نمونه دادخواست استرداد اموال منقول | راهنمای کامل + متن نمونه

اگه خدای نکرده مال منقولی مثل ماشین، پول، یا حتی جهیزیه تون دست کسی باشه و طرف حاضر نباشه پسش بده، چی کار می کنید؟ مطمئناً دنبال یه راه حل قانونی هستید تا حقتون رو پس بگیرید. راه حل اصلی این مشکل، تنظیم و ارائه نمونه دادخواست استرداد اموال منقول به دادگاهه.

در زندگی روزمره ما، اموال منقول نقش پررنگی دارن؛ از گوشی موبایلی که دستمونه گرفته تا ماشینی که باهاش رفت وآمد می کنیم. خیلی وقت ها پیش میاد که این اموال به دلایل مختلف، مثلاً امانت دادن، قرض دادن، یا حتی بدون اجازه، دست یکی دیگه می افته. حالا فرض کنید طرف مقابل از پس دادن مال شما خودداری می کنه. اون موقع است که دیگه نمی شه دست رو دست گذاشت و باید دست به دامن قانون شد.

دعوای استرداد مال منقول، دقیقاً برای همین مواقع طراحی شده تا شما بتونید با طی کردن مسیر قانونی، عین مال یا در صورت نبودش، قیمت یا مثل اون رو پس بگیرید. این مسیر ممکنه برای خیلی ها گیج کننده باشه؛ از پیدا کردن مدارک لازم گرفته تا تنظیم یک دادخواست درست و حسابی. تو این مقاله، قراره قدم به قدم با هم این راه رو بریم و همه چیز رو از سیر تا پیاز بهتون بگیم. از اینکه اصلاً مال منقول چیه و کی می شه دعوای استرداد رو مطرح کرد، تا مدارک لازم، نحوه تنظیم دادخواست (حتی با نمونه دادخواست استرداد مال منقول واقعی) و کلی نکته حقوقی کاربردی دیگه. پس اگه دنبال یه راهنمای کامل و جامع هستید، جای درستی اومدید.

درک مبانی حقوقی استرداد مال منقول

قبل از اینکه سراغ جزئیات دادخواست و مراحل قانونی بریم، لازمه یه خورده با اصطلاحات حقوقی آشنا بشیم تا بدونیم اصلاً در مورد چی حرف می زنیم. دونستن این مبانی باعث می شه موقع پیگیری پرونده تون، اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید و حرف های وکیل یا قاضی رو بهتر متوجه بشید.

مال منقول چیست؟ (همراه با مثال های روشن)

توی قانون مدنی ما، اموال به دو دسته کلی منقول و غیرمنقول تقسیم می شن. مال منقول از اسمش پیداست؛ یعنی چیزی که می شه جابه جاش کرد، بدون اینکه آسیبی به خودش یا جایی که بوده، وارد بشه. ماده ۱۹ قانون مدنی هم دقیقاً همین رو می گه: «اشیائی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید منقول است.»

حالا برای اینکه قضیه براتون روشن تر بشه، بیایید چند تا مثال بزنیم:

• خودرو، موتورسیکلت: راحت از جایی به جای دیگه می رن.
• اثاثیه و لوازم منزل: مبل، یخچال، تلویزیون، فرش و… که موقع اسباب کشی جابه جا می شن.
• پول نقد، چک، سفته: اینا هم کاغذهایی هستن که ارزش مالی دارن و جابه جا می شن.
• جواهرات، سکه، طلا: بدون شک این ها هم منقولن.
• کتاب، لپ تاپ، گوشی موبایل: ابزارهایی که هر روز با خودمون این ور و اون ور می بریم.

پس هر چیزی که بتونید بدون خراب شدن خودش یا محیط اطرافش از یه جا به جای دیگه ببرید، می شه مال منقول. در مقابلش، اموال غیرمنقول مثل زمین، خونه، یا هر چیزی که به زمین وصل باشه و نشه جابه جاش کرد، قرار می گیرن. دعوای استرداد اموال منقول فقط و فقط راجع به همین دسته اول هست.

ماهیت دعوای استرداد مال منقول و تفاوت آن با موارد مشابه

دعوای استرداد مال منقول، دعوایی حقوقیه که هدفش اینه که مال شما که الان دست یکی دیگه است، به شما برگردونده بشه. فرض کنید ماشینتون رو قرض دادید به دوستتون، ولی حالا اون ماشین رو پس نمی ده. شما اینجا دعوای استرداد مال منقول رو مطرح می کنید تا ماشینتون رو پس بگیرید.

برای اینکه بتونید این دعوا رو مطرح کنید، سه تا شرط اصلی باید وجود داشته باشه:

1. مالکیت خواهان بر مال: یعنی شما باید بتونید ثابت کنید که صاحب اون مال هستید. (فاکتور خرید، سند، شهادت و…)
2. تصرف مال توسط خوانده: مال شما باید الان دست شخص دیگه ای باشه (همونی که اسمش رو تو دادخواست می نویسید: خوانده).
3. امتناع خوانده از استرداد پس از مطالبه: شما ازش خواستید که مال رو پس بده، اما اون این کار رو نکرده و داره مقاومت می کنه.

حالا شاید براتون سوال پیش بیاد که خب، این دعوا چه فرقی با بقیه دعواهای حقوقی مشابه داره؟ این یه نکته خیلی مهمیه که باید حواستون بهش باشه.

تفاوت با دعاوی مثل خلع ید یا خیانت در امانت (مهم!)

