بخش های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد

موزه باستان شناسی شهرکرد، که در دل حمام تاریخی پرهیزکار جای گرفته، گنجینه ای بی نظیر است که شما را به سفری ۹۰۰۰ ساله در دل تاریخ چهارمحال و بختیاری می برد. این موزه با نمایش آثار چشمگیر از دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی، فرصتی طلایی برای آشنایی با ریشه های عمیق تمدن در این سرزمین است.

اصلاً شهرکرد رو فقط به طبیعت و آب و هواش نمی شناسیم، اینجا ریشه های عمیق تاریخی هم داره که شاید خیلی ها ازش بی خبر باشن. تصور کنید قدم به جایی بذارید که هم یک بنای تاریخی با معماری خیره کننده باشه و هم انبوهی از اشیاء باستانی رو در خودش جا داده باشه؛ اشیایی که هر کدومشون قصه ای از گذشته های دور رو براتون تعریف می کنن. موزه باستان شناسی شهرکرد دقیقاً همین جاست، یه جای خاص که هم چشم نوازه و هم مغز آدم رو به فکر فرو می بره.

در این موزه، هر گوشه و کنارش پر از حرف های نگفته است، از ابزارهای سنگی که انسان های اولیه برای زندگی روزمره شون استفاده می کردن تا ظروف سفالی که هنر دست مردمان قدیم رو نشون می ده. اگه دنبال یه سفر هیجان انگیز به دل تاریخ هستید و دوست دارید از نزدیک با تمدن های کهن فلات مرکزی ایران آشنا بشید، پس حتماً این مقاله رو تا آخر بخونید. قرار هست توی این مقاله با هم یه گشتی توی بخش های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد بزنیم و از زیر و بم هر قسمتش سر دربیاریم، از معماری حمام پرهیزکار که خودش یه اثر هنریه تا تک تک گنجینه هایی که این موزه رو خاص می کنن.

از حمام سنتی تا تماشاگه تاریخ: قصه حمام پرهیزکار شهرکرد

شاید براتون جالب باشه که بدونید ساختمون این موزه که امروز میزبان آثار باستانیه، در گذشته یه حمام عمومی بوده. حمام پرهیزکار فقط یه حمام معمولی نبوده؛ یکی از آخرین حمام های سنتی و باشکوه ایرانه که هنوز هم با تمام ابهت خودش سرپاست. بیاین تا با هم بیشتر درباره تاریخچه و معماری این بنای دوست داشتنی صحبت کنیم و ببینیم چطور شد که از یه حمام عمومی تبدیل به یه موزه مهم شد.

تولد یک یادگار: تاریخچه ساخت حمام پرهیزکار

داستان حمام پرهیزکار برمی گرده به دوران پهلوی اول، یعنی حدود سال ۱۳۲۶. اون موقع ها حاج حسین پرهیزکار یه زمینی داشت و تصمیم گرفت یه حمام توش بسازه. البته تنها نبود؛ خانم سلطان آزاده و حاج ابوالقاسم آزاده چالشتری هم دست به خیر شدن و کلی کمک مالی کردن تا این حمام باشکوه سرپا بشه. این حمام برای اون دوران، خیلی بزرگ و مدرن به حساب می اومد و پاتوق اهالی شهرکرد بود تا هم تن شون رو بشورن و هم کلی گپ و گفت داشته باشن.

بعدها، یعنی تو سال ۱۳۳۴، خانواده های بانی این حمام تصمیم گرفتن یه کار خیر بزرگ دیگه هم انجام بدن و این بنای قشنگ رو وقف عام کردن. یعنی دیگه مال همه شد، مال شهر و مردمش. این وقف نشون دهنده اهمیت و جایگاه حمام های عمومی توی فرهنگ و زندگی مردم اون زمانه که فقط یه محل برای نظافت نبودن، بلکه یه فضای اجتماعی مهم هم به حساب می اومدن. این حمام، نمادی از سخاوت و دوراندیشی اون دوره از مردمان شهرمون هست.

از ستون های سنگی تا کاشی های فیروزه ای: معماری شگفت انگیز حمام و دگرگونی به موزه

معماری حمام پرهیزکار خودش به تنهایی یه درس تاریخ و هنر به حساب میاد. استادکاران ماهر اصفهانی این بنا رو با چنان ظرافت و زیبایی ساختن که آدم رو میخ کوب می کنه. حمام اصلی از بخش های مختلفی مثل هشتی (ورودی)، سربینه (رختکن)، میاندر (راهرو بین سربینه و گرمخانه)، گرمخانه (فضای اصلی شستشو)، خزینه (حوض آب گرم) و شاه نشین تشکیل شده بود. همونطور که می بینید، یک حمام کامل با تمام جزئیات سنتی خودش بوده که هر کدوم کاربرد خاصی داشتن و با نورپردازی و طراحی دقیق، حس آرامش و تمیزی رو به آدم می دادن.

