معمار ایران مستقل – یوکسیت

بررسی اصول حاکم بر سیاست خارجی امام خمینی (ره) از آن رو حایز اهمیت است که افزون بر نقش روشنگر آن، که به بیان رهبر معظم انقلاب «چون چراغی روشنگر فرا راه حرکت صحیح انقلاب اسلامی است»، نشان دهنده اصولی برآمده از متن تعالیم اسلامی نیز هست.

به گزارش یوکسیت، پایگاه بصیرت نوشت: بررسی نحوه تعامل و کیفیت عملکرد دولت اسلامی در عرصه بین المللی و نوع نگاه امام خمینی (ره) به سیاست خارجی می تواند ما را در شناخت اندیشه سیاسی امام (ره) کمک شایانی کند.

استقرار جمهوری اسلامی ایران در بهمن ماه سال  1357 در شرایط خاصی به لحاظ ارتباطات بین المللی صورت گرفت که جهان در دو بلوک شرق و غرب تقسیم شده بود. به عبارتی، در میان کشورها سیاست خارجی مستقل و خارج از اراده بلوک غرب و شرق وجود نداشت و کشورها تنها اجراکننده سیاست های غرب به سرکردگی ایالات متحده آمریکا و شرق به سرکردگی شوروی بودند و عملاً خارج از چارچوب منافع این دو امکان اتخاذ رویکرد مستقلی در جهان وجود نداشت.

از این رو آغاز جمهوری اسلامی ایران همزمان با «خفقان سیاست خارجی» برای کشورها در جهان بود و رهایی از این وضعیت نیز رویایی برای بسیاری از کشورها بود که روزی بتوانند براساس منافع ملی خودشان تصمیم بگیرند و اقدام کنند.

در چنین فضایی، امام خمینی (ره) توانستند سیاست مستقل و بر اساس منافع ملی ایران در قامت جمهوری اسلامی را عرضه کنند. بنابراین، امام (ره) مبنای سیاست خارجی را خارج از اراده دو بلوک غرب و شرق نهادند.

بررسی اصول حاکم بر سیاست خارجی امام خمینی (ره) از آن رو حایز اهمیت است که افزون بر نقش روشنگر آن، که به بیان رهبر معظم انقلاب «چون چراغی روشنگر فرا راه حرکت صحیح انقلاب اسلامی است»، نشان دهنده اصولی برآمده از متن تعالیم اسلامی نیز هست که می تواند به منزله سندی فقهی برای اجرایی کردن آموزه های تیوریک اسلامی در عرصه روابط بین الملل استناد شود.

اصول حاکم بر روابط بین المللی

1 ـ اصل گسترش روابط بر اساس مبانی اسلامی ـ انسانی
«ما با شما که همجوار ما هستید و فرسخ ها بین دو کشور مرز مشترک است، مایلیم که به طور مسالمت آمیز، به طور انسانی رفتار کنیم.» (صحیفه امام (ره)، ج 6، ص 220)
این اصل اساسی تنها درباره رابطه با کشورهای همجوار یا کشورهای مسلمان منحصر نمی شود، بلکه رابطه با تمام کشورهای جهان را در بر می گیرد.
«اسلام برای همه است، دلسوز برای بشر است. ما هم تابع اسلامیم، ما هم دلسوزیم برای بشر. ما با هر کس که با ما به طور انسانی رفتار کند ما با او دوستیم.» (همان، ج 11، ص 14)

2 ـ روابط حسنه و مسالمت آمیز
«ما نمی خواهیم در یک کشوری زندگی کنیم که از دنیا منعزل باشد، ایران امروز نمی تواند این طور باشد، بلکه کشورهای دیگر هم نمی تواند این طور باشد، که در یک جا بنشینند و مرزهای شان را ببندند، این غیر معقول است. امروز دنیا مانند یک عایله و یک شهر است، و یک شهر دارای محله های مختلفی است که با هم ارتباط دارند. وقتی دنیا وضعش این طور است ما نباید منعزل باشیم . ما باید با کشورهایی که با ما هستند و ما را اذیت نمی کنند، روابط داشته باشیم و آقایان در این فکر باشند که روابط را تحکیم کنند.» (همان، ج 19، ص 413)

3 ـ حفظ تمامیت ارضی
روابط سیاسی خارجی از منظر امام خمینی (ره) باید به گونه ای تنظیم شود که تمامیت ارضی و حاکمیت ملت اسلامی را تحت الشعاع قرار ندهد و مخدوش نکند. اهمیت این اصل در پاسخ امام خمینی (س) به پیام تبریک «برژنف» رییس هییت حاکمه اتحاد جماهیر شوروی به مناسبت شصتمین سالگرد روابط ایران و مسکو به خوبی بیان شده است.
«.. احترام به حق حاکمیت ملت ها و تمامیت ارضی کشورها و عدم مداخله در امور دیگران پیوسته مورد توجه شما و سایر رهبران جهان باشد و روابط میان کشورها روابط دوستانه به معنای واقعی آن بوده و برقرار گردد.» (همان، ج 12، ص 342)

4 ـ حفظ استقلال و نفی وابستگی
امام خمینی (س) استقلال ملی را یکی از بنیادهای اسلام معرفی می کنند و می فرمایند:
«بنیاد دیگر اسلام ، اصل استقلال ملی است. قوانین اسلام تصریح دارند که هیچ ملتی و هیچ شخصی حق مداخله در امور کشور ما را ندارد.» (همان، ج 4، ص 424)

5 ـ اصل پایبندی به قراردادهای بین المللی
امام خمینی (ره) میان قراردادهایی که با اراده و اختیار ملت مسلمان ایران، منعقد شده و معاهداتی که در اثر اکراه و اجبار و به دلیل سلطه و تحکم قدرتی بیگانه بر ملت مسلمان ایران انعقاد یافته است، تفاوت قایل بودند و قراردادها و تعهداتی را که دولت اسلامی با اراده و اختیار خود و با استقلال کامل منعقد کرده است، لازم الرعایه و الزام آور می دانستند. برای نمونه، می توان به پذیرش قطعنامه 598 به عنوان معاهده ای بین المللی اشاره کرد که امام (ره) اعلام کردند:
«من باز تاکید می کنم که ما در سیاست خود برای رسیدن به صلح در چهارچوب قطعنامه شورای امنیت جدی هستیم، و هر گز پیشقدم در تضعیف آن نخواهیم بود.» (همان، ج 21، ص 134)

6 ـ دفاع از مستضعفان و مظلومان
دفاع از مظلومان و مستضعفان نیز در آموزه های قرآنی و تعالیم بلند اسلامی ریشه دارد. گاه مظلوم و مستضعف از زمره مسلمین است و گاه از غیر آنان. در هر دو وجه مفروض، مبارزه علیه ظلم و دفاع از مظلوم و کوشش برای رفع استضعاف مستضعفان از مواردی است که در تعالیم اسلامی به آن اشاره شده است. این اصل را باید از اصول غیر قابل تغییر حکومتی اسلامی دانست.
«ما طرفدار همه مظلومین در همه جا هستیم و میل داریم که مظلومین بر همه ستمگران غلبه کنند.» (همان، ج 19، ص 94)

پایان خبر یوکسیت