حادثه معدن طبس نماد نبود امنیت شغلی برای کارگران
آن طور که از روایت ها مشخص است ساعاتی قبل از حادثه در معدن بوی گاز پخش شده و این را برخی از کارگران متوجه شده بودند. آن ها که قرار بود برای شیفت شب وارد معدن شوند ابتدا از رفتن به داخل معدن امتناع کردند. کارگران خوب می دانستند که اگر آنچه شایع شده واقعیت داشته باشد چه در انتظارشان است. امتناع آنها اما در نهایت به دلیل ترس از بیکار شدن بی نتیجه ماند و کارگران به اجبار و بدون توجه به سرنوشت مرگباری که در انتظارشان بود سر کارشان حاضر شدند. آن ها از ترس اخراج وارد معدن شدند اما دیگر هرگز خارج نشدند.
حادثه معدنجوی طبس ابعاد مختلفی دارد که یکی از مهم ترین ابعاد آن نبود امنیت شغلی است. سوال مهم این است که اگر کارگران از بیکار شدن نمی ترسیدند و آن شب وارد معدن نمی شدند آیا باز هم این سرنوشت مرگبار در انتظارشان بود؟ در این بین نمی توان منکر اهمیت امنیت شغلی در افزایش قدرت کارگران برای دفاع از حقوق شان شد. در نبود امنیت شغلی کارگران قدرت خاصی ندارند به قدری که حتی نمی توانند پای جان خود مقابل کارفرما بایستند! درست در چنین موقعیتی است که کارگر نمی تواند از انجام کاری که در آن احساس خطر می کند هم امتناع کند و در چنین شرایطی است که برای به دست آوردن یک لقمه نان به اعماق زمین حتی در شرایط خطر می رود.
دهه ۷۰ و نابودی امنیت شغلی کارگران
امنیت شغلی کارگران از اواسط دهه ۷۰ و با صدور دادنامه ۱۷۹ دیوان عدالت اداری از بین رفت. دیوان در این دادنامه از ابهام و مفهوم مخالفی که در تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار وجود داشت استفاده کرد و جواز انعقاد قرارداد های موقت در کار های مستمر را صادر کرد.
اما این تبصره چه می گفت و چگونه توانست مسیر حذف قرارداد های دائم را باز کند؟ در این تبصره آمده «در کار هایی که طبع آن ها جنبه مستمر دارد در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود قرارداد دائمی تلقی می شود». عبارت معترضه «در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود» همان ابهامی است که مسیر را برای تبدیل قرارداد دائم به قرارداد موقت هموار کرد. دیوان عدالت اداری در واقع از مفهوم مخالف این تبصره برداشت کرد که «اگر مدت در قرارداد ذکر شود آن قرارداد غیردائمی تلقی می شود»
رواج قراداد های موقت کار آغاز دوره جدیدی در مناسبات بازار کار بود. بعد از گذشت مدتی از صدور این دادنامه دیگر از قرارداد های دائم کار خبری نبود و کارفرمایان اجازه داشتند با کارگران قرارداد های یک ساله سه ماهه و حتی یک ماهه ببندند. به همان اندازه که دست کارفرمایان برای بستن قراداد های موقت باز شد امکان اخراج آسان و البته قانونی کارگران نیز بیشتر شد. حالا دیگر فقط کافی بود کارگر اعتراضی کند تا نامه عدم نیاز او امضا و از کار بیکار شود.
قرارداد های موقت و تضعیف شدید قانون کار
ناتوانی کارگران در مطالبه حقوقشان از تبعات رواج قرارداد های موقت و از بین رفتن امنیت شغلی است. به عبارتی دیگر مهمترین اثر رواج قرارد های موقت بی اثر کردن قانون کار و تمام مواد حمایتی این قانون است طوری که کوچکترین تلاشی برای رسیدن به حق قانونی می تواند منجر به اخراج کارگر شود.
با از بین رفتن امنیت شغلی حتی تشکل های صنفی که قانون کار آن ها را به رسمیت شناخته بود نیز توان خود را برای پیگیری حقوق کارگران از دست داده اند. این تشکل ها که تا قبل از رواج قراداد های موقت از نمایندگان کارگری قرارداد دائم تشکیل می شدند بعد از دادنامه ۱۷۹ دیوان و به دلیل حضور نمایندگان کارگری با قرارداد های موقت دیگر نتوانستند آنچنان که باید پیگیر حقوق کارگران باشند. واضح است نماینده ای که خود ترس از اخراج دارد نمی تواند برای پیگیری حقوق کارگران مقابل کارفرما بایستد.
تضعیف امنیت شغلی و افزایش حوادث ناشی از شغل
ناگفته پیداست که با رواج قرارداد های موقت کارگران از هر طرف در مضیقه قرار گرفتند. آن ها حق اعتراض خود را از دست دادند و در چنین شرایطی کارفرمایان به راحتی توانستند کارگران را از مسلم ترین حقوقشان محروم کنند؛ از دستمزد و بیمه گرفته تا حق ایجاد تشکل و حتی حق بهره مندی از محیط کار ایمن.
کارگران هم در این شرایط محکوم به کار در شرایط ناایمن هستند. آن ها از ترس اخراج معمولا گزارشی از وضعیت ناایمن کارگاه نمی دهند و به کار در شرایط خطرناک تا پای جان ادامه می دهند. آن ها خوب می دانند که اخراج شان به راحتی چرخاندن دست و ثبت کردن یک امضا روی برگه قرارداد است؛ حتی اگر سابقه کار بالایی داشته باشند و تنها چند سال به بازنشستگی شان باقی مانده باشد. بالا رفتن آمار حوادث کار در چنین شرایطی اصلا دور از ذهن نیست.
میانبری برای ارتقای ایمنی کارگر وجود ندارد
اگر کارگران معدن معدنجوی طبس شب حادثه بوی خطر را حس می کنند اما با تهدید به اخراج راضی به کار می شوند و به آغوش مرگ می روند نتیجه سیاست هایی است که از خیلی وقت پیش اجرا شده و تبعات سنگین آن را کارگران امروز پس می دهند. با این اوصاف یکی از راه های مسلم تضمین امنیت جانی کارگران برقراری امنیت شغلی آنهاست و اگر کسی در این مسیر به دنبال راه میانبر برود و برای کاهش حوادث کار حرفی از امنیت شغلی نزند نمی توان امید چندانی به او بست.
منبع: روزنامه توسعه ایرانی
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "حادثه معدن طبس نماد نبود امنیت شغلی برای کارگران" هستید؟ با کلیک بر روی حوادث، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "حادثه معدن طبس نماد نبود امنیت شغلی برای کارگران"، کلیک کنید.
