هم شاگردی هایی از افغانستان؛ رقیب یا رفیق؟

به گزارش یوکسیت به نقل از ایرنا حضور دانش آموزان تبعه کشورهای مختلف به خصوص افغانستانی ها در مدارس کشور ما موضوعی است که هر از چند گاه مسئولان آموزش و پرورش را به پاسخگویی به پرسش های گوناگون در این زمینه وامی دارد. در یکی از تازه ترین اظهارنظرها و در پاسخ به شایعه و شائبه های مربوط به اختصاص برخی مدارس به اتباع رسانه ها سوم آذرماه به نقل از سخنگوی وزارت آموزش و پرورش نوشتند این وزارت خانه قصد جداسازی اتباع دانش آموز از ایرانی ها را ندارد و آن ها باید در کنار هم درس بخوانند.

اواخر شهریورماه بود که «علی فرهادی» سخنگوی آموزش و پرورش با اشاره به سقف ۲۰ درصدی ظرفیت مدارس برای پذیرش اتباع مجاز اعلام داشت: در برخی نقاط تعداد دانش آموزان اتباع بیش از ۲۰ درصد حد مجاز ثبت نام آنان است.

در ابتدای سال تحصیلی جدید هم «علیرضا کاظمی» وزیر آموزش و پرورش در جمع خبرنگاران درباره روند ثبت نام دانش آموزان اتباع با بیان اینکه حدود ۶۰۰ هزار دانش آموز اتباع در کل کشور داریم اظهار داشت: طبیعی است که ابتدا دانش آموزان خودمان را ثبت نام کنیم و دانش آموزان اتباع هم میهمانان عزیز ما هستند و همه تمهیدات را برای ثبت نام دانش آموزان اتباع دیدیم و از آنها ثبت نام می کنیم.

به گفته کاظمی دانش آموزان اتباع مثل همیشه منتها با سیاست هایی درست تر و دقیق تر ثبت نام می شوند.

اعتراض هایی به نحوه حضور دانش آموزان اتباع در مدارس کشور

با وجود اطمینان بخشی ها در این باره چندی پیش رسانه ها به نقل از «احسان عظیمی راد» نماینده مردم مشهد و کلات نوشتند: متاسفانه تعداد دانش آموزان اتباع در برخی مدارس حاشیه شهر مشهد از دانش آموزان ایرانی بیشتر شده است و برخی مدارس با ظرفیتی بیشتر از شرایط استاندارد دارند کلاس برگزار می کنند. در برخی نقاط ۹۰ درصد مدرسه ای را دانش آموزان اتباع تشکیل می دهند.

اظهارنظرهای اینچنین درباره تبعات حضور پرشمار اتباع در مدارس بارها از سوی نمایندگان تکرار شده است. «محمدتقی نقدعلی» نماینده خمینی شهر نیز چند هفته پیش در صحن علنی مجلس بیان داشت در حوزه انتخابیه اش مردم از «هجوم اتباع خارجی» به مدارس ناراضی هستند. «حسینعلی حاجی دلیگانی» دیگر نماینده استان اصفهان هم اظهار داشته بود در یک مدرسه ثبت نام دانش آموز اتباع انجام شده است اما برای دانش آموز ایرانی جا برای ثبت نام نیست.

علاوه بر اظهارنظرهایی اینچنین درباره اوضاع حوزه های انتخابیه نمایندگان والدین یکی دانش آموزان مدرسه ای در منطقه ۱۸ تهران به پژوهشگر ایرنا می گوید: پیش از این درباره ازدیاد افغانستانی های مجاز و غیرمجاز در حاشیه پایتخت و محله هایی مانند جوادیه تهران شنیده بودیم اما امسال وقتی به خاطر ثبت نام فرزندم برای پایه اول به یکی از مدارس نزدیک منزل مراجعه کردم تعداد اولیاء دانش آموزان افغانستانی در مراحل ثبت نام آنقدر زیاد بود که پشیمان شدم و به مدرسه ای دیگر مراجعه کردم. این وضعیت باعث شده تا مجبور به پرداخت هزینه های سرویس مدرسه شوم حال آن که در نزدیکی محل سکونت سر و صدای مدرسه را تحمل می کنم اما نمی توانم فرزندم را به همان مدرسه بفرستم.

