استئومالاسی یا نرمی استخوان در بزرگسالان را بشناسید

نرمی استخوان چیست و درمان نرمی استخوان چقدر طول میکشد؟

نرمی استخوان که در اصطلاح پزشکی استئومالاسی نیز نامیده می شود یک بیماری استخوانی است که در بزرگسالان رخ می دهد و مشخصه آن نرم شدن استخوان ها به دلیل نقص در مواد معدنی شدن است. این بیماری نباید با پوکی استخوان اشتباه گرفته شود. در پوکی استخوان تراکم استخوان کاهش می یابد در حالی که در نرمی استخوان استخوان ساخته شده است اما به اندازه کافی سخت و محکم نیست. به عبارت ساده تر استخوان ها به اندازه کافی کلسیم و فسفر جذب نمی کنند و این امر منجر به ضعیف و نرم شدن آن ها می شود.

علائم و نشانه های نرمی استخوان در بزرگسالان

نرمی استخوان در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد یا علائم بسیار مبهم و غیراختصاصی داشته باشد. به همین دلیل تشخیص آن در مراحل ابتدایی ممکن است دشوار باشد. با پیشرفت بیماری علائم به تدریج آشکارتر و شدیدتر می شوند. مهم ترین علائم و نشانه های نرمی استخوان عبارتند از :

• درد استخوان : درد استخوان یکی از شایع ترین و آزاردهنده ترین علائم نرمی استخوان است. این درد معمولاً مبهم آزاردهنده و منتشر است و ممکن است در ابتدا فقط در ناحیه لگن کمر ران و پاها احساس شود. با گذشت زمان درد می تواند به سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابد. درد ناشی از نرمی استخوان اغلب با فشار دادن استخوان ها یا ضربه زدن به آن ها تشدید می شود و ممکن است در شب یا پس از فعالیت بدنی بیشتر شود. درد نرمی استخوان با درد ناشی از آرتروز یا سایر مشکلات مفصلی متفاوت است و معمولاً با استراحت به طور کامل برطرف نمی شود.
• ضعف عضلانی : ضعف عضلانی یکی دیگر از علائم رایج نرمی استخوان است. این ضعف معمولاً تدریجی شروع می شود و به مرور زمان بدتر می شود. ضعف عضلانی می تواند تمام عضلات بدن را تحت تاثیر قرار دهد اما بیشتر در عضلات پروگزیمال (نزدیک به تنه) مانند عضلات ران و لگن دیده می شود. ضعف عضلانی می تواند منجر به مشکل در راه رفتن بالا رفتن از پله بلند شدن از صندلی و انجام فعالیت های روزمره شود. در موارد شدید ضعف عضلانی می تواند به حدی برسد که فرد قادر به حرکت نباشد.
• شکستگی های استرسی : در نرمی استخوان استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند و مستعد شکستگی می گردند. شکستگی های استرسی که به آن ها شکستگی های مویی نیز گفته می شود نوعی شکستگی هستند که در اثر فشار و استرس مکرر بر روی استخوان های ضعیف ایجاد می شوند. این شکستگی ها معمولاً در استخوان های وزن بردار مانند استخوان های پا و ران رخ می دهند و می توانند باعث درد شدید و ناتوانی شوند.
• تغییر شکل استخوان ها : در موارد شدید و طولانی مدت نرمی استخوان استخوان ها ممکن است تغییر شکل پیدا کنند. این تغییر شکل بیشتر در استخوان های ستون فقرات لگن و پاها دیده می شود و می تواند منجر به قوز کمر (کیفوز) انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) و پاهای پرانتزی یا ضربدری شود. تغییر شکل استخوان ها می تواند باعث درد مزمن محدودیت حرکتی و مشکلات ظاهری شود.
• خستگی و ضعف عمومی : بسیاری از افراد مبتلا به نرمی استخوان از خستگی مفرط ضعف عمومی و کاهش انرژی شکایت دارند. این علائم می تواند به دلیل کمبود ویتامین D که نقش مهمی در عملکرد عضلات و سیستم عصبی دارد ایجاد شود. خستگی و ضعف عمومی می تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و انجام فعالیت های روزمره را دشوار سازد.
• گرفتگی عضلات : گرفتگی عضلات (اسپاسم عضلانی) به ویژه در پاها و ساق پا یکی دیگر از علائم شایع نرمی استخوان است. این گرفتگی ها معمولاً در شب رخ می دهند و می توانند بسیار دردناک باشند. کمبود کلسیم و ویتامین D می تواند نقش مهمی در ایجاد گرفتگی عضلات داشته باشد.
• مشکلات دندانی : در موارد نادر نرمی استخوان می تواند بر سلامت دندان ها نیز تاثیر بگذارد. کمبود کلسیم و فسفر می تواند منجر به ضعیف شدن مینای دندان افزایش پوسیدگی دندان و تاخیر در رویش دندان ها شود.