دعوای استرداد مال منقول در نگاه اول شاید شبیه به چند تا دعوای دیگه به نظر بیاد، ولی تفاوت های اساسی داره:

• تفاوت با خلع ید: دعوای خلع ید مخصوص اموال غیرمنقول (مثل خونه یا زمین) هست، نه اموال منقول. هدف خلع ید هم بیرون کردن متصرف از ملک و تحویل اونه. اما استرداد مال منقول فقط برای اموال قابل جابجاییه.
• تفاوت با تصرف عدوانی: تصرف عدوانی هم می تونه هم برای اموال منقول باشه، هم غیرمنقول. ولی دعوای تصرف عدوانی روی این تمرکز داره که طرف بدون اجازه و به زور مال رو از شما گرفته باشه و شما قبلاً متصرف بودید. در استرداد مال منقول، ممکنه شما مال رو با رضایت خودتون به طرف داده باشید (مثلاً امانت) و حالا پس نمی ده.
• تفاوت با مطالبه خسارت: در دعوای استرداد مال منقول، شما عین مال رو می خواید. اگر مال از بین رفته باشه، اون موقع می تونید مطالبه خسارت یا قیمت رو بکنید که اون هم ذیل همین دعوا قابل طرحه.
• تفاوت با خیانت در امانت: این یکی خیلی مهمه و خیلیا اشتباه می کنن. خیانت در امانت یک جرم کیفریه، در حالی که استرداد مال منقول یک دعوای حقوقیه. در خیانت در امانت، حتماً باید سوءنیت (قصد بد) متصرف برای تصاحب، تلف کردن یا استفاده غیرمجاز از مال ثابت بشه (طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی). اما در استرداد مال حقوقی، لازم نیست سوءنیت ثابت بشه، همین که مال شما دست کسی باشه و پس نده، کفایت می کنه. می تونید هر دو دعوا رو همزمان یا جداگانه پیگیری کنید. مثلاً اگه دوستتون ماشینو برد و فروختش، هم می تونید دعوای خیانت در امانت کیفری مطرح کنید و هم دادخواست استرداد مال حقوقی بدید.

یادتون باشه که در دعوای استرداد مال منقول حقوقی، تمرکز اصلی روی مالکیت شما و تصرف غیرقانونی (یا بدون مجوز فعلی) خوانده است، نه اثبات قصد مجرمانه اون.

مراحل گام به گام طرح دعوای استرداد مال منقول

خب، تا اینجا فهمیدیم مال منقول چیه و کی می شه دعوای استرداد رو مطرح کرد. حالا وقتشه که وارد فاز عملی بشیم و ببینیم برای پس گرفتن مالمون، قدم به قدم باید چی کار کنیم. این مراحل رو با دقت دنبال کنید تا بهترین نتیجه رو بگیرید.

گام اول: جمع آوری مدارک و مستندات محکم

اولین و شاید مهم ترین قدم، جمع کردن مدارکیه که ثابت می کنه شما صاحب اون مال هستید و الان دست اون شخص دیگه است. بدون مدارک کافی، قاضی نمی تونه به شما حق بده. یه لیست جامع از مدارک مورد نیاز رو براتون آماده کردم:

چک لیست جامع مدارک لازم برای استرداد مال منقول:

1. مدارک اثبات مالکیت:
   • فاکتور خرید یا سند عادی: مهم ترین مدرک. اگه فاکتور خرید یا قولنامه دستی دارید، حتماً ارائه بدید.
   • سند رسمی: برای اموالی مثل خودرو، برگ سبز و سند رسمی نقل و انتقال.
   • قرارداد ودیعه، امانت، اجاره یا هر نوع قرارداد دیگه: اگه مال رو با قراردادی به کسی سپردید، همون قرارداد، قوی ترین دلیل شماست.
   • سیاهه جهیزیه: برای استرداد جهیزیه خانم ها، سیاهه جهیزیه که موقع عروسی تنظیم شده و امضای زوج پای اونه، مدرک بسیار معتبریه.
   • فیش واریزی یا رسید پرداخت: اگه برای خرید مال، پولی واریز کردید.
   • پرینت بانکی: برای اثبات واریز وجه.
2. مدارک شناسایی خواهان و خوانده:
   • کارت ملی و شناسنامه شما (خواهان): برای احراز هویت.
   • اطلاعات هویتی و نشانی خوانده: نام، نام خانوادگی، کد ملی (اگه دارید)، نشانی دقیق محل سکونت یا کارش. هر چقدر اطلاعات دقیق تر باشه، کارتون راحت تره.
3. مدارک مربوط به مطالبه مال:
   • اظهارنامه قضایی ارسالی: اگه قبلاً برای طرف اظهارنامه فرستادید که مال رو پس بده، حتماً کپی اون و رسید ابلاغش رو ضمیمه کنید.
   • شهادت شهود و استشهادیه محلی: اگه شاهدانی دارید که دیدن مال شما دست طرفه، یا می دونن مال شماست و از مطالبه شما اطلاع دارن، می تونید ازشون بخواید شهادت بدن یا استشهادیه امضا کنن.
   • اقرارنامه: اگه طرف مقابل به شکلی (نوشتاری یا شفاهی در حضور شاهد) به مالکیت شما و تصرف خودش اقرار کرده.
   • نتایج تحقیقات محلی: اگر لازم باشه، می تونید از دادگاه بخواید تحقیقات محلی انجام بده.

نکته مهم: هر چقدر مدارک شما کامل تر و مستندتر باشه، کار شما در دادگاه راحت تر و احتمال موفقیتتون بیشتره. قاضی با دیدن مدارک محکم، راحت تر می تونه تصمیم بگیره.

گام دوم: ارسال اظهارنامه قضایی؛ اولین قدم رسمی

قبل از اینکه سراغ دادخواست بریم، یه گام مهم و البته اختیاری (ولی به شدت توصیه شده) هست به اسم «ارسال اظهارنامه قضایی». شاید بپرسید چرا؟

چرا ارسال اظهارنامه مهمه؟

اظهارنامه یه سند رسمیه که شما از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای طرف مقابل می فرستید. با این کار، رسماً به طرف مقابل اعلام می کنید که مال شما دست اونه و باید پسش بده. این اظهارنامه چند تا فایده بزرگ داره:

• اثبات مطالبه: مهم ترین فایده اینه که ثابت می کنه شما مال رو ازش خواستید و اون امتناع کرده. این خودش یکی از شروط اصلی طرح دعوای استرداد ماله.
• اتمام حجت: به نوعی اتمام حجته و ممکنه طرف رو به فکر بندازه که مال شما رو پس بده و کار به دادگاه نکشه.
• مدرکی برای دادگاه: اگه کار به دادگاه کشید، می تونید این اظهارنامه رو به عنوان مدرک قوی به دادگاه ارائه بدید.

