دریاچه ارومیه باید احیا شود؛ لزوم مشارکت بهره برداران کشاورزی – خبرگزاری یوکسیت | اخبار ایران و جهان

خبرگزاری یوکسیت- گروه استان ها- سکینه اسمی: از سال آبی ۷۷-۷۶ تا کنون با پررنگ شدن تغییرات اقلیمی به ویژه خشکسالی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه افزایش برداشت از منابع آبی حوضه به خصوص در بخش کشاورزی و در پی آن توسعه بی رویه و غیراصولی اراضی کشاورزی افزایش سدسازی در حوضه آبریز حفر هزاران چاه غیرمجاز و تخلیه آب های زیرزمینی احداث میانگذر عدم تأمین حق آبه زیست محیطی حجم آب وارده کاهش یافت و نهایتاً سطح تراز پایین رفت.

از آن سال تاکنون طرح های سخت افزاری متعددی با صرف میلیاردها تومان اعتباری احیای این زیست بوم اجرا و یا در دست اجراست اما امروز کارشناسان و صاحب نظران علمی معتقد است بدون مشارکت کشاورزان ومردم منطقه و کارهای نرم افزاری نمی توان به احیای دریاچه ارومیه امیدوار بود.مشکل دریاچه ارومیه تنها یک بحران برای سه استان همجوار دریاچه نیست بلکه یک بحران ملی است که حل آن هم «عزم ملی» و راهکار ملی را می طلبد.

بر اساس آمار غیررسمی بیش از ۹۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حفر شده که این امر موجب تخلیه آب های زیرزمینی و تشدید شدن وضعیت خشکسالی در استان شده است. امروز به اعتقاد کارشناسان یکی از مهمترین دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه در کنار تغییرات اقلیمی مربوط به عوامل انسانی است موضوعی که برای رفع آن نیازمند کارهای نرم افزاری جلب مشارکت مردم و بهره برداران این حوزه است چرا که مشکلی که به دست انسان ها به وجود آمده به دست عوامل انسانی نیز قابل رفع است.

بر اساس اعلام کارشناسان محیط زیست بروز طوفان های گردوغبار نمکی کویرزایی در داخل پارک ملی دریاچه ارومیه نابودی تنوع زیستی گیاهی و جانوری منطقه تشدید تغییر و نوسانات اقلیمی در منطقه تهدید جمعیت حیات وحش جزایر و اکوسیستم آبی تهدید اراضی و باغات کشاورزی و حتی جوامع سکونت گاهی در اطراف دریاچه کاهش شدید ذخایر «آرتمیا ارومیانا» در سطح دریاچه کاهش شدید در جمعیت پرندگان مقیم و مهاجر الحاق خشکی های داخل دریاچه به یکدیگر و نابودی ارزش های زیستی در دریاچه بخشی از پیامدهای این بحران زیست محیطی است که نه تنها استان های حوضه آبریز دریاچه ارومیه بلکه بخش وسیعی از کشور را درگیر خواهد کرد.

با خشک شدن دریاچه ارومیه بیش از ۱۰ میلیارد تن نمک به صورت گردوغبار و طوفان بر سر مردم این ناحیه فرو خواهد ریخت و این بحران تنها گریبان آذربایجان غربی را نمی گیرد بلکه بسیاری از مناطق کشور را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.

معیشت و زندگی مردم منطقه شمال غرب کشور به خصوص استان های آذربایجان غربی و شرقی با بهبود شرایط بحرانی دریاچه ارومیه ارتباط مستقیمی دارد با بازگشت وضعیت دریاچه ارومیه به شرایط کم آبی معیشت و زندگی نزدیک به ۱۵ میلیون نفر مردم منطقه به خطر خواهد افتاد.

اجرای طرح مشارکتی با همکاری سازمان فائو برای احیای دریاچه ارومیه

رئیس پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه با تاکید بر لزوم احیا دریاچه ارومیه گفت: این امر مهم تنها با همراهی و مشارکت همه ساکنین منطقه به خصوص کشاورزان منطقه امکان پذیر است.

