نمونه رای ممانعت از حق کیفری

نمونه رای ممانعت از حق کیفری یعنی حکمی که دادگاه برای کسی صادر کرده که جلوی استفاده یه نفر دیگه رو از حقش گرفته. این رای نشون می ده دادگاه چطور این جرم رو بررسی کرده و چه حکمی داده. قراره توی این مقاله حسابی درباره این موضوع صحبت کنیم تا پیچ و خم های قانون رو با هم کشف کنیم.

ممانعت از حق، یکی از اون اصطلاحات حقوقیه که شاید در نگاه اول یه کم پیچیده به نظر بیاد، اما در واقعیت ممکنه برای هر کدوم از ما تو زندگی روزمره اتفاق بیفته. تصور کنید یه روز صبح از خواب بیدار می شید و می بینید همسایه محترم، یه دیوار درست وسط راهی که سال ها ازش برای رسیدن به باغتون استفاده می کردید، کشیده! یا جلوی عبور آب به زمین کشاورزی شما رو گرفته. اینجا دقیقاً همون ممانعت از حق اتفاق افتاده. حالا اگه این کار جنبه کیفری پیدا کنه، یعنی اون شخصی که این کار رو کرده ممکنه مجازات هم بشه.

توی این مقاله قراره با هم یه سفر بریم تو دنیای ممانعت از حق کیفری. از اینکه اصلاً این حق چی هست و چه فرقی با بقیه مسائل حقوقی داره، تا ارکان اصلی این جرم، نحوه شکایت کردن، مجازات هایی که ممکنه برای متخلف در نظر گرفته بشه، و مهم تر از همه، چند تا نمونه رای ممانعت از حق کیفری رو با هم مرور می کنیم. حتی براتون یه نمونه شکوائیه و لایحه دفاعیه هم آماده کردیم تا اگه خدای نکرده تو همچین موقعیتی قرار گرفتید، بدونید باید چیکار کنید. پس تا آخر با ما همراه باشید تا همه ابهاماتتون برطرف بشه.

اصلاً ممانعت از حق یعنی چی؟ یه تعریف خودمونی!

شاید براتون سوال باشه که این ممانعت از حق دقیقاً چیه و چه فرقی با بقیه چیزا داره. بیاید خیلی خودمونی و ساده ببینیم قضیه از چه قراره تا وارد بحث اصلی یعنی جنبه کیفری اش بشیم.

حق ارتفاق و انتفاع: پایه و اساس ماجرا

اول از همه باید یه کم از حق ارتفاق و انتفاع بدونیم. فکر کنید شما یه باغ دارید و برای آبیاریش باید از زمین همسایه رد بشید، یا حق دارید آب قنات رو از زمینش عبور بدید. این میشه حق ارتفاق. یعنی شما روی ملک یه نفر دیگه حقی دارید که به ملک خودتون وابسته است. مثل حق عبور، حق مجرای آب، یا حق دید (هر چند کمتر رایجه). این حق مال شماست ولی توی ملک یه نفر دیگه اعمال میشه.

یا مثلاً اجازه دارید برای یه مدت مشخص از یه قسمتی از ملک یکی دیگه استفاده کنید (مثل حق سکونت تو یه خونه یا حق چوپانی تو یه مرتع). اینم میشه حق انتفاع. یعنی صاحب ملک خودش نیست که از اون بخش استفاده می کنه، بلکه شما تا یه مدت مشخص یا برای یه هدف مشخص حق استفاده رو دارید.

حالا اگه کسی بیاد و جلوی استفاده شما رو از این حقوقی که گفتیم بگیره، دقیقاً همون ممانعت از حق اتفاق افتاده. یعنی اجازه نمیده از حقی که دارید استفاده کنید.

فرق ممانعت از حق حقوقی و کیفری: اینجاست که داستان فرق می کنه!

ممانعت از حق دو جور داریم که خیلی هم با هم فرق دارن: یکی حقوقی، یکی هم کیفری. این تفاوت خیلی مهمه و اغلب مردم این دو تا رو با هم قاطی می کنن:

• ممانعت از حق حقوقی (ماده ۱۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی): اینجا فقط دعوا سر اینه که مانع رو بردارن و وضعیت رو به حالت اول برگردونن. خبری از زندان و مجازات کیفری نیست. مثلاً شما می خواهید از یه راهی عبور کنید که حق ارتفاقتون بوده، ولی همسایه جلوی راه رو بسته. اینجا دادگاه فقط میگه باید راه رو باز کنه و مانع رو از بین ببره. هدف، صرفاً رفع مشکل و برگرداندن وضعیت به قبل از ایجاد مانع است.
• ممانعت از حق کیفری (ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی): اینجا قضیه جدی تره! اگه کسی با یه سری کارهای خاص (که ماده ۶۹۰ کامل توضیح داده) جلوی استفاده شما رو از حقتون بگیره، دیگه جرم مرتکب شده و ممکنه بره زندان یا جریمه نقدی بشه. یعنی عملش مجرمانه شناخته می شه و قانون براش مجازات تعیین کرده. تمرکز اصلی ما هم روی همین جنبه کیفریه، چون قراره درباره نمونه رای ممانعت از حق کیفری صحبت کنیم.