وقتی قدم می ذارید داخل، اولین چیزی که چشمتون رو می گیره، ستون های سنگی گرد با شیارهای قاشقی عمیقه که مثل نگهبان های قدیمی، سقف رو نگه داشتن. کف حمام با کاشی های سفید و فیروزه ای فرش شده که برق می زنن و حوض سنگی چندضلعی وسط سربینه، با حوض های عمیق تر اطرافش، آدم رو یاد فیلم های قدیمی می ندازه. طاق نماها و سکوهای سنگی که قبلاً رختکن بودن، حالا حس و حال خاصی به فضا بخشیدن.

این بنا، دو تا حمام کوچیک و بزرگ داشت. حمام بزرگ در جبهه جنوبی و حمام کوچیک تر در ضلع شمالی قرار داشت. قسمت زنانه در سربینه حمام و بخش مردانه (که بزرگ تر هم بوده) در میانه راه قرار گرفته بود. سال ۱۳۷۶ بود که تصمیم گرفتن این حمام تاریخی رو به موزه تبدیل کنن. پروژه مرمت و بازسازی شروع شد و با اضافه کردن بخش هایی با همون سبک و سیاق معماری سنتی، زیربنای حمام از ۶۲۰ متر مربع به ۱۴۰۰ متر مربع رسید. بالاخره در اردیبهشت ۱۳۸۲، موزه باستان شناسی شهرکرد با حضور مسئولین وقت افتتاح شد و درهای این گنجینه به روی مردم باز شد. این دگرگونی، جون تازه ای به این بنا بخشید و تاریخ رو از کنج عزلت به دل زندگی مردم آورد.

حمام پرهیزکار شهرکرد، با ستون های سنگی گرد، کاشی های فیروزه ای و حوض های چندضلعی، نمونه ای بی نظیر از معماری حمام های سنتی ایران است که حالا در قامت یک موزه، روایتگر ۹۰۰۰ سال تاریخ این سرزمین است.

غرق در گذشته: گشت و گذار در بخش های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد

حالا که با تاریخچه و معماری بنای موزه باستان شناسی شهرکرد آشنا شدیم، وقتشه که قدم به بخش های داخلی موزه بذاریم و ببینیم چه گنجینه هایی از دوران های مختلف تاریخ ایران در انتظار ما هستن. اشیای این موزه بر اساس سه دوره اصلی تاریخی یعنی پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی دسته بندی شدن. هر غرفه شما رو به یک دوره خاص می بره و قصه های مخصوص خودش رو براتون روایت می کنه.

غرفه دوران پیش از تاریخ: حکایت انسان های نخستین (هزاره ۷ تا ۵ قبل از میلاد)

وقتی وارد این بخش از موزه می شید (که معمولاً توی قسمت های ابتدایی مثل سربینه حمام قرار گرفته تا حس ورود به آغاز تمدن رو القا کنه)، انگار یه ماشین زمان سوار شدید و به ۹۰۰۰ سال پیش پرتاب می شید! اینجا می تونید ابزارآلات سنگی و استخوانی رو ببینید که انسان های اولیه در مناطق لردگان و گندمان ازشون برای شکار، کشاورزی و کارهای روزمره استفاده می کردن. تیغه های کوچک سنگی با لبه های صاف، تیغه های بزرگ اره ای دندانه دار و حتی تیغه هایی از جنس سنگ شیشه (ابسیدین) که توی رنگ های سیاه و سبز تیره خودنمایی می کنن، از جمله این ابزارها هستن. حتی قطعاتی مثل دسته هاون هم اینجا پیدا میشه که نشون می ده چقدر زندگی اون زمان ها هم ظرافت ها و ابزارهای خاص خودش رو داشته.

اما ستاره این بخش، بدون شک پیکرک گلی حیوانی شبیه گراز هست که قدمت اون رو به ۹۰۰۰ سال پیش نسبت میدن. این پیکرک کوچولو نشون دهنده توانایی های هنری و دیدگاه های اعتقادی اون مردمانه. علاوه بر این، ظروف سفالی ساده و آغازینی هم اینجا می بینید که اولین تلاش های بشر برای نگهداری مواد غذایی و مایعات رو نشون میده. با دیدن این اشیا، متوجه می شید که انسان های اولیه توی همین منطقه چه سبک زندگی ای داشتن، چطور شکار می کردن و چطور کشاورزی رو شروع کردن و چطور با طبیعت اطرافشون ارتباط برقرار می کردن.