نحوه تنظیم و ثبت اظهارنامه:

برای تنظیم و ثبت اظهارنامه، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا فرم اظهارنامه رو تکمیل می کنید. باید مشخصات خودتون (اظهارکننده)، مشخصات طرف مقابل (مخاطب)، موضوع اظهارنامه (مثلاً: مطالبه استرداد خودرو)، و خلاصه اظهارات خودتون رو بنویسید. خلاصه اظهارات باید شامل این موارد باشه که «مال منقول فلان و بهمان، متعلق به من، الان دست شماست و طبق فلان دلیل (مثلاً امانت یا …) باید به من برگردونده بشه. ظرف فلان مدت اقدام کنید، در غیر این صورت از طریق قانونی اقدام خواهم کرد.»

نمونه متن کلی اظهارنامه استرداد مال منقول:

اظهارکننده: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی کامل)

مخاطب: (نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی کامل)

موضوع اظهارنامه: مطالبه استرداد (نوع مال منقول، مثلاً خودروی سواری)

خلاصه اظهارات:

احتراماً، به استحضار می رساند که اینجانب مالک شش دانگ یک دستگاه (مثلاً خودروی سواری پراید مدل ۱۳۸۵ به شماره انتظامی ایران ۷۷-۱۲۳ج ۴۵) می باشم که به موجب (مثلاً قرارداد امانت مورخ ۱۴۰۲/۰۱/۱۵ / یا فاکتور خرید شماره ۱۲۳۴۵) مالیت بنده محرز است. این خودرو مدتی است که در تصرف و ید جنابعالی (مثلاً به جهت امانت داری / یا بدون مجوز قانونی) قرار گرفته است.

با وجود مراجعات و درخواست های مکرر اینجانب جهت استرداد مال مذکور، متاسفانه تاکنون از استرداد آن خودداری نموده و حاضر به عودت نمی باشید. لذا بدین وسیله به شما اخطار می گردد ظرف مهلت (مثلاً ۱۰ روز کاری) از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به استرداد کامل و بدون عید و نقص خودروی مذکور به اینجانب در نشانی فوق الذکر، اقدام نمایید. در غیر این صورت، از طریق مراجع قضایی اقدام به طرح دعوای حقوقی و در صورت لزوم کیفری نموده و کلیه خسارات دادرسی و سایر هزینه های ناشی از این اقدام به عهده جنابعالی خواهد بود.

با تشکر، (امضا و تاریخ)

گام سوم: تنظیم دادخواست استرداد مال منقول (با تمام جزئیات)

اگه اظهارنامه جواب نداد یا از اول تصمیم گرفتید مستقیم برید سراغ دادگاه، باید دادخواست تنظیم کنید. دادخواست، همون برگه ایه که شما باهاش رسماً از دادگاه می خواید به مشکلتون رسیدگی کنه. این فرم ساختار مشخصی داره و باید با دقت پر بشه.

اجزای اصلی دادخواست استرداد مال منقول:

1. مشخصات خواهان: اسم، فامیل، کد ملی، نشانی کامل و شماره تماس شما (کسی که مالش رو می خواد). اگه وکیل دارید، مشخصات وکیل هم اینجا میاد.
2. مشخصات خوانده: اسم، فامیل، کد ملی (اگه دارید)، نشانی کامل و شماره تماس طرف مقابل (کسی که مال شما دستشه).
3. خواسته: اینجا باید دقیقاً بنویسید چی می خواید. مثلاً: «استرداد یک دستگاه خودروی پراید مدل ۸۵ به شماره انتظامی…» یا «استرداد اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه شماره…».
4. تقویم خواسته: این بخش خیلی مهمه. چون دعوای استرداد مال منقول یک دعوای مالیه، باید ارزش مالی که می خواید پس بگیرید رو مشخص کنید. این ارزش گذاری روی صلاحیت دادگاه (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی) و هزینه های دادرسی تاثیر داره. مثلاً اگه ارزش مال زیر ۲۰ میلیون تومن (که هر سال ممکنه تغییر کنه) باشه، پرونده می ره شورای حل اختلاف، وگرنه می ره دادگاه عمومی. دقت کنید که این ارزش رو حدودی ولی منطقی بزنید.
5. دلایل و منضمات: اینجا لیست مدارکی که تو گام اول جمع آوری کردید رو می نویسید. مثلاً: «کپی برابر اصل فاکتور خرید»، «کپی اظهارنامه ارسالی»، «تصویر سیاهه جهیزیه».
6. شرح دادخواست: این بخش، مهم ترین قسمته. اینجا باید داستان رو برای قاضی تعریف کنید؛ به زبان ساده و روشن، اما با استناد به مدارکتون. مثلاً: «اینجانب (خواهان) به موجب فاکتور خرید مورخ … مالک خودروی … می باشم. خودروی مذکور مدتی است که در تصرف خوانده محترم می باشد (به دلیل امانت داری/تصرف غیرمجاز). با وجود درخواست های مکرر اینجانب (اظهارنامه شماره …)، خوانده از استرداد آن خودداری می کند. لذا با توجه به مدارک پیوست، تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین مال مذکور و نیز پرداخت کلیه خسارات دادرسی را دارم.»

نکات کلیدی در نگارش شرح دادخواست:

• واضح و خلاصه: زیاده گویی نکنید، اما همه نکات مهم رو بگید.
• مستند به مدارک: هر ادعایی می کنید، باید مدرکش رو ضمیمه کرده باشید و اینجا بهش اشاره کنید.
• تقاضای واضح: دقیقاً بنویسید از دادگاه چی می خواید (استرداد عین مال، خسارت دادرسی، قرار تامین خواسته).

