راهنمای کامل کتابخانه تئاتر شهر | هر آنچه باید بدانید

آشنایی با کتابخانه تئاتر شهر
کتابخانه تئاتر شهر، این گنجینه پنهان در قلب تهران، در واقع یک مرکز اسناد و کتابخانه تخصصی هنرهای نمایشی ایرانه. اینجا یه پایگاه مهم برای هر علاقه مند به تئاتره، از دانشجو و پژوهشگر گرفته تا خود هنرمندایی که دنبال ریشه ها و الهام می گردن. اگه می خواید بدونید این کتابخونه دقیقاً کجاست، چه گنجینه هایی داره، چطور می تونید عضو بشید و چه خدماتی ارائه میده، این مقاله رو تا آخر بخونید.
داستان کتابخانه تئاتر شهر یه جورایی مثل یه نمایشنامه پر از فراز و نشیبه. اینجا فقط یه ساختمون پر از کتاب نیست، بلکه حافظه زنده تاریخ تئاترمون محسوب میشه. از نمایشنامه های دست نویس قدیمی بگیرید تا عکس و پوستر نمایش هایی که شاید دیگه هرگز اجرا نشن، همه اینجا جمع شدن. این مقاله بهتون کمک می کنه تا با تمام ابعاد این مرکز ارزشمند آشنا بشید و شاید حتی دلتون بخواد یه سر بهش بزنید و از نزدیک این فضای خاص رو تجربه کنید. پس اگه دلتون برای تاریخ تئاتر و هنر می تپه، با ما همراه باشید.
موقعیت مکانی و دسترسی: قلب تئاتر شهر کجاست؟
اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً این گنجینه کجا قرار گرفته. کتابخانه تئاتر شهر، درست توی دل مجموعه تئاتر شهر قرار داره. آره، همون ساختمون گرد و قشنگ که تو چهارراه ولیعصر، تقاطع خیابان انقلاب و ولیعصر، کنار پارک دانشجو همه می شناسنش. این مجموعه خودش یه شاهکار معماریه و جزو میراث فرهنگی ملی ما ثبت شده.
کتابخانه دقیقاً کجای این مجموعه است؟ خب، باید برید طبقه چهارم، یعنی روی پشت بوم همین ساختمون دایره ای شکل. شاید فکر کنید یه جای عجیب و غریبیه، ولی در واقع یه فضای دنج و آرومه که از هیاهوی شهر دورید و می تونید تو دنیای تئاتر غرق بشید.
حالا چطور میشه به اینجا رسید؟ نگران نباشید، دسترسی بهش فوق العاده راحته. اگه اهل مترو هستید، می تونید تو ایستگاه تئاتر شهر (همون چهارراه ولیعصر) پیاده بشید. از اونجا دیگه تقریباً رسیدید. اگه با اتوبوس یا تاکسی هم میاید، ایستگاه های زیادی اطرافش هست که کار رو براتون راحت می کنه. در کل، فرقی نمی کنه کجای تهران باشید، رسیدن به اینجا اصلاً سخت نیست و خودش یه جورایی یه پیاده روی فرهنگی حسابی محسوب میشه.
سیر تحول: تاریخچه ای از یک گنجینه مغفول
مثل خیلی از گنج های پنهون، این کتابخونه هم داستان های خودش رو داره. داستان از بهمن ماه سال 1366 شروع شد، یعنی حدود 37 سال پیش. اون موقع بود که تصمیم گرفتن یه جایی برای جمع آوری و نگهداری اسناد و کتاب های تئاتر داشته باشیم. آقای علی منتظری نقش پررنگی تو راه اندازی و جمع آوری این اسناد پراکنده داشت. البته قبل از اون هم دکتر علی رفیعی و منصور خلج پایه های اولیه این مرکز رو گذاشته بودن.
تغییر مکان و چالش ها
جالبه بدونید که این کتابخونه از اول تو همین جای فعلیش نبوده. قبل از انقلاب، تو طبقه سوم تئاتر شهر قرار داشت، اما بعداً اونجا تبدیل شد به تماشاخونه و کتابخونه مجبور شد جابه جا بشه و اومد همین جایی که الان هست، یعنی روی پشت بوم.
