تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران چه مزایایی دارد؟
ذخایر ژنتیکی، اجزای سازنده حیات و سیستم های زیستی هستند که از مهمترین و حساس ترین ذخایر هر کشور محسوب می شوند. اهمیت حفاظت از ذخایر ژنتیکی از اواسط قرن بیستم بطور جدی مورد توجه قرار گرفته است و امروزه اجرای اقدامات مدیریتی برای کاهش اثر تهدیدها و بهبود وضعیت ذخایر ژنتیکی، امری ضروری برای هر کشور محسوب می شود.
به گزارش یوکسیت بطور کلی حفظ ذخایر ژنتیکی در حوزه های مختلف به ویژه حفاظت از تنوع زیستی، سلامت و بهداشت، امنیت اقتصادی و امنیت غذایی اهمیت ویژه ای دارد. حداقل 40 درصد اقتصاد جهان و 80 درصد نیازهای بشر وابسته به ذخایر ژنتیکی و مشتقات زیستی است. در عصر حاضر افزایش جمعیت جهان، افزایش خطرات محیط زیستی مانند افزایش دمای کره زمین و تشدید خشکسالی ها و شیوع بیماری های نوپدید و واگیردار و دیگر موارد مشابه امنیت غذایی، سلامت و بهداشت جامعه را به شدت تهدید می کنند. از این رو بدون شک یکی از راه های اصلی برون رفت از این بحران های جدی، توجه به ظرفیت ها و قابلیت های ذخایر ژنتیکی است.
تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی یک کشور می تواند توانایی مقابله در برابر تهدیدات زیستی را افزایش دهد. در حقیقت هر چه تنوع درون گونه ای و برون گونه ای بیشتر باشد، احتمال وجود صفات و ویژگی های خاص برای تحمل شرایط سخت آتی بیشتر خواهد بود.
علاوه بر کاربرد رویکردهای ژنتیکی در حفاظت از گونه های بومی/اندمیک و در خطر انقراض یک کشور، کشف و شناخت ویژگی های ژنومی گونه های بیگانه مهاجم، به عنوان یکی از پنج عامل اصلی تهدید تنوع زیستی جهان اهمیت زیادی دارد و نقش مهمی در پیش بینی درست رفتار تهاجمی این گونه های بیگانه دارد. برای مثال تاکنون ژنوم بیش از 100 گونه بیگانه مهاجم توالی یابی شده و در پایگاه های داده ای تخصصی به ثبت رسیده اند. با توجه به اهمیت موضوع، به تازگی پایگاه داده ای تهاجم (InvasionDB)، به عنوان یک پایگاه داده ای ژنوم گونه های بیگانه مهاجم معرفی شده است. در این زمینه، نمونه برداری دی ان ای محیطی (Environmental DNA یا eDNA) از یک سو به عنوان یک ابزار بسیار ارزشمند به منظور حفاظت از گونه های در خطر انقراض به شمار می رود و از سوی دیگر یک ابزار مهم در پایش و واکنش سریع در برابر معرفی گونه های بیگانه مهاجم است بنابراین توجه به جنبه های مختلف و استفاده از ابزارها و فناوری های نوین در حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور اهمیت ویژه ای دارد.
کشور ایران به دلیل شرایط جغرافیایی و موقعیت استراتژیک در بین زون های زیست جغرافیایی جهان، برخورداری از تنوع اقلیمی، پوشش دادن دو گستره بزرگ از کانون های داغ تنوع زیستی جهان (مناطق دارای تنوع زیستی قابل توجه در سطح جهان)، وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، از ذخایر ژنتیکی خیره کننده ای برخوردار است. به رغم برخی کمبودها، با توجه به ذخایر ژنتیکی غنی کشور در صورت مدیریت و بهره مندی صحیح از فناوری های نوین و هماهنگی و همکاری متقابل بین دستگاه های مسیول، فرصتی مناسب برای حفاظت و بهره برداری پایدار از این ذخایر ارزشمند را خواهیم داشت.
اولین گام در حفاظت از منابع و دارایی های زیستی، کسب شناخت کمی و کیفی مناسب از این دارایی ها است. به عنوان مثال باید بدانیم که ذخایری ژنتیکی کشور دارای چه ویژگی هایی هستند؟ پراکنش جغرافیایی ذخایر ژنتیکی کشور چگونه است؟ علی رغم تلاش های گسترده ای که تاکنون صورت گرفته است، هنوز شناخت مدونی از موجودی ذخایر ژنتیکی کشور وجود ندارد.
یکی دیگر از گام های اساسی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور، تدوین و تصویب قوانین و مقررات مناسب است که در این خصوص قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور در سال 1397 ابلاغ شده است. حفاظت از ذخایر ژنتیکی حیات وحش به استناد قوانین و اسناد بالادستی، از جمله قانون یاد شده، یکی از وظایف مهم سازمان حفاظت محیط زیست محسوب می شود. شناسایی، نگهداری، ثبت، پایش و احیای منابع ژنتیکی حیات وحش کشور و دانش سنتی مرتبط با آن، استیفای حقوق ملی و صیانت از آن در سطح داخلی و بین المللی، ارتقای آگاهی های عمومی و دانش تخصصی مربوط، شناسایی عوامل تهدیدکننده، پیشگیری و به حداقل رساندن تهدیدهای متوجه ذخایر ژنتیکی حیات وحش کشور از جمله وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه حفاظت از منابع ژنتیکی حیات وحش کشور هستند.
در همین راستا و به منظور انجام تکالیف قانونی سازمان به نحو مطلوب، اقداماتی از جمله تجدیدنظر و به روزرسانی در برنامه ریزی های بانک ژن ستاد و شش بانک ژن استانی به عنوان بانک های ژن موازی و ارتقای کمی و کیفی آن ها، تدوین، به روزرسانی و ابلاغ دستورالعمل های مرتبط با قوانین و اسناد بالادستی، تهیه نقشه ژنتیکی گونه های در تهدید حیات وحش کشور، غنی سازی بانک های ژن از نظر تعداد و پراکنش جغرافیایی نمونه های زیستی و غنای گونه ای در دستور کار قرار دارد.
از دیگر اقدامات در دستور کار می توان به فراهم کردن زیرساخت های لازم جهت ایجاد و تکمیل سامانه های اطلاعاتی، به منظور ساماندهی داده ها و اطلاعات منابع ژنتیکی در حوزه حیات وحش، برنامه ریزی و اقدام در خصوص استفاده از فناوری ها و رویکردهای نوین در حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی نظیر کاربرد هوش مصنوعی، ارزیابی و اقدام در زمینه فراهم کردن زیرساخت های لازم به منظور ایجاد بانک سلولی گونه های در معرض خطر در سازمان حفاظت محیط زیست، تنویر افکار عمومی و تقویت دانش تخصصی در زمینه حفاظت از ذخایر ژنتیکی حیات وحش، تقویت ارتباط با سازمان های مسیول، دانشگاه ها، انجمن ها و مراکز علمی پژوهشی در زمینه حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی حیات وحش اشاره کرد.
به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، با توجه به جایگاه مهم ذخایر ژنتیکی در توسعه و تعالی کشور و مسیولیت سنگین ما در برابر نیازهای حیاتی نسل های امروز و آینده، همکاری و تعامل تمام دستگاه های ذیربط در حفاظت و پاسداری از این نعمت های الهی بسیار حایز اهمیت است.
پایان خبر یوکسیت
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران چه مزایایی دارد؟" هستید؟ با کلیک بر روی اجتماعی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "تنوع ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران چه مزایایی دارد؟"، کلیک کنید.
