چرا نمایشگاه های نقاشی مسعود کیمیایی اتفاق مهمی است؟

این اولین بار نیست که کیمیایی نقاشی هایش را به نمایش می گذارد. نخستین بار در آذر ۱۴۰۰ نقاشی های کیمیایی در گالری گلستان به نمایش گذاشته شد. افتتاحیه این نمایشگاه در ۵ آذر ۱۴۰۰ بود که عده زیادی از علاقه مندان کیمیایی در مقابل گالری گلستان تجمع کردند. در این نمایشگاه ۲۱ تابلو از کار های کیمیایی به نمایش درآمد که بین ۹۰ تا ۳۲۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده بودند و کاتالوگ نمایشگاه هم حاوی تصویر چاپ شده نقاشی هایش نیز ۲۰۰ هزار تومان به فروش می رسید.

نمایشگاه اول در گالری گلستان

لیلی گلستان مدیر گالری گلستان در آن مقطه درباره نقاشی کیمیایی به یوکسیت گفت: «از دیدن کار ها حیرت کردم. چون عنصر غالب شان تخیل و رنگ بود و دقیقا خودِ مسعود بودند؛ آدمی که همه عمرش خیالبافی و قصه گویی کرده و فیلم های درجه یک ساخته است. نقاشی ها به نظرم خودِ مسعود بودند و بازی نکرده بود. مسعود هیچ ادعایی در زمینه نقاش بودن ندارد و گفت خودم و فیلم هایم را روی بوم کشیده ام و واقعا هم همین طور است و کارد هایی که روی بوم است واقعا امضایش است.»

مدیر گالری گلستان در پاسخ به این سوال که اگر این نقاشی ها متعلق به مسعود کیمیایی نبود آیا همین قدر حیرتش را برمی انگیخت و همین قدر دوست شان می داشت می افزاید: «نه! این نقاشی ها برای من مهم است چون متعلق به آدمی بزرگ در سینمای ایران است. به بیان دیگر چون آدمی که این قدر در سینمای ایران بزرگ است این کار ها را «هم» کرده است برایم جذاب است. برایم جذاب است که فرصت کرده است کار هایی برای دل خودش انجام دهد و آن چه جذاب ترش می کند این است که این آثار خودِ مسعود کیمیایی اند و این را می گویم چون خودش را می شناسم. نقاشی ها واقعا خودِ مسعود کیمیایی اند با تمام تخیل گاهی اوقات خشونت و گاهی اوقات لطافت و بنابراین برایم جذاب است.»

گلستان در این گفتگو حرفی زده بود که در ارزیابی نقاشی های کیمیایی اهمیت دارد. او در جواب به این سوال که اگر مسعود کیمیایی را از این آثار منتزع کنیم و تابلو های او را صرفا از منظر هنر نقاشی ببینیم چه نمره ای به آثار او می دهد گفت: «من به هیچ کس نمره نمی دهم اما مسعود از نظر هنر نقاشی بسیار naive (نائیو- مکتب ندیده- خودآموخته) کار کرده و هرچند در جا هایی بسیار نقاشانه است و هنگامی که به جزئیات کارش دقت می کنید می بینید که طراحی بلد است اما خودِ نقاشی هنگامی که به صورت کامل و بافاصله به نگاه می کنید در سبک نائیو یا آن طور که به فارسی ترجمه کرده اند بدوی و ساده می گنجد.»

خود کیمیایی هم درباره این نمایشگاه گفت: «من نقاش نیستم و نقاشی کار من نیست اما وقتی درونم به من می گوید نقاشی می کنم. از ۱۷ ۱۸ سالگی نقاشی می کردم. خیلی دوست داشتم و زنگ نقاشی در مدرسه بهترین بود.»

نمایشگاه دوم در گالری آریانا

دومین نمایشگاه نقاشی کیمیایی در ۱۴ تیر ۱۴۰۱ در گالری آریانا افتتاح شد. مثل نمایشگاه قبلی کیمیایی عده ای نقاشی هایش را خام و به دور از نگاه زیبایی شناختی توصیف کردند. در یکی از معدود واکنش های مثبت به این نمایشگاه چنین نوشته شد: «این بار نمایش آثار کیمیایی در بازتاب رسانه ای کمتری داشت. البته برخی بازخورد ها از جنس همان مخالف خوانی های مرسوم و متداول بود؛ مقایسه نقاشی های مسعود کیمیایی با آنچه مبانی این هنر نامیده می شود بدون اینکه دقیقا مشخص شود این مبانی چیست که کارگردان تاریخ ساز سینمای ایران آن ها را رعایت نکرده است. نکته کلیدی تر نادیده گرفتن جهان ویژه مسعود کیمیایی (جهانی که در طول نزدیک به ۶۰سال آفرینش هنری شکل گرفته و هویت یافته) در نقاشی های اوست. تقلیل دادن ماجرا به چاقویی که در تعدادی از تابلو ها مورد استفاده کیمیایی قرار گرفته و بعد کنایه ای و متلکی و تمام. کل ماجرا از دید منتقدان نقاشی های مسعود کیمیایی تقریبا همین است.»

در بخش دیگری از این یادداشت می خوانیم: «مسئله کیمیایی چه در فیلم ها و چه در آثار غیرسینمایی اش معمولا از دل اجتماع می آید و پیوندی معنادار با جامعه دارد؛ نه به این معنا که الزاما به حوادث و رخداد های روز واکنش نشان می دهد (که گاهی هم دقیقا همین کار را انجام می دهد) بلکه در سطحی فراتر نگاهی کلان تر و جامع تر از واکنش های ژورنالیستی مرسوم به موضوعات روز جامعه ایران دارد و برخلاف دیدگاه منتقدانش نگاهش هم به آینده است؛ نه گذشته. البته که دلبسته گذشته هست و امروز را هم در زاویه دیدش قرار می دهد اما تصویر گذشته و تفسیر امروز با چشم اندازی از آینده همراه می شود؛ این دقیقا همان چیزی است که از آن به عنوان پیش بینی های تاریخی کیمیایی نام برده می شود. آنچه کیمیایی در قاب دوربین روایت داستان و سرودن شعر یا در تابلوی نقاشی بیان می کند منتج از شهودی توأم با خودآگاهی است. در نقاشی های مسعود کیمیایی با آن ترکیب بندی ها و شیوه استفاده از رنگ و حضور عناصر دلخواه هنرمند حسی جریان دارد که منطبق با آنچه معمولا در آثار نقاشان دیگر به چشم می خورد نیست.»

نمایشگاه سوم در گالری ثالث

اکنون مسعود کیمیایی در نمایشگاه نقاشی اش به نام «جسد های جاندار» لایه های متفاوتی از زیست همان انسان ایرانی را به نمایش می گذارد که سال ها در فیلم هایش آن را به تماشا گذاشته است. باید دید این نمایشگاه با چه واکنش هایی روبه رو می شود. مطمئنا جدا از کیفیت نقاشی های کیمیایی صرف برگزاری نمایشگاهی به نام او خبرساز است و توجهات را جلب می کند. در حالی که هنر های تجسمی در ایران کمتر مورد توجه عامه مردم قرار دارد حضور یک کارگردان شناخته شده در این رشته می تواند فرصتی برای جلب توجه عمومی به هنر های تجسمی باشد.