بعد از جابه جایی و با گذر زمان، این مرکز با چالش های زیادی روبرو شد. یه زمانی اسناد و مدارک فقط روی هم تلنبار شده بودن و لیست ها هم دست نویس و بی نظم. آقای جواد تولمی که از سال 1387 مسئولیت این مجموعه رو به عهده گرفت، یه جورایی ناجی این گنجینه شد. ایشون با همت زیاد، شروع به ساماندهی و دسته بندی اسناد کردن، از گردگیری و تفکیک بگیرید تا دیجیتال سازی اون ها. واقعاً کار سخت و طاقت فرسایی بود چون خیلی از اسناد اونقدر قدیمی و شکننده بودن که هر لحظه ممکن بود از بین برن. این کتابخونه که مکانی گرم و صمیمی داره، همیشه نیازمند توجه بیشتری از سوی مدیران بوده و هست. این بخش کوچکی از تاریخچه این مکان ارزشمنده که نشون میده چقدر این فضا از دل سختی ها و تلاش های افراد دلسوز به اینجا رسیده.
منابع و گنجینه ها: در کتابخانه تئاتر شهر چه چیزهایی پیدا می کنید؟
حالا بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: اینجا چی داره که دل آدمو ببره؟ کتابخانه تئاتر شهر پر از منابعیه که شاید نظیرش رو جای دیگه پیدا نکنید. اینقدر اطلاعات و اسناد دست اول اینجا هست که برای هر محقق، دانشجو یا هنرمند، حکم معدن طلا رو داره.
الف. کتاب ها: دنیایی از واژه ها
تصور کنید، بیش از 25 هزار جلد کتاب فارسی! این عدد خودش گویای همه چیزه. این کتاب ها فقط شامل نمایشنامه ها نیستن، بلکه کلی پژوهش های تئاتری، کتاب های تاریخ تئاتر، و کلی اثر مرتبط دیگه رو هم پیدا می کنید. حوزه هایی مثل ادبیات کهن، تاریخ، رمان، داستان کوتاه، شعر، روان شناسی، جامعه شناسی و حتی هنرهای دیگه هم اینجا جایی برای خودشون دارن، البته با تمرکز بر ارتباطشون با تئاتر. یعنی هرچیزی که یه هنرمند یا محقق تئاتر ممکنه بهش نیاز پیدا کنه، از اینجا سر درمیاره.
حتماً براتون سوال پیش میاد که این همه کتاب چطور به اینجا اضافه میشن؟ خب، یه بخشیش از طریق حق عضویت اعضا تامین میشه، یه بخشیش با رایزنی با معاونت فرهنگی و انتشارات نمایش اداره کل هنرهای نمایشی، و گاهی هم دوستان و هنرمندان عزیز کتاب اهدا می کنن. هرچند که مشکلات بودجه ای همیشه هست، اما تلاش میشه تا منابع به روز و کامل باشن.
ب. مرکز اسناد هنرهای نمایشی: قلب تپنده تاریخ
اینجاست که قضیه واقعاً هیجان انگیز میشه. مرکز اسناد هنرهای نمایشی یه گنجینه بی نظیره. اسنادی که شاید حتی فکرش رو هم نمی کنید.
بانک نمایشنامه نویسی
اینجا پر از نمایشنامه های دست نویس و تایپ شده است. از قدیمی ترین سند که مربوط به سال 1301 میشه بگیرید تا آثار جدیدتر. این اسناد دست نخورده و بکر، برای پژوهش در مورد سیر تحول نمایشنامه نویسی ایران بی نظیرن. خیلی هاشون الان دارن دیجیتال سازی میشن تا هم از آسیب حفظ بشن و هم راحت تر در دسترس قرار بگیرن.
بانک پوستر و بروشور
فکرشو بکنید، تنها سند موجود از اجرای یه نمایش، معمولاً پوستر و بروشور اونه. اینجا کلی از این یادگارها جمع شده. خیلی از این پوسترها در آستانه نابودی بودن، اما با تلاش هایی که شد، ازشون عکس های دیجیتالی گرفته شد تا برای همیشه بمونن. دیدن این پوسترها آدمو می بره به دل تاریخ نمایش های قدیمی تهران.
بانک عکس های اجراهای نمایشی
عکس ها، روایتگر خاموش تاریخن. اینجا هم تلاش شده تا عکس های اجراهای نمایشی جمع آوری بشه. هرچند که تعدادشون هنوز اونقدر که باید نیست، اما همینایی هم که هست، یه دنیا خاطره و اطلاعات برای اهلش داره.