ممانعت از حق با مزاحمت از حق و تصرف عدوانی چه فرقی داره؟

شاید این سه تا مفهوم یه جورایی شبیه هم به نظر بیان، اما در اصل با هم فرق دارن و اگه این تفاوت ها رو ندونید، ممکنه توی دادگاه مسیر اشتباهی رو برید و به نتیجه نرسید. بیاین ببینیم فرقشون چیه:

• ممانعت از حق: اینجا کلاً جلوی استفاده شما رو از حقتون می گیرن. یعنی شما دیگه نمی تونید از حق ارتفاق یا انتفاعتون استفاده کنید. مثلاً یه دیوار می کشن و راه عبورتون رو می بندن، یا آب رو کلاً قطع می کنن. اون حق کلاً غیرقابل استفاده میشه.
• مزاحمت از حق: جلوی استفاده کامل رو نمی گیرن، ولی یه جوری اذیت می کنن که استفاده از حق براتون سخت بشه یا مختل بشه. شما هنوز می تونید از حقتون استفاده کنید، اما با دردسر. مثلاً یه ماشین جلوی راه عبور می ذارن که مجبور بشید کلی دور بزنید، یا جلوی آب رو نیمه کاره می گیرن که آب کمتری به زمین شما برسه. اینجا حق شما به طور کامل سلب نشده، فقط مزاحمت ایجاد شده.
• تصرف عدوانی: اینجا دیگه پای تصرف کامل ملک وسطه. طرف کلاً میاد و ملکی رو که دست شما بوده، به زور یا بدون اجازه شما تصرف می کنه. در واقع، خود ملک رو از دست شما در میاره و روش مسلط میشه، نه فقط حق استفاده از یه قسمتش رو. فرق اساسی اینجا اینه که در تصرف عدوانی، دعوا بر سر اصل تصرف ملک است، در حالی که در ممانعت و مزاحمت، دعوا بر سر استفاده از یک حق در ملک دیگری است.

ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی: قلب تپنده جرم ممانعت از حق کیفری

همونطور که گفتیم، وقتی بحث کیفری میشه، یعنی پای ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) وسطه. این ماده دقیقاً مشخص می کنه که چه کارهایی جرم محسوب میشه و چه مجازاتی داره. بیاین ریز به ریز بررسیش کنیم تا بفهمیم قانون دقیقاً چی میگه.

کدام کارها جرم محسوب می شوند؟ صحنه سازی یعنی چی؟

ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) یه لیست بلند بالا از کارهایی رو اسم می بره که اگه کسی با اون ها بخواد جلوی استفاده از حق یه نفر دیگه رو بگیره، مجرم محسوب میشه. این کارها رو به اصطلاح صحنه سازی می گن. این صحنه سازی می تونه شامل موارد زیر باشه:

• پی کنی یا دیوارکشی: یعنی یهو می بینی یه دیوار کشیدن جلوی راهت یا یه پایه ریختن که مسیرت رو ببنده.
• تغییر حد فاصل و امحای مرز: مرز زمین رو عوض کردن یا از بین بردن تا مثلاً قسمتی از زمین شما یا حق شما رو مال خودشون کنن.
• کرت بندی، نهرکشی، حفر چاه: توی زمین شما کرت بندی کردن یا چاه کندن، یا یه نهر جدید کشیدن که مسیر آب شما رو عوض کنه.
• غرس اشجار و زراعت: درخت کاشتن یا توی زمین شما کشاورزی کردن، در حالی که شما اونجا حق خاصی داشتید.
• و کارهای شبیه این ها: لیست ماده ۶۹۰ بسته نیست و هر کاری که با هدف ایجاد آثار تصرف یا ممانعت از حق انجام بشه، مشمول این ماده می تونه باشه.

این کارها باید توی انواع زمین ها و املاک انجام بشه. این زمین ها می تونه مزروعی (کشاورزی)، ملی شده، باغات، مراتع، منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی، پارک های ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و حتی اراضی دولتی یا مال اشخاص حقیقی و حقوقی باشه. مهم اینه که هدف از این کار هم یا تصرف کردنه یا ذی حق معرفی کردن خودش یا یکی دیگه، یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق. اینجاست که پای مجازات وسط میاد و عمل مجرمانه شناخته میشه.

ارکان تشکیل دهنده جرم: تا این ها نباشه، جرم نیست!

هر جرمی یه سری رکن و پایه داره که اگه یکیش نباشه، دیگه اون عمل جرم نیست و دادگاه نمی تونه حکم به مجازات بده. ممانعت از حق کیفری هم سه تا رکن اصلی داره که باید هر سه تا با هم وجود داشته باشن:

۱. رکن قانونی: ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی

خب، رکن قانونی مشخصه: خود ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات). این ماده است که مشخص می کنه چه عملی جرمه و چه مجازاتی داره. در واقع، قانونگذار این اعمال رو جرم انگاری کرده وگرنه بدون وجود این ماده، کاری که ممانعت از حق محسوب میشه، صرفاً یک دعوای حقوقی بود. همچنین، ممکنه مواد دیگری مثل ماده ۶۹۲ (تصرف عدوانی) و ۶۹۳ (ورود به ملک دیگری به قصد تصرف) هم در شرایط خاص برای جرم ممانعت از حق به کار برده بشن، اما ماده ۶۹۰ اصلی ترین ماده برای این جرمه.

