهای قابل تکمیل)

حالا یک نمونه آماده از دادخواست را برایتان آورده ایم که می توانید آن را کپی کرده و با اطلاعات خودتان پر کنید:

بسمه تعالی
دادخواست

خواهان: [نام کامل، نام پدر، کد ملی، شغل، آدرس دقیق، شماره تماس خواهان]
خوانده: [نام کامل، نام پدر، کد ملی، شغل، آدرس دقیق، شماره تماس خوانده]
وکیل: [در صورت داشتن وکیل، مشخصات کامل وکیل]

تعیین خواسته و بهای آن:
۱. مطالبه عین طلاجات به مشخصات [لیست طلاجات از روی فاکتور، مثلاً: یک سرویس طلا شامل گردنبند و گوشواره و دستبند، چهار عدد النگو، یک عدد انگشتر و...] مقوم به [مبلغ ریالی به عنوان بهای خواسته] ریال.
۲. در صورت تعذر استرداد عین، مطالبه قیمت روز طلاجات فوق الذکر.
۳. مطالبه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و...).

دلایل و منضمات دادخواست:
۱. کپی مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه].
۲. کپی مصدق فاکتور خرید طلاجات [شماره فاکتور] مورخ [تاریخ فاکتور].
۳. کپی مصدق اظهارنامه رجوع از هبه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه].
۴. عنداللزوم استماع شهادت شهود.
۵. [سایر مدارک مرتبط مانند پرینت پیامک ها یا چت ها، فیش واریز وجه خرید طلا و...]

شرح دادخواست:
احتراماً معروض می دارد:
اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم سرکار خانم [نام خوانده] به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] در دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] [نام شهر] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم.
در طول زندگی مشترک و به منظور [مثلاً: هدیه و ابراز محبت/کادو مناسبت خاص/حسن نیت]، اینجانب اقدام به خرید و هبه طلاجات مشروحه در فاکتور پیوست (شامل [مثلاً: یک سرویس طلا، چهار عدد النگو و یک انگشتر]) به خوانده محترم نمودم. این طلاجات کماکان در ید ایشان موجود می باشد و تاکنون از ملکیت ایشان خارج نشده و یا تغییر ماهیت نداده است.
متأسفانه با بروز اختلافات خانوادگی و تصمیم به جدایی [یا: با توجه به وقوع طلاق و قطع رابطه زوجیت]، اینجانب به موجب اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به نشانی خوانده محترم ابلاغ گردیده، به صورت رسمی از هبه طلاجات مذکور رجوع نموده و مراتب را به اطلاع خوانده رسانده ام. علی رغم رجوع از هبه و اعلام رسمی اینجانب، خوانده محترم از استرداد طلاجات خودداری می نماید.
لذا با استناد به مواد ۷۹۵ و ۸۰۳ قانون مدنی و با توجه به دلایل و منضمات پیوست، از محضر محترم دادگاه استدعای صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین طلاجات موصوف یا قیمت روز آن ها در صورت تعذر استرداد عین، به انضمام کلیه خسارات دادرسی (از جمله هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینه کارشناسی) مورد استدعاست.

با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

مراحل ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

بعد از اینکه دادخواست تان را با دقت تنظیم کردید، باید آن را به صورت رسمی ثبت کنید. این کار در حال حاضر فقط از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود:

1. مراجعه به دفتر: با مدارک لازم (اصل و کپی تمام مدارکی که در بخش قبل گفتیم) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
2. اسکن و ثبت: مسئول دفتر، مدارک شما را اسکن و اطلاعات دادخواست را در سامانه ثبت می کند.
3. پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های دادرسی بر اساس بهای خواسته (همان مبلغی که برای طلاجات تقویم کرده اید) محاسبه و از شما دریافت می شود. این هزینه ها ممکن است شامل هزینه خدمات دفتر و هزینه قانونی دادرسی باشد.
4. دریافت کد رهگیری: پس از ثبت نهایی، یک کد رهگیری به شما داده می شود که با آن می توانید پرونده تان را در سامانه ثنا پیگیری کنید.
5. ارجاع به دادگاه: دادخواست شما به صورت الکترونیکی به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود و نوبت رسیدگی تعیین می گردد.

پیگیری مداوم پرونده و شرکت در جلسات دادرسی (یا حضور وکیل شما) از اهمیت بالایی برخوردار است.

تحلیل آرای قضایی در پرونده های مطالبه طلاجات

برای اینکه بهتر متوجه شوید دادگاه ها چطور به پرونده های مطالبه طلا نگاه می کنند، هیچ چیز بهتر از بررسی نمونه آرای قضایی نیست. این آرا به ما نشان می دهند که چه دلایلی باعث پیروزی یا شکست طرفین می شود و چقدر دقت در جزئیات مهم است. مخصوصاً تفاوتی که بین هدایای نامزدی و هدایای دوران ازدواج وجود دارد.