بانک جراید
اگه دنبال نقدها و بریده های روزنامه ها از ابتدای ورود تئاتر به ایران هستید، اینجا همه شون رو پیدا می کنید. این بخش نشون میده که تئاتر از همون اول چقدر با زندگی مردم و رسانه ها گره خورده بوده.
اسناد تاریخی
مکاتبات، نامه نگاری ها، و مجوزهای صادره از تئاترهای قدیمی مثل پارس، دهقان، گیتی و سعدی. اینا فقط چند نمونه از اسناد تاریخی هستن که اینجا نگهداری میشن. این اسناد مثل تکه های پازل میمونن که با کنار هم قرار گرفتنشون، تصویر کامل تری از تاریخ تئاتر ایران به دست میاد.
آثار خطی و دست نویس هنرمندان
و اما، یه بخش فوق العاده حساس و ارزشمند: آثار خطی و دست نویس هنرمندان بزرگمون. از سعدی افشار، مهندس والا، تا دکتر فروغ و خیلی های دیگه. این دست نوشته ها، روح و جان هنر رو در خودشون دارن. اما متاسفانه، خیلی هاشون تو وضعیت نامناسبی نگهداری میشن و نیاز مبرمی به مرمت و بسته بندی استاندارد دارن. این آثار، یه جورایی نبض تئاتر ایرانن که باید با دقت ازشون مراقبت کرد.
جواد تولمی تاکید کرده اسناد کتابخانه و مرکز اسناد هنرهای نمایشی (تئاترشهر) آنقدر ارزشمند است که بشود زیربنای تئاتر این مملکت را آباد کرد و ساخت.
راهنمای استفاده: چگونه عضو کتابخانه تئاتر شهر شویم؟
خب، تا اینجا دلتونو بردیم با این همه گنجینه، حالا می پرسید چطور می تونیم ازش استفاده کنیم؟ خوشبختانه، عضویت در کتابخانه تخصصی تئاتر تهران کار سختی نیست و برای گروه های مختلف، شرایط تقریباً ساده ای داره.
شرایط و مدارک عضویت
چه هنرمند باشید، چه دانشجو، یا حتی فقط یه علاقه مند ساده، می تونید عضو اینجا بشید. مدارک لازم هم خیلی پیچیده نیستن:
- برای هنرمندان: اگه عضو خانه تئاتر هستید، کافیه یه کپی از کارت عضویتتون رو ببرید.
- برای دانشجویان: دو قطعه عکس، یه کپی از شناسنامه و یه گواهی اشتغال به تحصیل از دانشگاهتون لازمه. گواهی اشتغال به تحصیل هم برای اینه که خیالشون راحت باشه اگه یه وقت فارغ التحصیل شدید و از تهران رفتید، کتابا برگردونده میشن! (البته این یه شوخی کوچیکه، ولی خب برای رعایت قوانین لازمه).
- برای عموم علاقه مندان: شما هم می تونید عضو بشید. فقط کافیه دو قطعه عکس و یه کپی از شناسنامه همراهتون باشه. اینجا هیچ محدودیتی برای دسترسی به دانش وجود نداره.
هزینه عضویت و ساعت کاری
هزینه عضویت سالانه فقط 10 هزار تومانه. واقعاً مبلغ ناچیزیه در مقایسه با ارزشی که اینجا بهتون ارائه میده. این مبلغ ناچیز هم یه جورایی برای کمک به جبران کمبود بودجه کتابخونه است. پس با این مبلغ کم، شما هم تو حفظ این میراث کمک می کنید.
برای بازدید یا استفاده از خدمات کتابخونه، می تونید از یکشنبه تا پنجشنبه به اینجا سر بزنید. ساعات کاری از 8 صبح تا 7 عصر (19:00) به صورت شیفت متصل ادامه داره. جمعه و شنبه ها هم تعطیله، چون کلاً مجموعه تئاتر شهر تعطیله.
خدمات موجود و تعداد اعضا
وقتی عضو شدید، می تونید کتاب امانت بگیرید، از سالن مطالعه دنج و آرومش استفاده کنید، و حتی اگه بخش اسناد دیجیتال تئاتر شهر کامل بشه، به اونها هم دسترسی داشته باشید.
الان حدود 1000 نفر عضو فعال داره که مدام میان و میرن و از خدماتش استفاده می کنن. البته اگه اونایی که عضویتشون تموم شده ولی پرونده شون هنوز هست رو هم حساب کنیم، به حدود 3000 تا 3500 نفر می رسیم. این نشون میده چقدر این مرکز برای جامعه تئاتری و فرهنگی ما مهمه و ازش استقبال میشه.