۲. رکن مادی: همون کاری که انجام شده!

رکن مادی یعنی اون کاری که انجام شده تا ممانعت از حق اتفاق بیفته. مثلاً دیوارکشی، چاه کندن، یا هر عملی که منجر به جلوگیری کامل از استفاده صاحب حق بشه. این فعل مجرمانه باید از اون دسته کارهایی باشه که ماده ۶۹۰ بهش اشاره کرده، یعنی همون صحنه سازی.

نکته مهم اینجاست که برای شکایت، لازم نیست شما مالک باشید. همین که نشون بدید قبلاً از اون حق استفاده می کردید (سابقه تصرف یا وجود حق ارتفاق/انتفاع) کافیه. یعنی سابقه استفاده شما مهمه، نه حتماً سند مالکیت رسمی. در واقع، اثبات تصرف قبلی شما کفایت می کنه.

۳. رکن معنوی (روانی): قصد و نیت پشت کار

رکن معنوی یعنی قصد و نیت کسی که اون کار رو انجام داده. این رکن خودش دو تا بخش داره:

• سوءنیت عام: یعنی طرف قصد داشته اون عملی که جلوی استفاده شما رو می گیره، انجام بده. مثلاً می خواسته دیوار بکشه و کشیده، یا چاه رو حفر کنه و کرده.
• سوءنیت خاص: یعنی علاوه بر قصد انجام عمل، قصد اضرار به شما (صاحب حق) یا تصرف به نفع خودش/دیگری رو هم داشته. مثلاً می دونسته شما حق عبور دارید، ولی عمداً و با هدف اینکه شما نتونید رد بشید، دیوار رو کشیده.
• و اینکه طرف می دونسته کاری که می کنه غیرقانونیه و شما اون حق رو دارید. یعنی عالم به غیرقانونی بودن عملش و حق بودن استفاده شاکی بوده.

«برای اینکه جرم ممانعت از حق کیفری اثبات شود، باید هر سه رکن قانونی، مادی و معنوی وجود داشته باشند. یعنی هم عملی مجرمانه رخ داده باشد، هم قانون آن را جرم بداند و هم مرتکب قصد مجرمانه داشته باشد، وگرنه دعوا ممکن است رد شود یا منجر به برائت شود.»

فرآیند شکایت و رسیدگی به جرم ممانعت از حق کیفری

حالا که فهمیدیم ممانعت از حق کیفری چیه و ارکانش کدومن، شاید براتون سوال باشه که اگه این اتفاق افتاد، چطوری باید شکایت کرد؟ فرآیندش یه مقدار با دعاوی حقوقی فرق داره. بیاین مراحل رو با هم ببینیم تا توی مسیر درست قرار بگیرید:

1. تنظیم شکوائیه (و نه دادخواست): این اولین و مهم ترین قدمه. حواستون باشه که برای شکایت کیفری باید شکوائیه بنویسید، نه دادخواست (دادخواست برای دعاوی حقوقیه). توی شکوائیه باید دقیقاً توضیح بدید چه اتفاقی افتاده، چه کسی ممانعت کرده و چه حقی از شما سلب شده. هر چی شکوائیه دقیق تر و مستندتر باشه، پرونده تون با قدرت بیشتری پیش میره.
2. جمع آوری و ارائه مدارک و مستندات: هر مدرکی که دارید و می تونه ادعای شما رو ثابت کنه، اینجا به کارتون میاد. این مدارک می تونه شامل فتوکپی سند مالکیت یا مبایعه نامه (اگه مالکید)، شهادت همسایه ها یا هر کسی که شاهد ماجرا بوده، عکس و فیلم از وضعیت ملک قبل و بعد از ممانعت، کروکی محل، نظر کارشناس (اگه قبلاً گرفتید) و هر مدرک دیگه ای که نشون بده حق شما سلب شده و طرف مقابل ممانعت کرده، باشه. هر چی مدارکتون قوی تر باشه، پرونده تون محکم تره.
3. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت شکوائیه: با شکوائیه و مدارکتون باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا کارشناس پرونده شما رو ثبت سیستمی می کنه و به دادسرا می فرسته.
4. لزوم داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا برای ابلاغ ها: برای اینکه ابلاغیه های دادسرا و دادگاه (مثل وقت رسیدگی، قرارها، احکام و …) به دستتون برسه، حتماً باید حساب کاربری در سامانه ثنا داشته باشید. اگه ندارید، همونجا توی دفاتر خدمات قضایی می تونید حساب کاربری ثنا رو ایجاد کنید. بدون ثنا، پیگیری پرونده براتون خیلی سخت میشه.
5. مرجع صالح رسیدگی: دادسرای محل وقوع ملک: این پرونده ها اول تو دادسرای محل وقوع ملک بررسی میشه. یعنی اگه ملک مورد دعوا توی اصفهان باشه، دادسرای اصفهان بهش رسیدگی می کنه. دادسرا بعد از بررسی اولیه، اگه دلایل رو کافی ببینه، پرونده رو برای ادامه رسیدگی به دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری دو) ارسال می کنه.