غرفه دوران تاریخی: شکوه امپراتوری ها و هنر ایران باستان (هزاره ۲ قبل از میلاد تا ساسانیان)

حالا از دوران انسان های اولیه میایم جلوتر و وارد غرفه دوران تاریخی میشیم. این بخش که معمولاً در قسمت شاه نشین یا فضاهای میانی حمام قرار گرفته، با چیدمان و نورپردازیش، شکوه تمدن های بزرگ ایران رو به نمایش میذاره. اینجا می تونید با هنر و صنعت دوران هایی مثل ایلامیان، هخامنشیان و مادها آشنا بشید.

توی این بخش، تنوع ظروف سفالی واقعاً آدم رو به وجد میاره. قدح ها، صراحی ها، پیاله ها و کاسه های کوچیک با نقوش هندسی، گیاهی و گاهی حتی کتیبه های زیبا، هر کدوم داستان خودشون رو دارن. خیلی از این ظروف با نقش کنده زیر لعابی یا لعاب های ساده تزیین شدن که نشون دهنده ذوق هنری بالای مردمان اون زمانه.

غیر از سفال، اینجا می تونید ظروف مفرغی رو هم ببینید که واقعاً دیدنی هستن. از کاسه ها و لیوان ها گرفته تا بشقاب ها و ظروف لوله دار مفرغی از دوران مادها. یکی از قدیمی ترین و مهم ترین این اشیا، یک کاسه مفرغی مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد هست که در خان میرزای لردگان کشف شده. این کاسه، گواه هنر فلزکاری پیشرفته توی اون زمان هاست و نشون میده که چقدر در ساخت اشیا کاربردی و هنری تبحر داشتن.

این غرفه میزبان دو تا اثر خیلی خاص هم هست: یک آجرنوشته به خط میخی دوران ایلام میانه که متعلق به پادشاهی به اسم هوته لوتوش اینشوشیناک بوده و یک کتیبه گلی متعلق به دوران هخامنشیان. این دو کتیبه، مثل سندهای قدیمی هستن که از اون دوران به دست ما رسیدن و اطلاعات خیلی مهمی درباره خط، زبان، فرهنگ و پادشاهان اون دوران بهمون میدن. با دیدن این آثار، واقعاً حس می کنیم که چقدر ریشه های تمدنی ما عمیق و پربار بوده.

غرفه دوران اسلامی: آینه ای از فرهنگ و باور (قرون اولیه اسلامی تا قاجار)

از دوران باستان که رد بشیم، وارد غرفه دوران اسلامی میشیم. این قسمت که معمولاً توی فضاهای مثل گرمخانه و میاندر حمام قرار می گرفته، به خوبی تداوم فرهنگی و هنری ایران رو بعد از ورود اسلام به نمایش می ذاره. اینجا می بینیم که چطور هنرمندان ایرانی، با الهام از آموزه های اسلامی، سبک ها و نقش های جدیدی رو خلق کردن و چقدر صنایع دستی اون ها همچنان با ظرافت و زیبایی خاص خودشون، بینظیر بودن.

در این بخش، انواع ظروف سفالی با لعاب های متنوع و تزیینات کتیبه ای و نقوش اسلامی رو می تونید ببینید. لعاب های هفت رنگ، زیررنگی و مینایی که هر کدوم تکنیک های خاص خودشون رو داشتن، واقعاً چشم نواز هستن. علاوه بر سفال، مهرها و سکه هایی از دوران های مختلف اسلامی هم اینجا به نمایش گذاشته شده که اطلاعات خوبی درباره اقتصاد، سیاست و هنر ضرب سکه توی اون دوره ها بهمون میده. قالیچه ها و منسوجات نفیس و نمونه هایی از هنرهای صنایع دستی اسلامی هم اینجا پیدا میشه که نشون دهنده ذوق و خلاقیت بی حد و حصر هنرمندان ایرانی در طول قرون اسلامی هستن.

این بخش از موزه، بهمون نشون میده که چطور ایرانی ها با حفظ هویت فرهنگی خودشون، هنر و تمدن اسلامی رو غنا بخشیدن و آثاری خلق کردن که هنوز هم بعد از قرن ها، مایه افتخار و تحسین هستن. تماشای این آثار، حس خوبی از پیوستگی فرهنگی و هنری رو توی ذهن آدم به وجود میاره.