گام چهارم: ثبت دادخواست و پیدا کردن دادگاه صالح

بعد از اینکه دادخواست رو با دقت تنظیم کردید، وقتشه که اون رو ثبت کنید و به دادگاه بفرستید.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:

مثل اظهارنامه، برای ثبت دادخواست هم باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا فرم دادخواست رو روی سیستم پر می کنن، مدارکتون رو اسکن و ضمیمه می کنن و در نهایت، دادخواست شما ثبت می شه و به دادگاه مربوطه فرستاده می شه.

پرداخت هزینه های دادرسی:

ثبت دادخواست هزینه داره. این هزینه ها بر اساس تقویم خواسته (ارزش مالی که برای مالتون تعیین کردید) و تعرفه های قانونی محاسبه می شه. مثلاً اگه ارزش مال زیر ۲۰ میلیون تومن باشه، هزینه کمتری داره تا زمانی که ارزشش بالاتر باشه. این هزینه ها رو همونجا در دفتر خدمات قضایی پرداخت می کنید.

دادگاه صالح: کجا باید پرونده را ببرم؟

این یکی از سوالات پر تکراره. یعنی اصلاً دادخواست رو باید به کدوم دادگاه بفرستیم؟

قاعده کلی اینه که دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای استرداد مال منقول، دادگاه محل اقامت خوانده (همون کسی که مال دستشه) هست. این یعنی اگه طرف مقابل ساکن تهرانه، شما باید دادخواست رو به دادگاه تهران بفرستید، حتی اگه خودتون ساکن شهر دیگه باشید.

شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی؟

همونطور که بالاتر اشاره کردم، این موضوع به تقویم خواسته یا همون ارزشی که برای مالتون تعیین می کنید، بستگی داره:

• شورای حل اختلاف: اگه ارزش مال منقولی که می خواید پس بگیرید، تا سقف ۲۰ میلیون تومان (این مبلغ ممکنه تغییر کنه، حواستون باشه) باشه، دعوای شما تو شورای حل اختلاف رسیدگی می شه.
• دادگاه عمومی حقوقی: اگه ارزش مال شما بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، دعوای شما در دادگاه عمومی حقوقی بررسی می شه.

پس تو مرحله تنظیم دادخواست، موقع تقویم خواسته، حواستون به این موضوع باشه.

گام پنجم: درخواست قرار تامین خواسته؛ ابزاری برای حفظ حقوق شما

خب، دادخواست رو ثبت کردید و منتظر رسیدگی هستید. اما تو این مدت، اگه طرف مقابل مال شما رو بفروشه، پنهان کنه یا از بین ببره چی؟ اینجا قرار تامین خواسته به کمکتون میاد.

مفهوم و اهمیت تامین خواسته:

تامین خواسته یعنی چی؟ یعنی شما از دادگاه می خواید که تا وقتی تکلیف دعواتون مشخص نشده و حکم قطعی صادر نشده، مال مورد دعوا رو توقیف کنه. اینجوری طرف مقابل نمی تونه اون مال رو جابه جا کنه، بفروشه، از بین ببره یا هر کاری که باعث بشه شما دیگه به مالتون نرسید. این یه ابزار خیلی قویه برای اینکه حق شما محفوظ بمونه.

شرایط درخواست و نحوه ارائه تضمین:

شما می تونید همزمان با ثبت دادخواست یا حتی بعد از اون (تا قبل از صدور حکم قطعی)، درخواست صدور قرار تامین خواسته رو مطرح کنید. اما این کار یه شرطی داره:

اگه مدرک شما برای اثبات مالکیت، یک سند رسمی یا امانت نامه رسمیه، معمولاً دادگاه بدون گرفتن هیچ تضمینی از شما، قرار تامین خواسته رو صادر می کنه. اما اگه مدرکتون سند عادی باشه (مثل فاکتور خرید معمولی یا یه قرارداد دست نویس)، دادگاه برای اینکه اگه بعداً حق با شما نبود، خسارت احتمالی طرف مقابل جبران بشه، از شما می خواد که مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنید. این مبلغ رو قاضی بر اساس ارزش مال تعیین می کنه.

فواید صدور قرار تامین خواسته:

• جلوگیری از از بین رفتن مال: مطمئن می شید که مالتون تا زمان صدور حکم محفوظ می مونه.
• فشار بر خوانده: وقتی مال طرف توقیف بشه، احتمالاً بیشتر همکاری می کنه تا مشکل رو دوستانه حل کنه.
• تضمین اجرای حکم: اگه حکم به نفع شما صادر شد، دیگه نیازی نیست دنبال مال بگردید چون از قبل توقیف شده.

پس اگه مال منقولی که می خواید استرداد کنید، ارزش زیادی داره و نگرانید که طرف مقابل اون رو از بین ببره یا بفروشه، حتماً درخواست تامین خواسته رو هم در دادخواستتون قید کنید.

نمونه دادخواست های کاربردی استرداد اموال منقول

خب، حالا که مراحل رو دونستیم، وقتشه که چند تا نمونه دادخواست استرداد اموال منقول واقعی رو ببینیم. این نمونه ها بهتون کمک می کنه تا بهتر متوجه بشید چطور باید دادخواست خودتون رو تنظیم کنید. یادتون باشه این ها فقط یه الگوان و شما باید اون ها رو با جزئیات پرونده خودتون شخصی سازی کنید.

ساختار استاندارد یک دادخواست استرداد مال منقول

قبل از نمونه ها، یه نگاهی به قالب کلی دادخواست بندازیم:

خواهان: (مشخصات کامل شما یا وکیل شما)
خوانده: (مشخصات کامل کسی که مال شما دستشه)
وکیل (در صورت وجود): (مشخصات وکیل)
خواسته: (استرداد دقیق مال منقول + درخواست خسارات دادرسی + درخواست تامین خواسته)
دلایل و منضمات دادخواست: (لیست مدارک اثبات مالکیت، اظهارنامه، شهادت و...)