نقش وکیل متخصص: عصای دست شما در این راه

همونطور که می بینید، روند شکایت یه کم پیچیدگی های خاص خودش رو داره. از تنظیم درست شکوائیه گرفته تا جمع آوری مدارک و پیگیری های قانونی. اینجا داشتن یه وکیل متخصص خیلی به کار میاد و می تونه مسیر رو براتون هموارتر کنه. وکیل متخصص در امور ملکی و کیفری می تونه:

• شکوائیه رو به بهترین شکل تنظیم کنه و تمام جزئیات قانونی رو در نظر بگیره.
• بهتون بگه دقیقاً چه مدارکی لازمه و چطوری می تونید اون ها رو جمع آوری کنید.
• پرونده تون رو توی دادسرا و دادگاه پیگیری کنه و از اتلاف وقت جلوگیری کنه.
• به بهترین شکل از حقتون دفاع کنه، چه شما شاکی باشید و چه متهم.

نمونه رای ممانعت از حق کیفری: یه نگاه عملی به پرونده ها

شاید شنیدن این اصطلاحات قانونی یه کم خشک و خالی باشه و کمتر ملموس. برای اینکه بهتر متوجه بشید که دادگاه ها چطور با این پرونده ها برخورد می کنن و چطور حکم صادر میشه، بیاید چند تا نمونه رای ممانعت از حق کیفری رو با هم تحلیل کنیم و نکات مهمشون رو یاد بگیریم.

نمونه رای اول: حکم محکومیت و رفع ممانعت

تصور کنید یه پرونده ای با مشخصات زیر به دادگاه اومده و این رای صادر شده (این رای بر اساس نمونه واقعی که در اختیارم گذاشته شده، بازنویسی شده است):

مشخصات پرونده	توضیحات
خواهان/شاکی	آقای م.ن. فرزند ع. با وکالت آقای جعفر قنبری
خوانده/متهمین	آقایان م.ف. و م.ف. با وکالت آقای م.پ.
اتهام	مشارکت در ممانعت از حق ارتفاق (طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی)
گردشکار و دلایل	شکایت شاکی، گزارش مرجع انتظامی، صورتجلسه محلی، شهادت شهود، قرارداد عادی مورخ ۸۳/۱۰/۱۷ (مربوط به حق ارتفاق)، پاسخ استعلام شهرداری رفسنجان، اسناد و مدارک تقدیمی طرفین، تصاویر مندرج در پرونده، تحقیقات دادسرا و کیفرخواست صادره.

رای دادگاه:

«در خصوص اتهام آقایان ۱: م.ف. ۲: م.ف. شغل آزاد، متاهل و فاقد سابقه کیفری، دایر بر مشارکت در ممانعت از حق ارتفاق موضوع شکایت آقای جعفر قنبری به وکالت از آقای م.ن.، اینک دادگاه با عنایت به مجموع اوراق و محتویات پرونده از جمله شکایت شاکی، گزارش مرجع انتظامی، صورتجلسه مضبوط در پرونده، شهادت شهود، قرارداد عادی مورخ ۱۷/۱۰/۸۳، پاسخ استعلام ۲۹/۹/۹۳ شهرداری رفسنجان، اسناد و مدارک تقدیمی طرفین، تصاویر مندرج در پرونده، تحقیقات معموله و کیفر خواست، بزه انتسابی به نامبردگان را محرز و مسلم دانسته است. به استناد ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵، و بند پ ماده ۸۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ناظر به ماده ۸۳ قانون مزبور، هر کدام را به پرداخت مبلغ بیست میلیون ریال جزای نقدی در حق دولت و نیز رفع ممانعت از حق محکوم می نماید. رأی صادره حضوری و ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ در محاکم محترم تجدیدنظر استان کرمان قابل تجدیدنظرخواهی است.»