لازم به ذکر است که شدت و نوع علائم نرمی استخوان در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد ممکن است فقط علائم خفیفی داشته باشند در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم شدید و ناتوان کننده ای را تجربه کنند. همچنین برخی از علائم نرمی استخوان ممکن است با علائم سایر بیماری ها مشابه باشند بنابراین تشخیص دقیق توسط پزشک ضروری است.

علل بروز نرمی استخوان

علت اصلی نرمی استخوان کمبود ویتامین D است. ویتامین D نقش حیاتی در جذب کلسیم از روده و رسوب آن در استخوان ها دارد. بدون ویتامین D کافی بدن نمی تواند به طور موثر کلسیم را جذب کند و این امر منجر به نرم شدن استخوان ها می شود. عوامل مختلفی می توانند باعث کمبود ویتامین D شوند از جمله :

• کمبود نور خورشید : پوست انسان با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D تولید می کند. زندگی در مناطق کم نور استفاده بیش از حد از کرم های ضد آفتاب پوشیدن لباس های پوشیده و خانه نشینی می تواند مانع از دریافت نور خورشید کافی و تولید ویتامین D شود. به ویژه در فصول سرد سال و در مناطق شمالی که نور خورشید ضعیف تر است خطر کمبود ویتامین D افزایش می یابد.
• رژیم غذایی نامناسب : ویتامین D به طور طبیعی در برخی از غذاها مانند ماهی های چرب (سالمون ساردین ماهی تن) زرده تخم مرغ جگر و روغن کبد ماهی یافت می شود. رژیم غذایی فقیر از این منابع غذایی می تواند منجر به کمبود ویتامین D شود. افراد گیاهخوار مطلق که از مصرف محصولات حیوانی خودداری می کنند بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
• مشکلات جذب ویتامین D : برخی از بیماری ها می توانند باعث اختلال در جذب ویتامین D از روده شوند. این بیماری ها شامل بیماری های التهابی روده (مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) بیماری سلیاک فیبروز کیستیک و جراحی های برداشتن بخشی از روده هستند. در این شرایط حتی با مصرف کافی ویتامین D از طریق رژیم غذایی یا مکمل ها بدن قادر به جذب آن به طور موثر نیست.
• بیماری های کلیوی و کبدی : کلیه ها و کبد نقش مهمی در فعال سازی ویتامین D در بدن دارند. بیماری های مزمن کلیوی و کبدی می توانند باعث اختلال در این فرآیند شوند و منجر به کمبود ویتامین D فعال و در نتیجه نرمی استخوان شوند.
• داروهای خاص : برخی از داروها می توانند با متابولیسم ویتامین D تداخل داشته باشند و خطر کمبود آن را افزایش دهند. این داروها شامل داروهای ضد تشنج (مانند فنی توئین و فنوباربیتال) داروهای ضد HIV کورتیکواستروئیدها و برخی از داروهای شیمی درمانی هستند.
• سایر عوامل : علاوه بر موارد ذکر شده عوامل دیگری نیز می توانند در بروز نرمی استخوان نقش داشته باشند از جمله :
  • افزایش سن : با افزایش سن پوست توانایی کمتری در تولید ویتامین D در پاسخ به نور خورشید دارد و کلیه ها نیز ممکن است کمتر قادر به فعال سازی ویتامین D باشند.
  • بارداری و شیردهی : در دوران بارداری و شیردهی نیاز بدن به ویتامین D و کلسیم افزایش می یابد. اگر مادر به اندازه کافی ویتامین D و کلسیم دریافت نکند ممکن است دچار نرمی استخوان شود.
  • نژاد : افراد با پوست تیره ملانین بیشتری در پوست خود دارند که مانع از جذب نور خورشید و تولید ویتامین D می شود. به همین دلیل افراد با پوست تیره که در مناطق کم نور زندگی می کنند بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
  • چاقی : ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است و در بافت چربی بدن ذخیره می شود. افراد چاق ممکن است ویتامین D بیشتری را در بافت چربی خود ذخیره کنند و کمتر در دسترس خون و سایر بافت های بدن قرار گیرد.