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف (...)
با سلام و احترام،

به استحضار می رساند:
(شرح ماجرا: اینجا باید داستان رو کامل توضیح بدید، چطور مال شما دست خوانده افتاده، کی مطالبه کردید، و چرا پس نمی ده.)

لذا با عنایت به مراتب فوق و مدارک پیوست، از آن مقام محترم قضایی، صدور حکم به شرح ذیل مورد استدعاست:
۱. محکومیت خوانده به استرداد عین (نام مال منقول) مقوم به مبلغ (...) ریال.
۲. صدور قرار تامین خواسته و توقیف (نام مال منقول) جهت جلوگیری از نقل و انتقال.
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه ثبت دادخواست، حق الوکاله وکیل و...).

با تجدید احترام
(نام و نام خانوادگی خواهان / وکیل، امضا، تاریخ)

نمونه دادخواست استرداد خودرو (یک راهنمای عملی)

فرض کنید خودروی شما دست یکی از آشنایانه که الان از پس دادنش خودداری می کنه. این نمونه می تونه راهنمای شما باشه:

خواهان: آقای/خانم (نام و نام خانوادگی شما) فرزند (نام پدر) به شماره ملی (کد ملی) و نشانی (نشانی کامل و کد پستی)
خوانده: آقای/خانم (نام و نام خانوادگی فرد متصرف) فرزند (نام پدر) به شماره ملی (کد ملی) و نشانی (نشانی کامل و کد پستی)
وکیل (در صورت وجود): (مشخصات وکیل)

خواسته:

1. استرداد یک دستگاه خودروی سواری پراید مدل ۱۳۸۸، رنگ سفید، شماره موتور M13A-۱۲۳۴۵۶۷، شماره شاسی NAW23456789، شماره انتظامی ایران ۵۵-۱۲۳ب۴۵، مقوم به مبلغ ۱.۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (یک میلیارد و دویست میلیون ریال).
2. بدواً صدور قرار تامین خواسته جهت توقیف خودروی مذکور.
3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل و…).

دلایل و منضمات دادخواست:

1. کپی برابر اصل برگ سبز و سند قطعی مالکیت خودرو.
2. کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی شماره (تاریخ اظهارنامه) مورخ (تاریخ اظهارنامه).
3. کپی برابر اصل کارت ملی خواهان.
4. (در صورت وجود) شهادتنامه شهود مبنی بر مطالبه و امتناع.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی (یا شورای حل اختلاف) شهرستان (…)

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند: اینجانب خواهان، مالک شش دانگ یک دستگاه خودروی سواری پراید مدل ۱۳۸۸ با مشخصات فوق الذکر می باشم که مالکیت اینجانب به موجب برگ سبز و سند قطعی پیوست، محرز و مسلم است.

خودروی مذکور از تاریخ (تاریخ دقیق یا تقریبی) در تصرف آقای/خانم خوانده قرار گرفته است. تصرف خوانده محترم بر این خودرو، پس از (مثلاً پایان مدت قرارداد اجاره شفاهی / یا اتمام مدت امانت) بدون هیچگونه مجوز قانونی می باشد.

با وجود مراجعات و درخواست های مکرر اینجانب جهت استرداد خودرو و همچنین ارسال اظهارنامه قضایی شماره (شماره اظهارنامه) مورخ (تاریخ اظهارنامه) که تصویر آن پیوست می باشد، متاسفانه خوانده محترم از استرداد خودروی اینجانب خودداری نموده و از بازگرداندن آن امتناع می ورزد. لذا با توجه به عدم استرداد مال، هیچ راهی جز طرح این دعوا باقی نمانده است.

نظر به اینکه ادامه تصرف خوانده بر خودروی مذکور بدون مجوز قانونی است و بیم آن می رود که خوانده در جهت تضییع حقوق اینجانب، اقدام به انتقال یا مخفی نمودن خودرو نماید، لذا بدواً تقاضای صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف خودروی فوق الذکر را دارم.

با عنایت به مراتب فوق و مدارک و مستندات پیوست، از آن مقام محترم قضایی، رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین خودروی مذکور و همچنین پرداخت کلیه خسارات دادرسی، مورد استدعاست.

با تجدید احترام
(نام و نام خانوادگی خواهان / وکیل، امضا، تاریخ)

نمونه دادخواست استرداد جهیزیه و اثاثیه منزل (ویژه زوجین)

یکی از پرتکرارترین موارد استرداد مال منقول، مربوط به جهیزیه خانم هاست، مخصوصاً وقتی پای طلاق یا اختلافات شدید خانوادگی وسط میاد.

خواهان: خانم (نام و نام خانوادگی زوجه) فرزند (نام پدر) به شماره ملی (کد ملی) و نشانی (نشانی کامل و کد پستی)
خوانده: آقای (نام و نام خانوادگی زوج) فرزند (نام پدر) به شماره ملی (کد ملی) و نشانی (نشانی کامل و کد پستی)
وکیل (در صورت وجود): (مشخصات وکیل)

خواسته:

1. استرداد اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه جهیزیه مورخ (تاریخ سیاهه)، مقوم به مبلغ ۸۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (هشتصد و پنجاه میلیون ریال)، شامل (لیست چند قلم اصلی جهیزیه برای نمونه: یک دستگاه یخچال ساید بای ساید مدل …، یک دست مبلمان ۷ نفره، سرویس خواب کامل و…).
2. بدواً صدور قرار تامین خواسته جهت توقیف اقلام جهیزیه.
3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل و…).