بررسی و نقد نمونه رای بدوی و تجدیدنظر

اجازه دهید یک مورد واقعی را با هم بررسی کنیم تا ببینید چطور یک پرونده از دادگاه بدوی شروع می شود و ممکن است در دادگاه تجدیدنظر، حکمش تغییر کند. این مثال، از آن دست پرونده هایی است که در دادگاه های خانواده زیاد دیده می شود و به خوبی اهمیت ماده ۱۰۳۷ و ماده ۸۰۳ قانون مدنی را نشان می دهد:

رای بدوی (دادگاه اولیه)

در یک پرونده، آقای الف (خواهان) دادخواستی را مطرح می کند و از خانم ب (خوانده)، همسر سابق خود، مطالبه استرداد طلا و جواهرات و همچنین وسایل دیگری مانند سرویس غذاخوری و ست حوله را درخواست می کند. وکیل آقای الف در دادگاه بدوی ادعا می کند که موکل و خانم ب برای مدت کوتاهی همسر شرعی و قانونی بوده اند و آقای الف این هدایا و هزینه ها را به قصد وصلت انجام داده است. از آنجایی که وصلت منظور به هم خورده و آن ها از هم جدا شده اند، به استناد فاکتورهای پیوست، تقاضای استرداد این اقلام را دارد.

وکیل خانم ب (خوانده) اما دفاع می کند که اولاً، خواهان مشخص نکرده که دعوای خود را بر اساس استرداد هدایای دوران نامزدی (ماده ۱۰۳۷) مطرح کرده یا رجوع از هبه (ماده ۸۰۳). ثانیاً، از آنجایی که طرفین همسر دائمی و رسمی یکدیگر بوده اند، بحث نامزدی منتفی است. همچنین، اگر دعوا بر مبنای هبه باشد، با توجه به اینکه آقای الف خودش عنوان کرده که به قصد وصلت این هزینه را نموده، می توان گفت که این هبه معوض بوده (یعنی در مقابل انجام ازدواج) و طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی، اگر هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد، امکان رجوع نیست. او تقاضای رد دعوا را می کند.

با این حال، دادگاه بدوی (شعبه ۱۴۸ دادگاه عمومی حقوقی تهران) با توجه به اینکه طلا و جواهرات و سایر وسایل توسط خواهان خریداری شده و به منظور وصلت در اختیار خوانده قرار گرفته، و با استناد به ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی که مربوط به هدایای دوران نامزدی است، حکم به محکومیت خوانده به استرداد طلا و جواهرات و سرویس غذاخوری و ست حوله صادر می کند. یعنی دادگاه بدوی این هدایا را در حکم هدایای نامزدی دانسته و چون وصلت به هم خورده، حکم به استرداد می دهد.

رای دادگاه تجدیدنظر

خانم ب (خوانده) به این رای اعتراض می کند و پرونده به دادگاه تجدیدنظر (شعبه ۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران) می رود. دادگاه تجدیدنظر، رای دادگاه بدوی را نقض می کند! چرا؟

دلایل دادگاه تجدیدنظر خیلی مهم است:

دادگاه تجدیدنظر می گوید استناد دادگاه بدوی به ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی (هدایای دوران نامزدی) منصرف از موضوع دعوی است. یعنی ربطی به این پرونده ندارد. چرا؟ چون طرفین به موجب سند نکاحیه (عقدنامه) زن و شوهر شرعی و قانونی بوده اند و پس از مدتی زندگی مشترک، به طلاق انجامیده است. بنابراین، دیگر بحث نامزدی مطرح نیست، بلکه هدایا در دوران زندگی مشترک داده شده اند.

دادگاه تجدیدنظر ادامه می دهد که بر فرض صحت ادعا و اینکه آقای الف این هدایا را داده باشد، به جهت معوض فرض شدن هبه و هدایای دوران زندگی مشترک قابلیت استرداد ندارد. یعنی دادگاه تجدیدنظر این هدایا را هبه در دوران ازدواج می داند و با توجه به اینکه این هدایا معمولاً به قصد دوام زندگی مشترک و در مقابل آن داده می شوند (یک نوع عوض عرفی)، آن ها را هبه معوض در نظر می گیرد و طبق بند ۲ ماده ۸۰۳ قانون مدنی، امکان رجوع از هبه معوض را رد می کند.

در نتیجه، دادگاه تجدیدنظر ضمن نقض رای بدوی، حکم به بی حقی آقای الف صادر می کند.