تشخیص نرمی استخوان چگونه انجام می شود؟

تشخیص نرمی استخوان معمولاً بر اساس ترکیبی از معاینه بالینی سابقه پزشکی آزمایش های خون آزمایش های تصویربرداری و در موارد خاص بیوپسی استخوان انجام می شود.

• معاینه بالینی و سابقه پزشکی : پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را به دقت بررسی می کند و در مورد علائم رژیم غذایی میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید داروهای مصرفی و بیماری های زمینه ای سوالاتی می پرسد. سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد تا علائم و نشانه های نرمی استخوان مانند درد استخوان ضعف عضلانی حساسیت استخوانی و تغییر شکل استخوان ها را بررسی کند.
• آزمایش های خون : آزمایش های خون نقش مهمی در تشخیص نرمی استخوان دارند. این آزمایش ها معمولاً شامل موارد زیر هستند :
  • اندازه گیری سطح ویتامین D : ۲۵–هیدروکسی ویتامین D (۲۵(OH)D) شکل اصلی ویتامین D در خون است و اندازه گیری سطح آن بهترین راه برای ارزیابی وضعیت ویتامین D بدن است. سطح ویتامین D کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر معمولاً نشان دهنده کمبود ویتامین D است.
  • اندازه گیری سطح کلسیم و فسفر : در نرمی استخوان سطح کلسیم و فسفر خون ممکن است پایین تر از حد طبیعی باشد.
  • اندازه گیری سطح آلکالین فسفاتاز : آلکالین فسفاتاز آنزیمی است که در استخوان سازی نقش دارد. در نرمی استخوان سطح آلکالین فسفاتاز خون ممکن است بالاتر از حد طبیعی باشد زیرا بدن در تلاش برای ترمیم استخوان های نرم استخوان سازی را افزایش می دهد.
  • اندازه گیری سطح هورمون پاراتیروئید (PTH) : هورمون پاراتیروئید هورمونی است که سطح کلسیم خون را تنظیم می کند. در کمبود ویتامین D و کلسیم سطح PTH خون ممکن است افزایش یابد زیرا بدن در تلاش برای افزایش جذب کلسیم از استخوان ها است.
• آزمایش های تصویربرداری : آزمایش های تصویربرداری می توانند به تشخیص نرمی استخوان و رد سایر بیماری های استخوانی کمک کنند. این آزمایش ها شامل موارد زیر هستند :
  • رادیوگرافی (عکس برداری با اشعه ایکس) : در مراحل اولیه نرمی استخوان ممکن است تغییرات قابل توجهی در رادیوگرافی دیده نشود. اما با پیشرفت بیماری رادیوگرافی ممکن است کاهش تراکم استخوان نازک شدن کورتکس استخوان و خطوط لوسر (Looser zones) یا شکستگی های استرسی را نشان دهد. خطوط لوسر شکستگی های کوچک و ظریفی هستند که معمولاً در استخوان های ران لگن و کتف دیده می شوند و از ویژگی های نرمی استخوان هستند.
  • اسکن تراکم استخوان (DEXA scan) : اسکن تراکم استخوان معمولاً برای تشخیص پوکی استخوان استفاده می شود اما در نرمی استخوان نیز ممکن است کاهش تراکم استخوان را نشان دهد. با این حال اسکن تراکم استخوان نمی تواند به طور قطعی نرمی استخوان را تشخیص دهد و بیشتر برای افتراق نرمی استخوان از پوکی استخوان و ارزیابی خطر شکستگی استفاده می شود.
  • اسکن استخوان : اسکن استخوان یک روش تصویربرداری هسته ای است که می تواند مناطق افزایش فعالیت استخوانی را نشان دهد. در نرمی استخوان اسکن استخوان ممکن است افزایش جذب ماده رادیواکتیو در استخوان ها را نشان دهد که نشان دهنده تلاش بدن برای ترمیم استخوان های نرم است.
• بیوپسی استخوان : بیوپسی استخوان روشی است که در آن یک نمونه کوچک از استخوان برای بررسی میکروسکوپی برداشته می شود. بیوپسی استخوان روش قطعی تشخیص نرمی استخوان است.