تحلیل و نکات مهم این رای:

ببینید، این رای چند تا نکته مهم داره که می تونه برای شما کاربردی باشه:

• دلایل محکمه پسند: دادگاه فقط بر اساس حرف و حدیث حکم نداده. شکایت شاکی، گزارش پلیس، شهادت شاهدها، قرارداد قدیمی و حتی استعلام از شهرداری، همه کنار هم قرار گرفتن تا رکن مادی و معنوی جرم اثبات بشه. یعنی دادگاه اطمینان پیدا کرده که عمل ممانعت انجام شده و متهمین با قصد و نیت این کار رو کردن.
• مجازات دوگانه: دادگاه هم مجازات کیفری (در اینجا جزای نقدی به مبلغ بیست میلیون ریال) تعیین کرده و هم حکم به رفع ممانعت از حق داده. یعنی هم متهم رو به خاطر ارتکاب جرم تنبیه کرده، هم حق شاکی رو بهش برگردونده تا بتونه دوباره از حق ارتفاقش استفاده کنه. این یعنی دو جنبه عمومی و خصوصی جرم مورد توجه قرار گرفته.
• استناد به مواد قانونی: دادگاه دقیقاً به ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی و سایر مواد مرتبط اشاره کرده که نشون میده حکم بر اساس قوانین موجود صادر شده.
• قابلیت تجدیدنظر: این رای هنوز قطعی نیست و متهمین ۲۰ روز فرصت دارن که بهش اعتراض کنن و پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان کرمان ارسال بشه. این نشون میده مسیر قضایی چقدر مراحل مختلفی داره.

نمونه رای دوم (فرضی): قرار منع تعقیب یا حکم برائت

حالا فرض کنید یه پرونده ای بوده که نتیجه اش فرق کرده و دادگاه حکم برائت یا قرار منع تعقیب صادر کرده. چرا این اتفاق میفته و دادگاه ممکنه به این نتیجه برسه؟

دلایل متعددی ممکنه باعث بشه که دادگاه به برائت متهم یا صدور قرار منع تعقیب (یعنی ادامه ندادن پرونده کیفری) رأی بده. مثلاً:

• فقدان یکی از ارکان جرم: اگه شاکی نتونه ثابت کنه که خودش قبلاً حق ارتفاق یا انتفاعی داشته و ازش استفاده می کرده (فقدان رکن مادی از نظر سابقه تصرف)، یا اینکه نتونه سوءنیت متهم رو ثابت کنه (فقدان رکن معنوی)، دادگاه ممکنه حکم برائت صادر کنه.
• عدم کفایت ادله: ممکنه مدارکی که شاکی ارائه میده، به اندازه کافی قوی نباشه تا جرم رو به اثبات برسونه. شک و تردید همیشه به نفع متهم تفسیر میشه.
• وجود مجوز قانونی برای متهم: گاهی متهم می تونه ثابت کنه که کاری که انجام داده، طبق یه مجوز قانونی بوده و هدفش ممانعت از حق نبوده.
• عدم وجود حق مورد ادعا: همونطور که در لایحه دفاعیه که جلوتر می بینیم، مطرح میشه، اگه شاکی اصلاً نتونه ثابت کنه که حقی روی ملک متهم داشته، دیگه ممانعت از حقی معنا نداره.

در این موارد، دادگاه با در نظر گرفتن تمام جوانب، ممکنه به این نتیجه برسه که جرم ممانعت از حق کیفری محقق نشده و پرونده رو به نفع متهم مختومه اعلام کنه. این نشون میده که در دعاوی کیفری، اثبات جرم بار سنگینی بر دوش شاکیه.

مجازات و خسارات ناشی از جرم ممانعت از حق کیفری: چی در انتظار متخلفه؟

خب، اگه کسی ممانعت از حق کیفری کنه و جرمش توی دادگاه ثابت بشه، چه عواقبی در انتظارشه؟ این بخش رو هم با هم بررسی می کنیم تا تصویر کامل تری داشته باشید.

مجازات های قانونی: هم حبس، هم رفع مانع!

طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، مجازات این جرم می تونه شامل موارد زیر باشه:

• حبس: مجازات حبس این جرم در ماده ۶۹۰، یک ماه تا یک سال تعیین شده. اما یه نکته مهم اینجاست که با توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری که سال ۱۳۹۹ تصویب شد، مجازات های حبس زیر یک سال معمولاً به نصف کاهش پیدا می کنن. بنابراین، عملاً ممکنه این مجازات به ۱۵ روز تا ۶ ماه حبس کاهش پیدا کنه. اما اصل مجازات حبس برای متخلف پابرجاست.
• رفع ممانعت از حق و اعاده وضع به حالت سابق: علاوه بر حبس یا جزای نقدی، دادگاه حتماً حکم میده که متهم باید مانعی که ایجاد کرده رو برداره و وضعیت رو به همون حالت سابق برگردونه. یعنی اگه دیوار کشیده، باید برش داره؛ اگه چاهی حفر کرده، باید پرش کنه. این بخش از حکم برای شاکی خیلی مهمه چون مستقیماً مشکلش رو حل می کنه.

پس ببینید، مجازات این جرم فقط جنبه تنبیهی نداره، بلکه به دنبال جبران و بازگرداندن حق به صاحبش هم هست.

مطالبه خسارات: اگه ضرر کردی، حقت رو بگیر!

شاید به خاطر ممانعت از حق، به شما خسارتی وارد شده باشه (مثلاً اگه نمی تونستید از باغتون استفاده کنید و محصولاتتون از بین رفته، یا مجبور شدید برای عبور از راه دیگه هزینه ای بپردازید). در این صورت، می تونید بعد از اینکه جرم در دادگاه کیفری ثابت شد، توی یه دادگاه حقوقی جداگانه، مطالبه خسارت کنید. یعنی دادگاه کیفری فقط به جرم و مجازاتش رسیدگی می کنه، اما برای خسارت باید جداگانه اقدام کنید.