کامران زینال زاده در گفت و گو با خبرنگار یوکسیت اظهار کرد: بحران دریاچه ارومیه برونداد و علائم ظاهری بحران جدی آب در منطقه است و ادامه این روند نه تنها منجر به از بین رفتن منابع آب سطحی مانند دریاچه ارومیه و تالاب ها و رودخانه ها شده بلکه با از تخلیه آب زیرزمینی به سخت ترین و جدی ترین شرایط بحران خواهد رسید.

وی ادامه داد: برای برون رفت از این بحران و بهبود وضعیت دریاچه ارومیه و حفاظت از منابع حیاتی آب زیرزمینی بر اساس تجربیات ملی و بین المللی اقدامات نرم افزاری مانند آگاهی رساندن ابعاد بحران آب به مردم و جلب مشارکت و همراهی بهره برداران و کشاورزان ضروری است.

زینال زاده با اشاره به وضعیت نامناسب و بحرانی منابع آب های زیرزمینی به خصوص در حوضه آبریز دریاچه ارومیه عنوان کرد: در چند دهه گذشته الگوی درست مصرف آب متناسب با شرایط جغرافیایی و اقلیمی کشور رعایت نشده و منجر به از بین رفتن اکوسیستم های آبی شده است.

پیاده سازی کشاورزی هوشمند با استفاده از داده های هواشناسی در آذربایجان غربی

وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی و همچنین تأثیرات ناشی از دخالت های انسان ها در توسعه ناپایدار دو عامل اصلی کاهش سطح آب دریاچه ارومیه است گفت: با توجه به اینکه منشأ اصلی این بحران فعالیت های انسانی است می توان امید داشت با مدیریت صحیح مصرف آب بهره برداری پایدار از منابع آب و تغییر الگوی مصرف آب این اکوسیستم بی نظیر جهانی از وضعیت فاجعه بار خارج شود و شرایط بهتری را تجربه کند.

وی در خصوص اقدامات نرم افزاری انجام شده توسط پژوهشکده دریاچه ارومیه برای احیای دریاچه ارومیه گفت: در شرایط امروز توجه جدی به جلب مشارکت ذی نفعان و ساکنان منطقه در حفظ و صیانت از منابع آب حوضه و اجرای طرح های مشارکتی نرم افزاری با کشاورزان منطقه از الویت های اساسی است که می توان با استفاده از آنها به احیای دریاچه ارومیه امیدوار بود.

رئیس پژوهشکده دریاچه ارومیه گفت: در سال های اخیر طرح مشارکتی با همکاری سازمان فائو و کارگروه ملی احیا دریاچه ارومیه با همراهی کشاورزان منطقه در جهت بهبود معیشت و بهینه کردن فعالیت های کشاورزی با کاهش مصرف کود و سم و بهینه نمودن مصرف آب در پایلوت هایی در دشت های باراندوز نازلو و مهاباد در حال اجرا است.

زینال زاده گفت: در این راستا پژوهشکده دریاچه ارومیه دانشگاه ارومیه با تمرکز بر فعالیت های نرم افزاری احیای دریاچه طرح توصیه شده توسط سازمان فائو را بومی سازی کرده و در تلاش است با همراهی و مشارکت کشاورزان در پایلوت های ذکر شده با افزایش دانش بهره برداران با روش های نوین کشاورزی مصرف کود سم و آب را در اراضی موردنظر بهینه کند یکی از اهداف این طرح ها پیاده سازی کشاورزی هوشمند با استفاده از داده های هواشناسی و سنسورهای نصب شده در مزارع است.

لزوم بسیج علمی و امکانات برای احیای دریاچه ارومیه

استاندار آذربایجان غربی نیز بر اینکه احیای دریاچه ارومیه از مهمترین برنامه ها و اولویت های دولت چهاردهم و مدیریت استان است گفت: در احیای دریاچه ارومیه ضمن بسیج تمامی امکانات از نظرات علمی و کارشناسان دانشگاهی و صاحب نظران در این حوزه بیشتر استفاده می شود.