اهمیت و جایگاه: چرا کتابخانه تئاتر شهر مهم است؟
شاید بپرسید این همه حرف زدیم، تهش چی؟ چرا این کتابخونه انقدر مهمه؟ راستش رو بخواید، اهمیت کتابخانه تئاتر شهر فراتر از یه جای معمولی برای مطالعه است. اینجا یه گنجینه ملی و یه شریان حیاتی برای هنر تئاتره.
حفظ میراث مکتوب
مهم ترین دلیل اهمیت اینجاست که این کتابخانه، تنها مرکز جامع برای نگهداری تاریخ تئاتر ایران به حساب میاد. فکر کنید اگه این اسناد و مدارک نبودن، چقدر از تاریخ پربار تئاترمون گم می شد و به دست فراموشی سپرده می شد؟ اینجا مثل یه صندوقچه ارزشمنده که خاطرات، نوشته ها، عکس ها و بریده های روزنامه های سالیان سال رو تو خودش حفظ کرده.
پایگاه پژوهشی
برای دانشجویان و پژوهشگران تئاتر، اینجا یه مرجع بی نظیره. اگه دارید پایان نامه می نویسید، مقاله پژوهشی آماده می کنید یا دنبال اطلاعات دست اول برای یه پروژه هستید، پژوهش در تئاتر بدون سر زدن به این کتابخانه ناقصه. منابعی که اینجا هست، تو هیچ جای دیگه این قدر کامل و یکپارچه پیدا نمیشه.
منبع الهام
هنرمندا هم که دیگه جای خودشونو دارن. کارگردانا، بازیگرا، نمایشنامه نویسا و طراحا می تونن با سر زدن به اینجا، با پیشینه و سبک های گذشته تئاتر ایران آشنا بشن. دیدن نمایشنامه های دست نویس یا پوسترهای نمایش های قدیمی، خودش یه منبع الهام بزرگه که بهشون کمک می کنه کارهای جدید و خلاقانه خلق کنن. اینجا میشه رد پای بزرگان تئاتر رو پیدا کرد و ازشون درس گرفت.
زیربنای آبادانی تئاتر
آقای تولمی، مدیر محترم کتابخانه، یه جمله خیلی مهمی می گفتن:
اسناد این مجموعه آنقدر ارزشمند هستند که بشود زیربنای تئاتر این مملکت را آباد کرد و ساخت. بسیاری از معضلاتی که در تئاتر با آن مواجه هستیم می تواند به راحتی با اندوخته هایی که اینجا هستند متحول شوند.
این یعنی اطلاعاتی که اینجا جمع شده، فقط برای گذشته نیست؛ بلکه می تونه راهگشای آینده تئاتر ایران باشه. با شناخت گذشته، میشه مشکلات امروز رو حل کرد و برای فردا برنامه ریزی بهتری داشت.
علاوه بر همه اینها، اینجا یه مکان ملاقات و تبادل نظر برای هنرمندان و پیشکسوتانه. جایی که میشه دور هم جمع شد، گپ زد، و از تجربیات همدیگه استفاده کرد. همین ارتباطات، خودش یه بخش مهم از پویایی و زنده بودن تئاتره.
چالش ها و افق های آینده: مسیر پیش رو
مثل هر گنج دیگه ای، این کتابخونه هم چالش های خاص خودش رو داره. اما خب، همیشه امید هست و افق های روشنی که میشه بهشون رسید. اگه این چالش ها جدی گرفته نشن، ممکنه یه روزی این گنجینه بی نظیر رو از دست بدیم.
چالش های اصلی: زخم های کهنه
واقعیت اینه که کتابخانه تئاتر شهر با مشکلات جدی روبروه.
- محدودیت فضای فیزیکی: اینجا روی پشت بام تئاتر شهره و چون بنا ثبت میراثیه، امکان بزرگ تر شدن یا دخل و تصرف توش نیست. این یعنی برای نگهداری اسناد بیشتر یا ایجاد فضاهای بهتر، دستشون بسته ست.
- کمبود بودجه و عدم توجه کافی: متاسفانه، کتابخانه و مرکز اسناد، اغلب تو اولویت های آخر مدیران قرار می گیره. بودجه کافی بهش نمیدن و همین باعث میشه خیلی از کارها عقب بمونه.