این نمونه رای نشان می دهد که تفکیک بین هدایای نامزدی و هدایای دوران ازدواج چقدر حیاتی است. دادگاه تجدیدنظر به درستی تشخیص می دهد که وقتی زن و مرد به عقد یکدیگر درآمده اند، دیگر نمی توان هدایای دوران زندگی مشترک را مشمول ماده ۱۰۳۷ (نامزدی) دانست. بلکه باید آن ها را با احکام هبه (ماده ۸۰۳) بررسی کرد. و در این مورد خاص، دادگاه معوض بودن هبه (عوض: دوام زندگی مشترک) را پذیرفته و حق رجوع را از واهب سلب کرده است.

نکات کلیدی از این آرا

از این نمونه رأی می توانیم درس های مهمی بگیریم:

• اهمیت تفکیک دقیق هدایای نامزدی از هدایای دوران ازدواج: این مهم ترین نکته است. اگر ازدواج صورت گرفته باشد، دیگر نمی توانید به راحتی به ماده ۱۰۳۷ استناد کنید.
• نقش حیاتی قصد طرفین در زمان هبه: اینکه با چه نیتی هبه کرده اید، بسیار مهم است. آیا صرفاً برای ابراز محبت بوده یا در قبال چیزی (حتی دوام زندگی مشترک)؟
• بار اثبات معوض بودن هبه: اگر خوانده (زوجه) ادعا کند که هبه معوض بوده، باید این ادعا را ثابت کند. اما در مواردی مثل هدایای دوران ازدواج، ممکن است عرفاً و ضمنی معوض تلقی شود.

چالش های رایج در پرونده های مطالبه طلا

در پرونده های واقعی، همیشه اوضاع به این سادگی ها نیست. چند تا از چالش های رایج را اینجا بررسی می کنیم:

• عدم وجود فاکتور خرید: وای که چقدر این مورد دردسرساز می شود! اگر فاکتور به نام شما نباشد یا اصلا فاکتوری نباشد، کارتان خیلی سخت می شود. در این صورت، باید به شهادت شهود، اقرار خوانده یا سایر قرائن و امارات متوسل شوید. اما این روش ها معمولاً ضعیف تر هستند.
• ادعای متهب مبنی بر هبه معوض یا تلف شدن طلا: خوانده ممکن است ادعا کند که طلا را در مقابل کاری از شما گرفته (هبه معوض بوده) و حالا که عوض داده شده، نمی توانید رجوع کنید. یا ممکن است بگوید طلا فروخته شده، آب شده یا گم شده است. در این موارد، شما باید ثابت کنید که طلا هنوز موجود است و هبه هم معوض نبوده است.
• ادعای متهب مبنی بر تعلق طلا به عنوان بخشی از مهریه: گاهی اوقات زن ادعا می کند طلاها جزئی از مهریه او بوده است. در اینجا باید به سند ازدواج مراجعه کرد و ثابت کرد که این طلاها ارتباطی با مهریه ندارند و به عنوان هدیه داده شده اند.

نتیجه گیری: گام نهایی در احقاق حق

در این مطلب حسابی در مورد نمونه دادخواست مطالبه طلاجات صحبت کردیم؛ از مفهوم هبه و اینکه چه زمانی می توانید از آن رجوع کنید، تا چالش های این مسیر و حتی بررسی یک نمونه رأی دادگاه. دیدیم که دانستن تفاوت بین هدایای دوران نامزدی و هدایای دوران ازدواج چقدر مهم است و یک اشتباه کوچک در این زمینه می تواند مسیر پرونده را به کلی عوض کند.

احقاق حق در چنین پرونده هایی واقعاً نیاز به آگاهی، دقت و پیگیری دارد. پس اگر درگیر چنین مشکلی هستید، عجله نکنید و تمام مدارکتان را با حوصله جمع آوری کنید. حتماً اظهارنامه رجوع از هبه را ارسال کنید و دادخواست تان را با دقت و بر اساس قوانین تنظیم نمایید.

در نهایت، همیشه توصیه می شود برای پرونده های حقوقی، مخصوصاً در زمینه خانواده، با یک وکیل متخصص مشورت کنید. وکیل می تواند بهترین راهنما برای شما باشد، مدارک لازم را شناسایی کند و دادخواست را به شکلی تنظیم نماید که بیشترین شانس موفقیت را داشته باشید. او به تمام پیچیدگی ها و نکات پنهان پرونده آگاه است و می تواند از حق شما به بهترین شکل دفاع کند. یادتان باشد، گاهی اوقات یک مشاوره حقوقی ساده، شما را از کلی دردسر و هزینه های اضافی نجات می دهد.