معمولاً برای تعیین میزان خسارت، نظر کارشناس رسمی دادگستری لازم میشه. کارشناس میاد و بررسی می کنه که چقدر به شما ضرر و زیان وارد شده. نکته مهم اینه که حکم دادگاه کیفری برای دادگاه حقوقی قابل متابعته. یعنی اگه دادگاه کیفری اعلام کنه که بله، جرم ممانعت از حق توسط متهم اتفاق افتاده، دادگاه حقوقی دیگه نیازی به اثبات مجدد جرم نداره و فقط به میزان خسارت و چگونگی جبرانش رسیدگی می کنه.

این یعنی دو تا دعوای جدا از هم پیش میرن، اما حکم دادگاه کیفری به عنوان یک سند محکم، برای دادگاه حقوقی قابل استناده و مسیر مطالبه خسارت رو برای شاکی خیلی راحت تر می کنه.

نمونه شکوائیه و لایحه دفاعیه ممانعت از حق کیفری: چطور بنویسیم و از خودمون دفاع کنیم؟

همونطور که دیدید، نوع نگارش شکوائیه (اگه شاکی هستید) و لایحه دفاعیه (اگه متهم هستید) خیلی مهمه. این متن ها باید دقیق، مستند و با زبان حقوقی درست نوشته بشن تا تأثیر لازم رو داشته باشن. اینجا دو تا نمونه براتون آوردیم که ببینید چطور باید بنویسید.

نمونه شکوائیه ممانعت از حق کیفری: حرف دل شاکی!

وقتی می خواهید شکایت کنید، باید یه شکوائیه کامل و دقیق بنویسید و تمام جزئیات رو توش ذکر کنید. این یه نمونه است:

        بسمه تعالی

        شاکی:
        [نام و نام خانوادگی شاکی]
        کد ملی: [کد ملی شاکی]
        آدرس: [آدرس کامل شاکی]
        شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

        مشتکی عنه:
        [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] (در صورت اطلاع)
        کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه] (در صورت اطلاع)
        آدرس: [آدرس کامل مشتکی عنه] (در صورت اطلاع)
        شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه] (در صورت اطلاع)

        وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل (در صورت داشتن وکیل)]

        محل وقوع جرم: [آدرس دقیق ملک مورد نزاع به همراه پلاک ثبتی و جزئیات]

        موضوع شکایت: ممانعت از حق ارتفاق/انتفاع (کیفری)

        دلایل و مستندات:
        1. فتوکپی سند مالکیت/مبایعه نامه شماره [شماره] مورخ [تاریخ]
        2. شهادت شهود (اسامی شهود و آدرس در صورت تمایل)
        3. عکس و فیلم از وضعیت ملک قبل و بعد از ممانعت
        4. گزارش مرجع انتظامی (در صورت تنظیم صورتجلسه)
        5. استعلام از شهرداری/اداره ثبت (در صورت وجود)
        6. [هر مدرک دیگری که ادعای شما را ثابت کند]

        سرپرست محترم دادسرای ناحیه [نام ناحیه] تهران (یا شهرستان مربوطه)

        با سلام و عرض ادب و احتراماً؛

        به استحضار می رساند که اینجانب [نام شاکی] به موجب [نوع سند، مثلاً مبایعه نامه مورخ 1400/01/01 و یا سند رسمی به شماره [شماره سند] صادره از دفترخانه [شماره دفترخانه]] مالک [مثلاً سه دانگ از یک ملک مشاعی به پلاک ثبتی [پلاک ثبتی] یا کل یک قطعه زمین به مساحت [متراژ] متر مربع] واقع در [آدرس دقیق ملک].

        این ملک دارای حق ارتفاق/انتفاع [مثلاً حق عبور از گذرگاه فرعی در ملک مشتکی عنه، یا حق مجرای آب از ملک همسایه جهت آبیاری اراضی کشاورزی] از ملک/اراضی مشتکی عنه آقای/خانم [نام مشتکی عنه] واقع در [آدرس ملک مشتکی عنه و پلاک ثبتی] بوده و این حق سالیان متمادی (مثلاً از تاریخ [تاریخ شروع استفاده]) توسط اینجانب و مالکین قبلی، مورد استفاده بلامنازع قرار گرفته است.

        متاسفانه مشتکی عنه از تاریخ [تاریخ دقیق یا تقریبی شروع ممانعت] با انجام اقداماتی مجرمانه نظیر [دقیقاً مشخص کنید چه کاری انجام داده: مثلاً کشیدن دیوار به ارتفاع دو متر در مسیر عبور اینجانب، حفر چاه در مسیر نهر آبیاری ملک اینجانب که منجر به قطع کامل آب شده، قرار دادن موانع فیزیکی (بلوک سیمانی و نخاله) در ورودی ملک و...] اقدام به ممانعت غیرقانونی و آشکار از حق ارتفاق/انتفاع اینجانب نموده است. این عمل مشتکی عنه منجر به [توضیح خسارات و مشکلات وارده: مثلاً عدم امکان دسترسی به ملک اینجانب و عدم بهره برداری از آن، خشک شدن باغ و از بین رفتن محصولات کشاورزی، عدم امکان تردد و...] گردیده است.