دلایل و منضمات دادخواست:

1. کپی برابر اصل سند نکاحیه شماره (…) مورخ (…).
2. کپی برابر اصل سیاهه جهیزیه مورخ (تاریخ سیاهه) با امضای خوانده.
3. کپی برابر اصل اظهارنامه قضایی شماره (شماره اظهارنامه) مورخ (تاریخ اظهارنامه).
4. کپی برابر اصل کارت ملی خواهان.
5. (در صورت وجود) شهادتنامه شهود مبنی بر مالکیت و مطالبه جهیزیه.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی (یا شورای حل اختلاف) شهرستان (…)

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند: اینجانبه خواهان، همسر دائم آقای خوانده به موجب سند نکاحیه شماره (…) مورخ (…) می باشم. متاسفانه به دلیل بروز اختلافات شدید، ادامه زندگی مشترک مقدور نبوده و اینجانبه در حال حاضر در منزل پدری خود اقامت دارم.

اقلام جهیزیه اینجانبه که لیست کامل آن به موجب سیاهه جهیزیه مورخ (تاریخ سیاهه) و با امضای خوانده محترم تنظیم گردیده و تصویر آن پیوست می باشد، در حال حاضر در منزل مشترک و در تصرف خوانده محترم قرار دارد. با وجود درخواست های مکرر اینجانبه جهت استرداد جهیزیه ام و همچنین ارسال اظهارنامه قضایی شماره (شماره اظهارنامه) مورخ (تاریخ اظهارنامه) که کپی آن ضمیمه دادخواست است، خوانده محترم از استرداد جهیزیه اینجانبه خودداری می نماید.

نظر به اینکه مالکیت جهیزیه متعلق به اینجانبه است و ادامه تصرف خوانده بر آن ها بدون مجوز قانونی و شرعی می باشد، و بیم آن می رود که خوانده در جهت تضییع حقوق اینجانبه، اقدام به انتقال، استفاده نامتعارف یا مخفی نمودن اقلام جهیزیه نماید، لذا بدواً تقاضای صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف کلیه اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه پیوست را دارم.

لذا با عنایت به مراتب فوق و مدارک و مستندات پیوست، از آن مقام محترم قضایی، رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین کلیه اقلام جهیزیه مندرج در سیاهه پیوست و همچنین پرداخت کلیه خسارات دادرسی، مورد استدعاست.

با تجدید احترام
(نام و نام خانوادگی خواهان / وکیل، امضا، تاریخ)

نکات طلایی در استفاده از نمونه دادخواست ها

این نمونه ها خیلی کمک کننده هستن، اما چند تا نکته رو حتماً یادتون باشه:

• شخصی سازی کنید: هیچ پرونده ای دقیقاً شبیه پرونده دیگه نیست. حتماً جزئیات مربوط به خودتون (تاریخ ها، نوع مال، دلایل تصرف و امتناع) رو به دقت در دادخواست وارد کنید.
• دقت در مشخصات: کوچکترین اشتباه در نوشتن نام و نام خانوادگی، کد ملی، شماره پلاک خودرو یا مدل کالا می تونه کارتون رو سخت کنه.
• ارزش گذاری دقیق (تقویم خواسته): سعی کنید ارزش مال رو نزدیک به واقعیت و بازار روز بزنید. اگه خیلی کمتر بزنید، ممکنه حقتون ضایع بشه. اگه خیلی بیشتر بزنید، هزینه های دادرسی تون الکی بالا می ره. اگه مطمئن نیستید، از کارشناس کمک بگیرید.
• حتماً از وکیل کمک بگیرید: با اینکه این راهنما کامله و نمونه ها رو براتون گذاشتیم، اما پرونده های حقوقی همیشه پیچیدگی های خاص خودشون رو دارن. یه وکیل متخصص می تونه با بررسی دقیق مدارک شما، بهترین راه حل رو پیشنهاد بده و دادخواست رو به بهترین شکل ممکن تنظیم کنه.

موارد خاص و ریزه کاری های حقوقی مهم

تا اینجا با کلیات و مراحل اصلی استرداد مال منقول آشنا شدید. حالا بیایید یه سری از موارد خاص و نکات حقوقی رو بررسی کنیم که ممکنه تو پرونده شما پیش بیاد یا سوالتون باشه.

استرداد مال منقول در پرونده های خانوادگی (از جهیزیه تا طلا)

پرونده های خانوادگی، مخصوصاً موقع طلاق یا جدایی، پر از پیچیدگیه و بحث اموال هم یکی از مهم ترین اون هاست. اینجا چند تا حالت مختلف رو بررسی می کنیم:

۱. جهیزیه:

• مالکیت زن: طبق قانون، جهیزیه متعلق به زنه و نه مرد. یعنی حتی اگه جهیزیه در منزل مشترک باشه، باز هم مالکیتش با زن هست.
• اهمیت سیاهه جهیزیه: اگه خانمی سیاهه جهیزیه داشته باشه (لیستی که موقع عروسی از اقلام جهیزیه تهیه شده و شوهر زیرش رو امضا کرده)، کارش برای اثبات مالکیت خیلی راحت تره. این سیاهه یه سند محکم برای اثبات مالکیت زنه.
• در صورت عدم وجود سیاهه: اگه سیاهه نباشه، باز هم می شه مالکیت رو ثابت کرد، ولی سخت تره. می تونید از فاکتورهای خرید، شهادت شهود، یا حتی اقرار زوج استفاده کنید.
• تلف یا نقص جهیزیه: اگه شوهر بدون اجازه زن، جهیزیه رو بفروشه، خراب کنه یا از بین ببره، باید جبران خسارت کنه.

۲. اموال مشترک (غیر از جهیزیه):

• خیلی وقت ها زوجین در طول زندگی مشترک، با پول مشترک یا هر دو با هم مالی رو می خرن. اگه نتونن ثابت کنن مال متعلق به یکی از اوناست، فرض بر اینه که مالکیتشون مشاع و به نسبت مساوی (پنجاه پنجاه) هست، مگر اینکه خلافش ثابت بشه.
• برای مثال، اگه یه ماشین با پول مشترک خریده باشن و سندش به اسم یکی از طرفین باشه، طرف دیگه می تونه با ارائه مدارک (مثلاً فیش های واریزی، شهادت شهود) ادعا کنه که تو خرید اون مال سهم داشته و تقاضای سهم خودشو بکنه.