رضا رحمانی با بیان اینکه تلاش های صورت گرفته خروجی مناسبی برای نجات دریاچه ارومیه نداشته است گفت: با شناخت جامع از دلایل وقوع وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه می توان راهکارهای جدید برای جذب حمایت های ملی جهت احیای این دریاچه ارائه کرد.

وی با بیان اینکه طرح های احیای دریاچه در صورت جلب اطمینان مردم در خصوص ارتقای معیشت عملی خواهد شد افزود: اقدامات دانشگاهی و علمی اطمینان جامعه را موجب شده و مردم برای نجات دریاچه ارومیه همراهی لازم را انجام خواهند داد.

رحمانی همچنین با اشاره به اینکه مدیریت و مصرف بهینه آب در حوضه دریاچه ارومیه بدون آسیب به کشاورزی در اولویت است خاطرنشان کرد: عمده مصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی بوده و مردم باید به این باور برسند که با مدیریت کشاورزی و بهینه سازی مصرف آب شاهد تأثیرات مثبت در کیفیت و کمیت محصولات خواهند بود.

استاندار آذربایجان غربی به استفاده از روش های نوین احتمالی برای افزایش منابع آبی حوضه دریاچه ارومیه نیز اشاره کرد و افزود: مدیریت عواملی چون میزان تبخیر و لایروبی رودخانه ها و انهار در مسیر هدایت آب های جاری به سمت دریاچه ارومیه به صورت جدی در دستور کار دستگاه های متولی باشد.

رحمانی همچنین با تاکید بر ارائه اطلاعات صحیح به مردم در خصوص دریاچه ارومیه اضافه کرد: برنامه ها و طرح های احیای دریاچه ارومیه به صورت ویژه از طریق رسانه ها به مردم اطلاع رسانی و آموزش داده شود.

وی با تاکید بر گسترش مطالعات علمی برای بررسی راهکارهای جدید احیای دریاچه ارومیه افزود: با وجود تلاش های ارزشمند گذشته متأسفانه خروجی اقدامات نتیجه قابل توجهی برای نجات دریاچه ارومیه نداشته و استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و نهادهای ملی و بین المللی مورد توجه قرار گیرد.

احیای دریاچه ارومیه مهمترین مطالبه مردم آذربایجان غربی است

یکی از نمایندگان مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار یوکسیت با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه یکی از جدی ترین مطالبات مردم منطقه است گفت: دریاچه ارومیه هویت آذربایجان و کشور است و باید احیای آن دغدغه همه باشد.

سیدسلمان ذاکر با بیان اینکه در قالب طرح های احیای دریاچه ارومیه فاز یک و دو اجرا شده است اظهار کرد: مردم منطقه با توجه به اولویت احیای این دریاچه در دولت چهاردهم منتظر اجرای فاز سه و طرح های نرم افزاری هستند.

وی با اشاره به اجرای طرح کانی سیب و تونل انتقال آب از بادین به طول ۳۶ کیلومتر بزرگترین طرح احیای دریاچه ارومیه افزود: این اقدامات سخت افزاری کافی نیست باید با کمک کارشناسان و پژوهشگران دانشگاهی در طرح های نرم افزاری نیز پروژه های متعددی اجرا کنیم.

حجت الاسلام ذاکر لزوم اختصاص اعتبارات ویژه به بحث احیای دریاچه ارومیه اجرای جدی طرح الگوی کشت توجه به اصلاح راندمان آب در بخش کشاورزی را مورد تاکید قرار داد و گفت: دبیر ستاد ملی نجات دریاچه ارومیه استاندار آذربایجان غربی انتخاب شده و امیدواریم در زمینه احیای دریاچه ارومیه در دولت چهاردهم شاهد تحول اساسی در این حوزه باشیم.

دولت چهاردهم در کنار طرح های سخت افزاری عزم جدی برای بسیج امکانات و جامعه دانشگاهی و نیز اجرای طرح های نرم افزاری را در دستور کار دارد باید منتظر ماند و دید آیا این راهکارها دریاچه ارومیه را احیا می کند؟