۱٫۵ میلیارد کیلومتر دورتر از خورشید، این آب‌فشان‌ها از وجود حیات فرازمینی خبر می‌دهند

غزال زیاری: انسلادوس، دنیای کوچکی به قطر حدود ۵۰۰ کیلومتر است و تا اوایل قرن بیست‌ویکم، یکی از قمرهای معمولی منظومه شمسی بود که کمترین جذابیتی برای محققان نداشت، جز این‌که یکی از ۱۴۶ قمر سیاره زحل بود، اما با آغاز مأموریت کاسینی در سال ۲۰۰۴ و آشکارسازی آبفشان‌های روی آن، مشخص شد که اقیانوسی از آب مایع زیر سطح یخ‌زده آن وجود دارد که ازمواد معدنی و شرایط لازم برای پشتیبانی از حیات برخوردار است. بدین‌ترتیب انسلادوس به جاذبه نجومی داغی تبدیل شد که احتمال وجود حیات فرازمینی در آن بسیار زیاد است.

در تحولی تازه، آژانس فضایی اروپا (ESA) اعلام کرده است که در مأموریتی جدید و برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این قمر اسرارآمیز، کاوشگر رباتیکی را برای سفری طولانی به مقصد این قمر انجام خواهد داد.

البته این مأموریت، پروژه‌ای هزینه‌بر و سنگین خواهد بود. سفر طولانی این کاوشگر به ذخایر عظیمی از سوخت نیاز است تا بتواند آن را به مدار انسلادوس برساند و درنهایت، این کاوشگر بتواند روی سطح پوشیده از یخ انسلادوس فرود بیاید.

با انسلادوس بیشتر آشنا شوید

چشم‌انداز مطالعه درباره این قمر کوچک برای اخترشناسان و پژوهشگران علوم سیاره‌ای واقعاً جذاب است. انسلادوس، اولین‌بار در سال ۱۷۸۹ توسط ویلیام هرشل مشاهده شد. این قمر دارای آبفشان‌هایی است که منظم از سطح قمر فوران می‌کنند و آب را به فضا می‌پاشند. نکته جالب‌توجه‌تر اینجاست که این آبفشان‌ها ترکیبات آلی پیچیده‌ای مثل پروپان و اتان دارند.

میشل دوگرتی، استاد اخترشناسی امپریال کالج لندن دراین‌باره می‌گوید: «انسلادوس دارای سه عنصر کلیدی است که برای ظاهر حیات ضروری‌اند: آب مایع، مواد آلی و منبع گرما؛ این ترکیب انسلادوس را به قمر موردعلاقه من در سراسر منظومه شمسی تبدیل می‌کند.»

ماموریت هیجان‌انگیز

آژانس فضایی اروپا نیز اخیراً مأموریت سفر به یکی از اقمار مشتری یا زحل را به‌عنوان هدف بعدی این آژانس فضایی برای انجام بررسی‌های علمی بزرگ تعیین کرده است؛ طبق گفته برخی از دانشمندان متخصص، این پروژه می‌تواند در حکم «بازگشت علمی تحول‌آفرینی» باشد که در آن سه قمر مهم موردبررسی قرار خواهند گرفت: یوروپا، قمر یخ‌زده مشتری؛ تایتان، قمر غنی از هیدروکربن زحل؛ و انسلادوس، همزاد دورتر یوروپا.

هر سه قمر، اقیانوس‌هایی زیرسطحی دارند که نوید وجود حیات بیگانه را می‌دهند و از این‌رو در حال حاضر اهداف شماره یک بررسی‌های دقیق علمی هستند.

اخیراً اعلام شد که بررسی قمر انسلادوس، باید در اولویت اصلی قرار بگیرد و تا سال ۲۰۴۰، مأموریتی باهدف فرود روی سطح این قمر یا پرواز از بین آبفشان‌های آن که آب و مواد شیمیایی کربن‌پایه را به فضا می‌پاشند، انجام شود. البته ترجیح بر این است که در این مأموریت، دو هدف دنبال شود.

دکتر زیتا مارتینز، اخترزیست‌شناس موسسه سوپریر تکنیکو که ریاست این پنل را بر عهده دارد گفت: «این مأموریت بازدهی علمی فوق‌العاده‌ای خواهد داشت و برای تشخیص موفقیت‌آمیز نشانه‌های زیستی در قمرهای یخی تعیین‌کننده خواهد بود.»

البته به گفته دوگرتی، دستیابی به چنین اهدافی آسان نیست؛ اعزام کاوشگری به مدار قمر یا سیاره بزرگی که میدان گرانشی قوی‌ای دارد، می‌تواند از سرعت فضاپیمای ورودی بکاهد. از سوی دیگر با توجه به ضعیف بودن گرانش در انسلادوس کوچک، برای کاهش سرعت کاوشگر به سوخت زیادی نیاز خواهد بود تا در اعماق فضا از کنار هدفش عبور نکند و همین، کار را برای افرادی که این مأموریت را طراحی می‌کنند، سخت خواهد کرد.

دوگرتی محقق اصلی مغناطیس‌سنجی مأموریت کاسینی در زحل و اقمارش (بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷) بود و به همین خاطر علاقه خاصی به انسلادوس دارد. او با یادآوری آن مأموریت گفت: «در یک نقطه، کاسینی از نزدیکی انسلادوس رد شد و ابزار ما نشان داد که میدان مغناطیسی زحل به دور این قمر کشیده می‌شود و این به معنی وجود جو در این قمر کوچک بود.»

در آن زمان، مدیران کاسینی با هدایت کاوشگر برای انجام بررسی دقیق‌تر موافقت کردند و در جولای ۲۰۰۵، این سفینه فضایی از ارتفاع ۱۷۳ کیلومتری سطح قمر عبور کرد و مقادیر قابل‌توجهی از بخارآب را شناسایی نمود.

بررسی‌های بعدی شگفتی‌های بزرگ‌تری را به همراه داشت و آبفشان‌های عظیمی را به تصویر کشید که طی آن، آب از خطوط گسل‌های زمین‌شناسی قطب جنوب این قمر به فضا فوران می‌کرد.

بدین ترتیب تنها جسم دیگر منظومه شمسی، به‌جز زمین که دارای آب مایع در سطح است، مشاهده شد و همین باعث شد تا انسلادوس از قمری کوچک و بی‌اهمیت، به قمری تبدیل شود که قرار است ده‌ها منجم و مهندسان فضایی اروپایی مدت‌ها در موردش تحقیق کنند و میلیاردها یورو برای پیشبرد این پروژه، در نظر گرفته‌شده است.

منبع: theguardian

۵۴۳۲۱