۳. هدایا و طلا (هبه):

• اگه مرد به همسرش طلا یا هر چیز دیگه ای رو کادو بده، این هدیه از نظر حقوقی بهش هبه می گن. ماده ۸۰۳ قانون مدنی می گه: «بعد از قبض، واهب می تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر در موارد ذیل: ۱- در صورتی که متهب (کسی که هدیه گرفته) پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد. ۲- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض داده شده باشد. ۳- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود.»
• یعنی اگه طلا هنوز دست خانم باشه و جزو یکی از اون سه مورد بالا نباشه، مرد می تونه از هبه خودش برگرده و طلاها رو پس بگیره. اما اگه خانم طلاها رو فروخته باشه یا هدیه به صورت معوض (در ازای کاری) بوده باشه، مرد نمی تونه پس بگیره.

استرداد مال امانی: فرقش با خیانت در امانت چیه؟

همونطور که قبلاً اشاره کردم، این دو تا اصطلاح خیلی با هم قاطی می شن، اما تفاوتشون اساسیه:

• استرداد مال امانی (دعوای حقوقی):
  • هدف: پس گرفتن عین مال یا قیمت/مثل آن.
  • شرط: مال به صورت امانت (یا ودیعه) دست کسی بوده و حالا پس نمی ده.
  • نیاز به سوءنیت: ندارد. همین که طرف مال رو پس نده، کافیه.
  • ماهیت: حقوقی.
• خیانت در امانت (جرم کیفری):
  • هدف: مجازات فرد خائن (زندان، جزای نقدی).
  • شرط: مال به امانت به کسی سپرده شده و او با قصد و نیت بد (سوءنیت) اقدام به تصاحب، استعمال، تلف یا مفقود کردن مال کرده باشه.
  • نیاز به سوءنیت: دارد و باید در دادگاه کیفری ثابت بشه. (ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی).
  • ماهیت: کیفری.

پس اگه کسی مال شما رو به امانت گرفته و پس نمی ده، اول دعوای حقوقی استرداد مال امانی رو مطرح می کنید. اگه ثابت شد که با قصد و نیت بد این کار رو کرده (مثلاً فروخته یا از بین برده)، اون موقع می تونید شکایت کیفری خیانت در امانت رو هم مطرح کنید. گاهی هر دو دعوا رو می شه همزمان یا پشت سر هم پیگیری کرد.

وقتی مال تلف شده یا از بین رفته: چه کار کنیم؟

ممکنه شما مال منقولی رو به کسی امانت دادید، ولی وقتی می خواید پس بگیرید، می گه که مال از بین رفته یا تلف شده. اینجا باید چی کار کرد؟

مسئولیت متصرف در قبال مال شما، بستگی به این داره که مال مثلی باشه یا قیمی:

• مال مثلی: مالیه که مثل و نظیرش به وفور تو بازار پیدا می شه و همه مثل هم هستن (مثلاً یه کیسه برنج خاص، یک ماشین نو از یک مدل خاص و…). اگه مال مثلی تلف بشه، متصرف باید مثلش رو به شما بده.
• مال قیمی: مالیه که مثل و نظیرش تو بازار کمه یا اصلاً پیدا نمی شه و هر کدوم ارزش خاص خودشون رو دارن (مثلاً یه عتیقه، یه نقاشی خاص، یه ماشین دست دوم که استهلاک خاص خودشو داره). اگه مال قیمی تلف بشه، متصرف باید قیمتش (یعنی ارزش روزش) رو به شما بده.

در این حالت، باید در دادخواست خودتون، علاوه بر درخواست استرداد عین مال، در صورت تلف شدن، تقاضای مثل یا قیمت اون رو هم بکنید. برای تعیین قیمت هم ممکنه نیاز به ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری باشه تا ارزش مال تلف شده رو مشخص کنه.

هزینه های دادرسی و مالی (به روزرسانی شده)

پرونده های حقوقی هزینه های خودشون رو دارن. این هزینه ها شامل موارد زیر می شه:

1. هزینه ثبت دادخواست: بر اساس ارزش خواسته شما (تقویم خواسته) محاسبه می شه. مثلاً برای دعاوی تا ۲۰ میلیون تومن، یه مبلغ ثابت و برای بالای ۲۰ میلیون تومن، درصدی از ارزش مال رو باید پرداخت کنید. این مبالغ هر سال تغییر می کنن.
2. هزینه کارشناسی: اگه برای تعیین ارزش مال، تعیین خسارت یا اثبات موضوعی، نیاز به نظر کارشناس باشه، باید هزینه کارشناسی رو پرداخت کنید.
3. حق الوکاله وکیل: اگه وکیل بگیرید، باید حق الوکاله اش رو طبق توافق یا تعرفه بپردازید.
4. هزینه ابلاغ اوراق: این هم جزو هزینه های جانبیه.

معمولاً در پایان پرونده، دادگاه کسی رو که در دعوا حق باهاش نبوده (طرف بازنده) رو محکوم می کنه به پرداخت همه این هزینه ها (به عنوان خسارت دادرسی) به نفع طرف برنده. پس اگه حق با شما باشه، هزینه هایی که کردید رو می تونید از خوانده پس بگیرید.