- کمبود نیروی انسانی: باور کنید یا نه، برای این حجم عظیم از کار و اسناد، فقط سه نفر دارن فعالیت می کنن! این واقعاً یه فاجعه است و نشون میده چقدر این دوستان با عشق و از خودگذشتگی کار می کنن. یه همچین بخشی حداقل به 6-7 نفر نیرو نیاز داره تا بتونه درست سرویس بده.
- وضعیت نامناسب نگهداری اسناد حساس: این یکی شاید از همه مهم تر باشه. موریانه و شکنندگی کاغذها یه تهدید جدی برای اسناد تاریخی تئاتر ماست. خیلی از این دست نوشته ها و اسناد قدیمی اونقدر شکننده ان که نمیشه بهشون دست زد و نیاز فوری به مرمت و بسته بندی استاندارد دارن. عدم توجه به این موضوع می تونه باعث از دست رفتن همیشگی این گنجینه ها بشه.
- عدم پیشرفت کامل در دیجیتال سازی اسناد: هرچند کارهای خوبی برای دیجیتال سازی شده، اما هنوز بخش زیادی از اسناد نیاز به اسکن و بارگذاری دارن. این کار هم زمان بره و هم هزینه بر، ولی برای حفظ و دسترسی بهتر به اسناد ضروریه.
افق های پیش رو: روزنه های امید
با این همه چالش، هنوز هم میشه امیدوار بود. اگه یه اراده قوی پشت قضیه باشه، میشه کلی کار کرد:
- حمایت های بیشتر: باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادها، این مرکز رو جدی تر بگیرن و حمایت های مالی و معنوی بیشتری ازش داشته باشن.
- تکمیل فرآیند دیجیتال سازی: با تکمیل این فرآیند، میشه دسترسی آنلاین به اسناد رو برای محققان فراهم کرد. فکر کنید چقدر کارشون راحت تر میشه!
- احیای نشست های نقد و بررسی: قبلاً اینجا نشست های نقد و بررسی و معرفی کتاب برگزار می شد که الان کمرنگ شده. با احیای این برنامه ها، میشه فضای فرهنگی و پژوهشی کتابخونه رو دوباره زنده کرد.
- دعوت به اهدای کتاب و اسناد: اگه هنرمندان، ناشران و حتی مردم عادی، کتاب ها و اسناد مرتبط با تئاتر رو به این کتابخونه اهدا کنن، میشه به گسترش گنجینه کمک کرد.
اینا فقط یه سری پیشنهاده، اما اگه عملی بشن، می تونن آرشیو نمایش تئاتر شهر رو به یه جایگاه واقعی و درخور خودش برسونن.
نتیجه گیری: دعوت به کشف یک گنجینه ملی
حالا که با گوشه ای از دنیای جادویی کتابخانه تئاتر شهر آشنا شدید، حتماً متوجه شدید که با یه جای معمولی طرف نیستیم. اینجا فقط یه کتابخونه نیست؛ قلب تپنده تاریخ تئاتر ایرانه، یه پایگاه قوی برای پژوهش در تئاتر و یه منبع الهام بی نظیر برای هنرمندان و علاقه مندان به این هنره. از نمایشنامه های دست نویس قدیمی گرفته تا پوسترهای تئاتر که هر کدومشون یه دنیا حرف دارن، اینجا پر از قصه ها و اطلاعاتیه که منتظر کشف شدنن.
این مرکز، با تمام سختی ها و کمبودها، به همت افراد دلسوز و متعهد، هنوز هم پابرجاست و داره خدمت رسانی می کنه. اما برای تضمین آینده اش، نیاز به توجه و حمایت همه ما داره. ازتون دعوت می کنیم که حتماً یه سر به مرکز اسناد هنرهای نمایشی تئاتر شهر بزنید. شاید با عضویت، یا حتی فقط با یه بازدید ساده، بتونید قدمی برای حفظ و پویایی این گنجینه ارزشمند ملی بردارید. به قول معروف، «هرچه داریم از این خاک داریم» و این کتابخونه هم بخشی از همین خاک و ریشه فرهنگی ماست.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "راهنمای کامل کتابخانه تئاتر شهر | هر آنچه باید بدانید" هستید؟ با کلیک بر روی مهاجرت و گردشگری، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "راهنمای کامل کتابخانه تئاتر شهر | هر آنچه باید بدانید"، کلیک کنید.