دانش آموزان اتباع چه می گویند؟

پژوهشگر ایرنا در همین باره با دو تن از دانش آموزان افغانستانی مدارس منطقه ۱۰ تهران گفت وگو کرده که یکی از آنان می گوید: من موقعی که برای ثبت نام رفته بودم مدیر مدرسه قبول نکرد و گفت که مدرسه ظرفیت ندارد و همین موضوع باعث شد من به مدرسه ای که از خانه تا آنجا فاصله بسیاری داشت بروم.

به گفته این دانش آموز پایه هفتم در نتیجه هر روز مجبور بودم مسافت بسیاری را برای رسیدن به مدرسه طی کنم. علاوه بر مشکل ثبت نام ما با رفتارهای بد بعضی همکلاسی ها و گاهی اوقات معلمان هم رو به رو هستیم. همکلاسی ها در برخی مواقع ما را تمسخر می کنند یا به ما توهین می کنند. برخی معلمان هم از ما خوششان نمی آید و حتی می گویند چرا به کشور ما آمده اید؟

دانش آموز دیگر می گوید: همکلاسی هایم نمی دانند که من یک تبعه غیرایرانی هستم زیرا می ترسم آنها مرا مسخره کنند و دست بیاندازند. زیرا بارها دیده ام با اتباع چنین کاری می کنند. بنابراین ترجیح می دهم کسی از این موضوع مطلع نشود.

نگاه مدیران مدارس به حضور افغانستانی ها

به گفته مدیر یکی از مدارس اتباع هم مانند ما انسان هستند و وقتی در کشوری زندگی می کنند باید از امکانات آن کشور بهره مند شوند. ممکن است همین وضعیت هم در مورد ما در کشور دیگر اتفاق بیافتد. من دانش آموزان اتباعی داشتم که حتی از خود دانش آموزان ایرانی بهتر درس می خواندند و رفتار بهتری هم داشتند. بنابراین اگر ثبت نام دانش آموزان اتباع بر اساس قوانین و ضوابط باشد مشکلی ایجاد نمی کند زیرا آنها هم انسان هستند و باید از این حقوق بهره مند شوند.

مدیر یک مدرسه دیگر در منطقه ۱۱ پایتخت در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا اظهار می دارد: ما طبق بخشنامه آموزش و پرورش موظف به ثبت نام این دانش آموزان هستیم البته اگر شرایط لازم را داشته باشند. برای مثال این دانش آموزان حتما باید کد یکتا یا کارت اقامت داشته باشند. البته در صورتی که تاریخ کارت یکتا آنها گذشته باشد باید حتما آن را تمدید کنند. تا آن هنگام ثبت نام موقت انجام می شود.

وی می افزاید: به نظر من حضور اتباع در مدارس در حد معمول خوب است اما اگر در مدارس ریشه بدوانند این موضوع مقداری افکار را درگیر می کند. برای مثال مدرسه ای داریم که حدود ۸۵ نفر اتباع دارد و این نگران کننده است. از این نظر نگران کننده است که ممکن است جمعیت آن منطقه را تحت الشعاع قرار دهد. زیرا در اصل اولویت با بچه های ایرانی است و در ابتدا آنها باید از این امکانات برخوردار شوند. در برخی مواقع شاهد هستیم دانش آموزان ایرانی مجبورند برای رسیدن به مدرسه مسافت بسیاری را طی کنند این در حالی است که ثبت نام در مدرسه نزدیک به محدوده باید در ابتدا متعلق به دانش آموزان ایرانی باشد.

مسائل مربوط به حضور اتباع در مدارس ما چگونه حل می شود؟

«آرش نصر اصفهانی» دکترای جامعه شناسی پژوهشگر مسائل اجتماعی و عضو اندیشکده «دیاران» فعال در حوزه امور مهاجران در گفت وگو با پژوهش ایرنا در خصوص برخی نگاه ها به حضور دانش آموزان افغانستانی در مدارس می گوید: متاسفانه باورهای ضدمهاجر که بسیاری از آن ها تحت تاثیر اطلاعات غلط و گمراه کننده در مورد مهاجران است باعث شده برخی از والدین ایرانی مسئولان مدارس را در زمینه ثبت نام کودکان تحت فشار بگذارند. برخی مدیران در این شرایط راه حل را در سخت گیری نسبت به کودکان مهاجر می بینند تا از این طریق نارضایتی ها را مدیریت کنند. البته مدیران بسیاری هم هستند که می گویند به حقوق کودکان صرف نظر از تابعیت احترام می گذاریم. در مورد کودکان مهاجر باید توجه کرد که اگر مشکلی در جایی وجود دارد عمدتا واکنش این کودکان به شرایط محیطی و عدم پذیرش جامعه میزبان است. مشاهده رفتار واکنشی از کودکی که روزانه در معرض توهین و تحقیر از سوی همکلاسی و مسئولان مدرسه است چندان غیرطبیعی نیست. حل این مشکل نه در منع ثبت نام یا جداسازی بلکه در تغییر فضای آموزشی و مقابله با تبعیض است.