گنجینه های پنهان و اشیای شاخص: از دست ساخته های ۹۰۰۰ ساله تا نگارگری های بی نظیر

در کنار همه این ها، موزه باستان شناسی شهرکرد یه سری آثار واقعاً خاص داره که اگه از نزدیک ببینیدشون، حسابی لذت می برید و ممکنه ساعت ها محو تماشاشون بشید. این ها چند نمونه از برجسته ترین گنجینه هایی هستن که نباید دیدنشون رو از دست بدید:

• ظروف سفالی منقوش به اشکال هندسی: این ظروف که از هزاره های چهارم و پنجم قبل از میلاد به جا موندن، نشون دهنده ذوق و هنر نقاشی مردمان اولیه هستن و طرح هاشون واقعاً مدرن به نظر میاد.
• آجرنوشته ایلامی هوته لوتوش اینشوشیناک: این آجر نوشته با خط میخی ایلامی، یه سند تاریخی بسیار مهمه که نام پادشاه ایلامی و احتمالاً دستاوردهای اون رو ثبت کرده. دیدن خط میخی از نزدیک، واقعاً تجربه خاصیه.
• ظروف مفرغی دوران مادها: مجموعه ای از کاسه، لیوان و بشقاب های مفرغی که هم ساده هستن و هم با نقش و نگار تزیین شدن، بیانگر مهارت بالای فلزکاری در دوران مادهاست.
• کتیبه گلی هخامنشی: این کتیبه، یادگاری از دوران باشکوه هخامنشیانه و به ما کمک می کنه تا بیشتر با زبان و فرهنگ این امپراتوری قدرتمند آشنا بشیم.

هر کدوم از این آثار، یه پنجره به روی گذشته های دور باز می کنن و شما رو دعوت می کنن تا برای لحظاتی، توی زندگی و افکار مردمان قدیم غرق بشید و ببینید که اونا چطور با چه ابزار و امکاناتی، چنین چیزهای شگفت انگیزی رو خلق می کردن.

راهنمای کامل سفر به موزه: هرآنچه برای بازدید نیاز دارید

حالا که حسابی مشتاق شدید تا از بخش های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد دیدن کنید، وقتشه که یه راهنمای کامل برای برنامه ریزی سفرتون داشته باشید. از آدرس و ساعات بازدید گرفته تا امکانات اطراف، همه چیز رو اینجا براتون آوردیم تا بازدیدتون از این موزه بی نظیر، بی دردسر و پربار باشه.

چطور برسیم؟ آدرس و مسیرهای دسترسی

پیدا کردن موزه باستان شناسی شهرکرد اصلاً کار سختی نیست. این موزه درست توی قلب شهر، در خیابان ولیعصر شمالی، بین خیابان سعدی و مولوی قرار گرفته. اگه با ماشین شخصی میاید، جای پارک توی خیابون های اطراف پیدا میشه، ولی بهتره برای راحتی بیشتر از تاکسی یا اتوبوس استفاده کنید.

اگه دوست دارید با وسایل نقلیه عمومی برید، خبر خوب اینه که چند تا ایستگاه اتوبوس به موزه نزدیکه: ایستگاه منظریه که حدود ۶۰۰ متر با موزه فاصله داره و ایستگاه سرچشمه ها که حدود ۸۰۰ متر دورتره. از این ایستگاه ها تا موزه می تونید یه پیاده روی کوتاه و دلپذیر داشته باشید و از حال و هوای شهر هم لذت ببرید.

کی بریم؟ ساعات بازدید و روزهای تعطیل

موزه باستان شناسی شهرکرد معمولاً از ساعت ۸ صبح تا ۲:۳۰ بعدازظهر (۱۴:۳۰) پذیرای بازدیدکنندگانه. اما یادتون باشه که موزه جمعه ها و بعضی از روزهای تعطیل رسمی مثل ۱۴ خرداد (رحلت امام خمینی ره)، ۲۸ صفر (رحلت پیامبر ص)، ۲۱ رمضان (شهادت حضرت علی ع)، ۲۵ شوال (شهادت امام جعفر صادق ع) و ۱۰ محرم (عاشورا) تعطیله. پس حتماً قبل از برنامه ریزی برای بازدید، تقویم رو چک کنید تا به در بسته نخورید.

چقدر زمان لازم داریم؟ هزینه ورودی و زمان پیشنهادی

برای اینکه بتونید با آرامش و دقت کافی از همه بخش های موزه باستان شناسی شهرکرد بازدید کنید و از دیدن اشیا لذت ببرید، حداقل یک ساعت تا یک ساعت و نیم زمان نیاز دارید. البته اگه خیلی علاقه دارید و دوست دارید روی هر اثر بیشتر تمرکز کنید، ممکنه زمان بیشتری هم لازم داشته باشید.

