خرم آباد، جهان شهر غار های منحصر به فرد

آفتاب نیوز :

عطا حسن پور روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: دره خرم آباد به شکل یو انگلیسی (U) غار های هفت گانه را در خود جای داده و در ثبت جهانی این منطقه مورد توجه قرار گرفته است که در کاوش های کلدر و قمری آثاری از زندگی انسان های نئاندرتال تا ۸۰ هزار سال به دست آمده است.

وی اظهار داشت: غار های هفت گانه کلدر قمری گیلوران یافته کنجی و ۲ پناهگاه صخره ای گر ارجنه و پاسنگر در دره تاریخی خرم آباد قرار دارند و به عنوان بخشی از پرونده ثبت جهانی این دره توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان در دست مرمت بهسازی و ایجاد راه دسترسی قرار گرفته اند.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان تاکید کرد: هفت غار درون یک شهر در هیچ کدام از کشور های جهان وجود ندارد اما دره خرم آباد با قدمت حضور انسان های نئاندرتال این مکان های طبیعی باستانی را در دل خود جای داده است.

غاز کلدر خانه نئاندرتال ها

حسن پور با بیان اینکه غار “کلدر” خرم آباد در پنج کیلومتری شمال شهر خرم آباد به شماره ۱۸۷۹۶ در فهرست آثار غیر منقول کشور به ثبت رسیده است؛ یادآور شد: مطالعات باستان شناسی در این غار نتایج جدیدی از قدمت دره خرم آباد را نشان داد که قدمت این منطقه را از ۴۰ هزار سال به ۵۴ هزار سال پیش رسانده است.

وی اضافه کرد: پارینه سنگی میانه منتسب به دوره زیست انسان های نئاندرتال و غار کلدر در مبحث پارینه سنگی جدید (دوران زیست انسان های هوشمند (Home-Sapiens با قدمت ۵۴ هزار و ۴۰۰ سال تا به امروز قدیمی ترین محوطه پارینه سنگی جدید ایران است.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: طی مطالعات سه سال اخیر بخشی از جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر خرم آباد کشف شد که به این غار جایگاه جهانی بخشیده و تکمیل کننده نظریات کارشناسان پیرامون فرآیند موج دوم مهاجرت انسان های هوشمند یا هموساپین به اروپا است.

همسایگان نئاندرتال در غار قمری سابقه سکونت ۸۰ هزار ساله

حسن پور همچنین گفت: اواخر سال گذشته نیز آثاری از وجود انسان های نئاندرتال مربوط به ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش در غار قمری خرم آباد کشف شد.

حسن پور اظهار کرد: کاوش های باستان شناسی اخیر در غار قمری به کشف شواهد ارزشمندی از سکونت انسان در بازه زمانی ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش و همچنین دوره های اواخر پیش از تاریخ تا تاریخی پس از آن منجر شده است.

وی افزود: این کاوش ها از ۲۴ بهمن ماه پارسال با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و زیر نظر فریدون بیگلری از موزه ملی ایران و سونیا شیدرنگ از دانشگاه شهید بهشتی آغاز شد که یافته های اولیه نشان دهنده توالی فرهنگی کم نظیر در این غار است که از دوره پارینه سنگی میانه تا دوره های تاریخی را دربر می گیرد.

حسن پور تصریح کرد: بر اساس اظهارات تیم کاوش این مجموعه آثار به دست آمده از دوره پارینه سنگی میانه شامل ابزار های سنگی استخوان های حیوانات شکارشده مانند بزکوهی و گوزن و بقایای اجاق آتش می باشد که بر اساس برخی آثار به دست آمده توسط متخصصین پارینه سنگی به احتمال فراوان این آثار متعلق به انسان های نئاندرتال است.

وی ادامه داد: کشف سفال های نخودی منقوش و قرمزرنگ از دوره مس سنگی (بیش از ۵۵۰۰ سال پیش) نشان دهنده تداوم استفاده از غار توسط دامداران این دوره و توسعه فناوری سفال در این دوره است همچنین آثاری از دوره های دیگر مثل عصر آهن دوره سلوکی و اشکانی نیز در این غار باستانی یافت شده است.

حسن پور افزود: یک پناهگاه صخره ای نیز در مجاورت غار شناسایی شده که آثاری از سکونت دوره پارینه سنگی میانه و دوره مس سنگی یافت شده است که احتمالا همزمان با سکونت در غار مورد استفاده ساکنان قمری می باشد.

وی با اشاره به اینکه پیش از این نیز این غار ۲ بار مورد کاوش قرار گرفته اظهار داشت: نخستین بار در سال ۱۳۴۴ توسط فرانک هُل باستان شناس آمریکایی و دومین بار در سال ۱۳۹۰ توسط بهروز بازگیر این کاوش ها انجام شده است.