        با توجه به اینکه اقدامات مشتکی عنه وصف مجرمانه داشته و با ماده 690 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) مطابقت کامل دارد، و موجب اضرار به حقوق قانونی اینجانب شده است، لذا از محضر آن مقام محترم تقاضای رسیدگی، تعقیب و مجازات مشتکی عنه طبق قانون و همچنین رفع ممانعت از حق و اعاده وضع به حالت سابق را دارم.
        ضمناً با توجه به اینکه اقدامات متهم منجر به ورود خسارات مادی و معنوی به اینجانب به مبلغ تخمینی [مبلغ حدودی] ریال (با جلب نظر کارشناس) گردیده است، بدواً صدور و اجرای تامین خواسته جهت جبران خسارات وارده مورد استدعاست.

        قبلاً از بذل عنایات خاصه حضرتعالی کمال امتنان و سپاس را دارم.

        با تجدید مراتب احترام
        [امضاء و نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل]
        تاریخ: [تاریخ تنظیم شکوائیه]
        

نمونه لایحه دفاعیه ممانعت از حق کیفری: دفاعیات متهم

اگه شما متهم به ممانعت از حق شدید، وکیلتون می تونه یه لایحه دفاعیه قوی بنویسه و دلایل برائت شما رو مطرح کنه. اینم یه نمونه از اون:

        بسمه تعالی

        ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی (جزایی) [نام شهرستان]

        با احترام به استحضار می رساند؛

        اینجانب [نام و نام خانوادگی وکیل] وکیل مدافع متهم آقای [نام متهم] فرزند [نام پدر] با شماره پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] که متهم به ممانعت از حق آقای [نام شاکی] می باشند، در راستای دفاع از موکل خود و درخواست صدور حکم برائت، دلایل ذیل را معروض می دارم:

        1.  عدم وجود حق قبلی برای شاکی: شاکی محترم هیچ گونه دلیل و مدرکی معتبر و قانونی دال بر اینکه قبلاً و به صورت قانونی از ملک موکل اینجانب دارای حق ارتفاق یا انتفاع (مثلاً حق عبور یا مجرای آب) بوده، ارائه نکرده اند. تحقیقات محلی انجام شده و ادله منعکس در پرونده نیز مؤید عدم وجود چنین حقی است. همانطور که مستحضرید، برای اینکه ممانعت از حقی معنا پیدا کند و جرم تلقی شود، ابتدا باید آن حق برای شاکی وجود داشته و او سابقه ی استفاده از آن را داشته باشد. در صورت عدم احراز حق برای شاکی، اساساً موضوع ممانعت از حق منتفی است و عنصر قانونی جرم مفقود می گردد.

        2.  فقدان رکن مادی جرم: اقدامات موکل اینجانب [دقیقاً کارهایی که متهم انجام داده را ذکر کنید و توضیح دهید چرا مجرمانه نبوده. مثلاً: موکل در ملک شخصی خود و در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه، اقدام به دیوارکشی جهت حفظ حریم خصوصی و امنیت ملک خویش نموده است. این عمل کاملاً قانونی و در راستای اعمال حق مالکیت مشروع موکل بوده و هیچ گونه تداخل یا ممانعتی با حق قانونی فرد دیگری (در صورت وجود) ایجاد نمی کند.] هیچ گاه به منظور ایجاد ممانعت از حق یا تصرف غیرقانونی نبوده و کاملاً در حیطه اختیارات مالکیت و بهره برداری مشروع ایشان از ملک خود صورت گرفته است.

        3.  فقدان رکن معنوی (سوءنیت): موکل اینجانب هیچ گونه سوءنیت عام یا خاصی مبنی بر اضرار به شاکی یا ممانعت از حق ایشان نداشته و از وجود هرگونه حقی برای شاکی در ملک خود بی اطلاع بوده است. عملی که موکل انجام داده، بر اساس تصورات ایشان از حدود مالکیت خود و بدون علم به وجود حق مورد ادعای شاکی بوده و فاقد عنصر عمد و قصد مجرمانه است. همچنین، اقدامات موکل با هیچ یک از مصادیق صحنه سازی که در ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی ذکر شده، مطابقت ندارد.

        با عنایت به مراتب فوق و با توجه به فقدان ارکان سه گانه جرم ممانعت از حق در خصوص موکل اینجانب، از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی عادلانه و نهایتاً صدور حکم برائت متهم موصوف را خواهانم.

        با تجدید مراتب احترام
        [امضاء و نام و نام خانوادگی وکیل]
        تاریخ: [تاریخ تنظیم لایحه]
        

نکات مهم و توصیه های حقوقی پایانی: قبل از هر اقدامی، خوب فکر کنید!