در مورد هزینه ورودی هم، بله برای ورود به موزه باید بلیط تهیه کنید. معمولاً هزینه ورودی برای اتباع ایرانی مبلغ کمی هست و برای گردشگران خارجی هم نرخ مشخصی داره. این مبلغ کمک می کنه تا از این گنجینه ملی بهتر نگهداری بشه و خدمات بهتری به بازدیدکنندگان ارائه بشه.

اطراف موزه چه خبره؟ جاهای دیدنی و امکانات نزدیک

بعد از اینکه حسابی توی تاریخ غرق شدید، شاید دلتون بخواد یه چرخ و فلک هم اطراف موزه بزنید. خوشبختانه اطراف موزه باستان شناسی شهرکرد، کلی جای دیدنی دیگه و امکانات رفاهی خوب هست که می تونید برنامه تون رو تکمیل کنید:

جاهای دیدنی نزدیک:

• پارک شهرکرد: یه جای سرسبز و عالی برای استراحت و قدم زدن، فقط حدود ۱.۷ کیلومتر با موزه فاصله داره.
• شهربازی شهر شادی: اگه با خانواده یا بچه ها هستید و دلتون یه هیجان کوچیک می خواد، این شهربازی هم حدود ۱.۷ کیلومتر دوره.
• پارک جنگلی تهلیجان: یه فضای طبیعی و جنگلی برای پیک نیک و لذت بردن از هوای تازه، که حدود ۲ کیلومتر از موزه فاصله داره.
• خانه ستوده چالشتری: یه خانه تاریخی قشنگ که می تونه شما رو با معماری و زندگی سنتی منطقه بیشتر آشنا کنه.
• مسجد اتابکان و امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون: از بناهای مذهبی و تاریخی مهم شهر هستن که بازدید ازشون خالی از لطف نیست.

امکانات رفاهی و اقامتی نزدیک:

اگه دلتون خواست ناهار یا شام رو توی یه جای خوب میل کنید یا قصد اقامت توی شهرکرد رو دارید، خیالتون راحت باشه. اطراف موزه، کلی رستوران و کافه و هتل خوب هست:

• رستوران ها و کافه ها: سفره خانه سنتی چلچراغ، کافه پیتزا لمکده، رستوران شهرکرد، کافه رستوران عمارت فیروزه، و رستوران فردوسی از جمله جاهایی هستن که می تونید غذای خوشمزه پیدا کنید و یه استراحت حسابی داشته باشید.
• هتل ها و اقامتگاه ها: هتل جهانگردی شهرکرد، هتل آپارتمان دامون، مهمانسرای شاهد، هتل آزادی شهرکرد و هتل پارسیان از جمله گزینه های اقامتی هستن که توی فاصله کمی از موزه قرار دارن و می تونید برای اقامت روی اون ها حساب کنید.

جمع بندی

خوب، دیدید که موزه باستان شناسی شهرکرد فقط یه ساختمون قدیمی نیست، بلکه یه کتاب باز از تاریخ و تمدن این سرزمینه که از ۹۰۰۰ سال پیش تا دوران معاصر رو روایت می کنه. از معماری خیره کننده حمام پرهیزکار که خودش یه شاهکار هنریه گرفته تا غرفه های پربار دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی، همه و همه دست به دست هم دادن تا یه تجربه فراموش نشدنی رو براتون رقم بزنن.

این موزه، فرصتی بی نظیره تا با ریشه های فرهنگی و هنری مردم چهارمحال و بختیاری آشنا بشید و از نزدیک ببینید که چقدر اجداد ما با سختی ها جنگیدن، هنر آفریدن و تمدن ساختن. هر شیء توی این موزه، یه تکه از پازل تاریخ ایرانه و بهمون یادآوری می کنه که چقدر گذشته ما غنی و پربار بوده.

پس اگه دنبال یه سفر متفاوت هستید و دلتون می خواد قدم به دل تاریخ بذارید، حتماً یه روز رو برای بازدید از بخش های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد برنامه ریزی کنید. شک نکنید که این سفر نه تنها شما رو از نظر تاریخی و فرهنگی غنی می کنه، بلکه خاطرات قشنگی رو هم براتون رقم می زنه. منتظر چی هستید؟ بار سفر رو ببندید و برای یه ماجراجویی تاریخی آماده بشید!