این پژوهشگر مسائل مهاجران می افزاید: اکنون مهم ترین مشکل این است که کودکان پناهنده و مهاجر فاقد مدارک اقامت امکان ثبت نام در مدارس را ندارند. این رویه جدید از سال گذشته شروع شد که آشکارا خلاف قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ است. البته کودکان دارای مدارک اقامت هم با مشکلات بسیاری برای ثبت نام مواجهند؛ خصوصا در مناطق پرجمعیت برخی مدارس در زمان مراجعه خانواده ها اعلام می کنند برای ثبت نام ظرفیت کافی ندارند. همان طور که می دانید ایران به واسطه ساختار سنی جمعیت با افزایش قابل توجه تعداد دانش آموز در سال های اخیر روبرو بوده که تا چند سال دیگر هم ادامه خواهد داشت. نتیجه این وضعیت در شهرهایی مانند شهرهای استان تهران سبب شده زیرساخت آموزش کافی برای پذیرش همه دانش آموزان به ویژه در مقطع ابتدایی وجود نداشته باشد و کودکان مهاجر و پناهنده متضررین اصلی این شرایط هستند. معمولا اولویت مدارس با ثبت نام دانش آموزان ایرانی است و خانواده های پناهنده و مهاجر مجبورند برای ثبت نام کودکان خود از طریق پرداخت شهریه و کمک به مدرسه مدیران را به ثبت نام کودکان خود قانع کنند که این هم سبب می شود خانواده های فقیر شانس کمتری برای ثبت نام کودک خود داشته باشند.

به گفته نصر اصفهانی مشکل امروز ما قوانین نیست بلکه آن دستورالعمل های اجرایی ثبت نام در مدارس است که در برخی مواقع در مغایرت با قوانین بالادستی هستند. قوانین کشور خصوصا آنچه در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و آیین نامه های اجرایی آن آمده است از شمول کافی برای کودکان پناهنده برخوردار است و اگر اجرا شود نباید شاهد هیچ تبعیضی در خصوص این کودکان باشیم. اما متاسفانه در عمل و بر اساس رویه ای که وزارت کشور و وزارت آموزش و پرورش بر خلاف این قانون در دو سال پیش اجرا کردند کودکان فاقد مدارک اقامتی امکان ثبت نام در مدارس را ندارند. در اواسط دهه ۱۳۹۰ بر اساس فرمان رهبر انقلاب این مشکل حل شده بود اما الان مجدد این امر به یک مساله اساسی برای کودکان بدل شده و امکان تحصیل را از آنها سلب کرده است.

«به اعتقاد من در خصوص بندهای مربوط به کودکان فاقد مدارک هویتی و اقامتی در قانون باید وزارت کشور مکلف به تدوین فرایند صدور مدارک هویتی شیوه ارجاع کودکان به نهادهای خدماتی و شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل شود تا کودکان از خدمات حمایتی مصرح در قانون محروم نشوند. ممنوعیت های مربوط به ثبت نام در مدارس به عنوان ابزار اخراج مهاجران نه تنها عامل موثری برای کاهش تعداد مهاجران نیست بلکه به شکل گیری نسلی از کودکان فاقد سواد منجر می شود که از همان کودکی در معرض مخاطرات بسیار از جمله کار کودک و کودک همسری خواهند بود.»

وی در پایان یادآور می شود: یک برنامه جامع ضدتبعیض در سطح مدارس کشور بسیار ضروری است. محیط مدرسه باید جایی باشد که کودکان در آن برابری انسان ها را بیاموزند نه اینکه انسانیت زدایی از مهاجر را در ذهن آنها تثبیت کند و مشروعیت دهد.

پایان خبر یوکسیت