رسیدیم به انتهای بحث شیرین (و البته گاهی پیچیده) ممانعت از حق کیفری. قبل از اینکه بخواهید هر اقدامی انجام بدید، چند تا نکته مهم رو در نظر داشته باشید. این توصیه ها می تونن حسابی بهتون کمک کنن تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید:

• سابقه تصرف یا حق رو دقیق بررسی کنید: قبل از طرح دعوا، حتماً مطمئن بشید که واقعاً حق ارتفاق یا انتفاع داشتید و می تونید این رو ثابت کنید. صرف ادعا کافی نیست و باید مدارک و مستندات قوی برای اثبات حقانیت خودتون داشته باشید. اگه سال هاست از اون حق استفاده می کنید، این خودش یه امتیاز بزرگ براتون محسوب میشه.
• ادله و مستندات قوی جمع آوری کنید: شهود، اسناد، فتوکپی مبایعه نامه یا سند رسمی، عکس، فیلم و حتی نظر کارشناس رسمی، همگی می تونن پرونده شما رو از این رو به اون رو کنن. دست خالی نرید دادگاه! هر چه مدارک شما کامل تر و مستندتر باشه، قدرت چانه زنی شما بیشتر میشه و احتمال موفقیتتون هم بالاتر میره.
• تفاوت دعاوی حقوقی و کیفری رو فراموش نکنید: انتخاب مسیر درست (حقوقی یا کیفری) خیلی مهمه و اشتباه تو این زمینه می تونه زمان و هزینه زیادی رو ازتون تلف کنه. اگه هدفتون فقط رفع مانعه و نمی خواهید طرف مقابل مجازات بشه، شاید دعوای حقوقی (ماده ۱۵۹ ق.آ.د.م) مناسب تر باشه، اما اگه می خواهید متخلف مجازات هم بشه، باید سراغ دعوای کیفری (ماده ۶۹۰ ق.م.ا) برید. البته میشه هر دو رو همزمان یا پشت سر هم پیگیری کرد.
• ممانعت از حق در ملک مشاع: اگه ملک مشاع (یعنی چند نفر توش شریک هستید) و یکی از شرکا جلوی استفاده شما رو گرفته، باز هم می تونید شکایت کنید. اینجا هم ماده ۶۹۰ کاربرد داره. تصور نکنید چون ملک مشاعه، نمی تونید از حق خودتون دفاع کنید. حتی اگر یکی از شرکا مانع استفاده شریک دیگر از حق خودش در ملک مشاع شود، می تواند مورد شکایت قرار گیرد.
• اهمیت تفکیک: دعوای ممانعت از حق با دعوای خلع ید یا تصرف عدوانی کاملاً فرق داره. هر کدوم شرایط و مدارک خاص خودشون رو دارن. اشتباه در نامگذاری یا طرح دعوا می تونه باعث رد دعوای شما بشه.
• مشاوره با وکیل متخصص: و در نهایت، مهم ترین توصیه: حتماً قبل از هر اقدامی، با یه وکیل متخصص در امور ملکی و کیفری مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه، از سردرگمی نجاتتون بده و با دانش و تجربه اش، پرونده تون رو به بهترین نتیجه برسونه. پیچیدگی های قانونی و ریزه کاری های حقوقی این پرونده ها شوخی بردار نیست.

نتیجه گیری: ممانعت از حق کیفری، یه موضوع جدی!

امیدوارم تا اینجا تونسته باشیم یه دید جامع و کاربردی درباره نمونه رای ممانعت از حق کیفری و جوانب مختلفش بهتون بدیم. دیدیم که این جرم چقدر می تونه پیچیده باشه و از تعریف ساده اش تا ارکان، مجازات و نحوه شکایت، هر کدوم نکات خودش رو داره. فهمیدیم که چطور ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی نقش اساسی در جرم انگاری این عمل ایفا می کنه و چقدر جزئیات در روند اثبات و دفاع از این پرونده ها مهمه.

یادتون باشه، وقتی پای حق و حقوقتون وسطه، خصوصاً در مسائل مربوط به ملک و املاک، کوچک ترین اشتباه و بی دقتی می تونه عواقب بزرگی داشته باشه؛ هم از نظر زمانی و هم از نظر مالی. به همین خاطره که آشنایی با قوانین و از اون مهم تر، کمک گرفتن از یه متخصص باتجربه و کاربلد، حکم کلید طلایی رو داره.

اگه شما هم با چنین مشکلی روبرو شدید، چه به عنوان شاکی و چه به عنوان متهم، یا سوالی تو این زمینه دارید و ذهنتون درگیره، اصلاً نگران نباشید و کار رو به اهلش بسپرید. تیم وکلای متخصص ما آماده ان تا با مشاوره حقوقی تخصصی، شما رو در این مسیر همراهی کنن و بهترین راه حل رو براتون پیدا کنن. کافیه با ما تماس بگیرید یا درخواست مشاوره خودتون رو ثبت کنید تا در سریع ترین زمان ممکن، با شما در ارتباط باشیم.