حسن پور بیان کرد: یافته های جدید ازجمله شواهد غنی از سکونت نئاندرتال ها در منطقه غار را به نقطه کانونی برای مطالعه تحولات فرهنگی و زیستی در لرستان و غرب ایران تبدیل کرده است.

وی گفت: ادامه کاوش ها در غار قمری ممکن است به کشف بقایای استخوانی انسان های نئاندرتال و دیگر شواهد باستان شناسی از این دوره کم شناخته بینجامد که افق های تازه ای در پژوهش های پارینه سنگی ایران و خاورمیانه خواهد گشود.

به گفته حسن پور غار” قَمَری” یا اشکفت قمری مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان بالای سفیدکوه مشرف به گرداب سنگی خرم آباد سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۱۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده که کاوش رسمی آن سال های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۸ توسط پروفسور فرانک هول و باستان شناسان دانشگاه رایس انجام شده است.

رویداد های پارینه سنگی در دل غار های یافته و گیلوران

وی اضافه کرد: “یافته” نیز یک غار پیش از تاریخ در مرکز لرستان و ناحیه ای بین شهر خرم آباد و چگنی بوده که دارای بقایایی از زندگی عصر پارینه سنگی جدید است و از همین روی اهمیت زیادی در مطالعات باستان شناسی خاور نزدیک و اروپا دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان افزود: یکی از قدیمی ترین مدارک استفاده از زیورآلات ساخته شده از صدف و دندان در این غار یافت شده است که حدود ۳۵ هزار سال قدمت دارد و سال ۱۳۸۴ دوره جدیدی از کاوش های علمی توسط هیات مشترک ایران و بلژیک به سرپرستی مارسل اوت فریدون بیگلری و سونیا شیدرنگ در آن انجام شد.

حسن پور ادامه داد: همچنین بنابر تاریخ گذاری هایی از طریق آزمایش رادیو کربن در غار “کنجی” دره خرم آباد قدمت آثار یافت شده در این مکان متجاوز از ۵۰ هزار سال پیش است و سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۱۴۳ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

وی در خصوص غار “گیلوران” گفت: این اثر با ۱۶ متر عمق و ۱۷ متر عرض در جنوب غربی دره خرم آباد می باشد که سال ۱۳۸۱ با شماره ۵۹۷۱ به ثبت آثار تاریخی رسیده است.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان کاوش های انجام گرفته در این غار از جمله تراشه های بسیار قطعات رتوش ساخته شده از تراشه ها سنگ مادر ابزار های دندانه دار و خراشنده های جانبی نشان می دهد مصنوعات دوره پارینه سنگی جدید را معرفی می نماید.

حسن پور با اشاره به وجود ۲ پناهگاه صخره ای در خرم آباد نیز افزود: پناهگاه سنگی “گرارجنه” به طول بیش از ۱۴ متر مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان و دارای شماره ثبت ملی ۱۳۱۱۷ در سال ۱۳۸۴ می باشد که همچون غار قمری توسط فرانک هول و فلنری کاوش شده است.

وی ادامه داد: غار یا پناهگاه سنگی “پاسنگر” به ۲ دوره فرهنگی برادوستین و زارزین تعلق دارد و و صدف کفه ای با اندازه های مختلف در این غار کشف شده است که یکی از آنها در موزه ملی ایران نگهداری می شود.

استقبال از سرمایه گذاران گردشگری

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به بازدید ارزیاب یونسکو (سازمان آموزشی علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) از این غار ها و قلعه تاریخی فلک الافلاک برای ثبت جهانی دره خرم آباد اظهار داشت: یکی از پیوست های این پرونده جهانی غار های هفت گانه است.

حسن پور افزود: این غار ها در گذشته به عنوان یک فضای مرده شهری رها شده بودند که اکنون علاوه بر ایجاد مسیر دسترسی و درب ورودی ساماندهی و نورپردازی شده و تمام زیرساخت های سرمایه گذاری با همکاری همه دستگاه ها مثل محیط زیست آماده است.

وی بسته سرمایه گذاری گردشگری برای این غار ها را در نوع خود بی نظیر دانست و گفت: این آمادگی وجود دارد مدیریت و بهره برداری غار ها با پیوست مجموعه تفریحی گردشگری بام خرم آباد به یک سرمایه گذار ارائه شود.

حسن پور اضافه کرد: پرونده نهایی ثبت جهانی دره خرم آباد تیرماه ۱۴۰۴ در بلغارستان بررسی و اعلام نتیجه می شود.