مدت زمان رسیدگی به پرونده های استرداد مال منقول چقدره؟

یکی از سوالات رایج، مدت زمان رسیدگی به این پرونده هاست. واقعیت اینه که نمی شه یک زمان دقیق گفت، چون خیلی چیزا بهش بستگی داره:

• پیچیدگی پرونده: هر چقدر مدارک شما کامل تر و واضح تر باشه و پرونده کمتر ابهام داشته باشه، زودتر تموم می شه.
• صلاحیت دادگاه: معمولاً رسیدگی در شورای حل اختلاف (برای مبالغ پایین) کمی سریع تر از دادگاه عمومی حقوقیه.
• حجم کاری دادگاه: برخی دادگاه ها حجم پرونده بیشتری دارن و ممکنه رسیدگی طولانی تر بشه.
• همکاری طرفین: اگه طرف مقابل همکاری کنه و مثلاً در جلسات دادگاه حاضر بشه، روند سریع تره. اگه غایب باشه یا اعتراضات بی مورد کنه، طولانی تر می شه.
• نیاز به کارشناسی یا تحقیقات: اگه پرونده نیاز به نظر کارشناس یا تحقیقات محلی پیدا کنه، زمان رسیدگی بیشتر می شه.

به طور کلی، یک پرونده استرداد مال منقول ممکنه از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر طول بکشه تا به حکم قطعی برسه (با احتساب مراحل تجدیدنظر و اجرا). پس بهتره صبر و حوصله داشته باشید.

سوالات متداول

در این بخش به چند سوال پرتکرار و مهم در مورد استرداد اموال منقول پاسخ می دهیم.

آیا می توان بدون وکیل دادخواست استرداد مال منقول داد؟

بله، قانون این اجازه رو به شما می ده که خودتون بدون وکیل، دادخواست استرداد مال منقول رو تنظیم و پیگیری کنید. اما باید حواستون باشه که این کار نیاز به دانش حقوقی کافی و آشنایی با مراحل دادرسی داره. اشتباهات کوچک در تنظیم دادخواست یا عدم رعایت تشریفات قانونی، می تونه منجر به رد شدن دعوا یا طولانی شدن پرونده بشه. پس اگر پرونده تون پیچیده است یا ارزش مال زیاد، بهتره حتماً از وکیل کمک بگیرید.

در صورت عدم وجود سند رسمی مالکیت، چگونه مالکیت را اثبات کنیم؟

اگه سند رسمی (مثل برگ سبز خودرو یا سند مالکیت رسمی) ندارید، نگران نباشید. برای اثبات مالکیت اموال منقول، می تونید به مدارک و دلایل دیگه هم استناد کنید. مثلاً:

• فاکتور خرید عادی (حتی اگه دست نویس باشه، اگه معتبر باشه قابل قبوله).
• شهادت شهود (کسانی که می دونن مال شماست یا دیدن شما پولشو دادید).
• اقرار طرف مقابل (اگه به شکلی اقرار کرده باشه که مال شماست).
• قراردادهای عادی امانت، ودیعه یا اجاره.
• اسکرین شات پیامک ها یا چت ها که نشون دهنده مالکیت شماست.
• فیش های واریزی پول برای خرید مال.

قاضی همه این مدارک رو کنار هم می ذاره و با بررسی اوضاع و احوال، تصمیم گیری می کنه.

آیا برای استرداد مال منقول حتماً باید اظهارنامه فرستاد؟

خیر، ارسال اظهارنامه قضایی برای طرح دعوای استرداد مال منقول اجباری نیست و دعوای شما حتی بدون اظهارنامه هم قابل رسیدگیه. اما همونطور که قبلاً هم گفتیم، ارسال اظهارنامه به شدت توصیه می شه. چون ثابت می کنه شما مال رو مطالبه کردید و طرف مقابل از پس دادنش امتناع کرده، و این خودش یکی از شروط اصلی دعواست. ارسال اظهارنامه می تونه پرونده شما رو قوی تر کنه.

اگر متصرف مال را در شهر دیگری باشد، به کدام دادگاه باید مراجعه کرد؟

قاعده کلی اینه که برای دعوای استرداد مال منقول، دادگاه محل اقامت خوانده (متصرف مال) صالح به رسیدگیه. پس اگه شما در شیراز باشید و متصرف مال شما در تهران زندگی کنه، باید دادخواست رو به دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف تهران بفرستید. محل وقوع مال مهم نیست، بلکه محل اقامت دائمی متصرف ملاک عمله.

آیا دادخواست استرداد مال منقول فوریت دارد؟

دعوای استرداد مال منقول ذاتاً یک دعوای فوری محسوب نمی شه، یعنی مهلت مشخصی برای طرحش نداره. اما هر چقدر زودتر اقدام کنید، به نفعتونه. چون گذشت زمان ممکنه باعث بشه مدارک شما کمرنگ بشن، شهود فراموش کنن یا خدای نکرده مال شما از بین بره. تنها فوریتی که ممکنه در این دعوا مطرح بشه، مربوط به درخواست قرار تامین خواسته است تا از تضییع مال جلوگیری بشه.

نتیجه گیری:

همونطور که دیدید، پس گرفتن مال منقولی که دست دیگریه و حاضر نیست پس بده، یک مسیر حقوقی مشخص داره. از آشنایی با مفهوم مال منقول و شرایط طرح دعوا گرفته تا جمع آوری مدارک، ارسال اظهارنامه، تنظیم دقیق دادخواست و درخواست تامین خواسته، همه و همه مراحل مهمی هستن که باید با دقت و آگاهی انجام بشن.

یادتون باشه که دانش حقوقی، ابزار قدرتمندیه. هر چقدر شما اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می تونید از حق خودتون دفاع کنید. این راهنما تلاش کرد تا یک نقشه راه کامل رو بهتون بده، اما تو پیچ و خم های واقعی پرونده، همیشه یک راهنمای کاربلد و حرفه ای می تونه کار رو خیلی راحت تر و مطمئن تر کنه. پس اگر پرونده تون پیچیدگی خاصی داره یا نیاز به اطمینان بیشتر برای رسیدن به نتیجه دارید، برای مشاوره تخصصی و پیگیری پرونده تون، همین امروز با وکیل متخصص تماس بگیرید و اجازه بدید متخصصان این حوزه کنارتون باشن.