از بین بردن گونه های ارزشمند جانوری

تصورش را بکنید: هر دقیقه، بخش کوچکی از زندگی از روی زمین محو می شود، بدون اینکه حتی متوجه شویم. نرخ کنونی انقراض گونه ها هزاران برابر بیشتر از نرخ طبیعیه، و این یعنی هر روز داریم یکی از ارزشمندترین سرمایه های سیاره مون رو از دست می دیم. این فقط یک آمار خشک و خالی نیست؛ یعنی اکوسیستمی که زندگی ما به اون وابسته است، داره قدم به قدم از هم می پاشه. اما چرا این اتفاق میفته و چطور می تونیم جلوی این روند رو بگیریم؟ بیایید با هم ریشه های این فاجعه رو بررسی کنیم و ببینیم چطور نابودی گونه های جانوری ارزشمند، زندگی همه ما رو تحت تاثیر قرار میده و چطور می تونیم نقشی در نجاتشون داشته باشیم.

داستان از بین رفتن گونه های جانوری ارزشمند، قصه غم انگیز نسل کشی خاموش طبیعت به دست ما آدماست. شاید فکر کنید انقراض فقط یه اتفاق طبیعیه که در طول میلیون ها سال پیش می اومده، اما سرعت کنونی این پدیده واقعاً تکان دهنده است. ما داریم به نقطه ای می رسیم که بهش می گن ششمین انقراض بزرگ زمین، و فرقش با پنج تای قبلی اینه که این بار، خودمون عامل اصلیش هستیم. هر گونه جانوری که از بین میره، فقط یه اسم تو لیست نیست؛ یه حلقه از زنجیره حیاته که با حذفش، کل اکوسیستم دچار لرزش میشه. از یه باکتری کوچیک گرفته تا یه ببر قدرتمند، هر کدوم نقشی دارن که نبودشون، تعادل طبیعت رو بهم می ریزه و در نهایت، زندگی خودمون رو هم تهدید می کنه.

چرا نابودی گونه های جانوری یک فاجعه است؟ درک ارزش واقعی آن ها

شاید براتون سوال پیش بیاد که اصلاً چرا اینقدر باید نگران از بین بردن گونه های ارزشمند جانوری باشیم؟ مگه اگه یه حیوون کم بشه یا از بین بره، چی میشه؟ جواب این سوال فراتر از اون چیزیه که فکرش رو می کنید. هر گونه جانوری، مثل یه قطعه از پازل بزرگ طبیعته که اگه نباشه، اون پازل ناقص می مونه و ممکنه کل تصویر رو بهم بریزه.

انقراض، فقط یک کلمه نیست!

قبل از هر چیز، بیایید یه تعریف ساده و خودمونی از انقراض داشته باشیم. انقراض یعنی وقتی آخرین بازمانده از یک گونه جانوری یا گیاهی از بین میره و دیگه هیچ راه برگشتی نیست. اون وقت دیگه فقط اسمش تو کتاب ها و موزه ها می مونه. اما قبل از اینکه به این مرحله فاجعه بار برسیم، خیلی از گونه ها دچار کاهش جمعیت شدید میشن. یعنی تعدادشون اونقدر کم میشه که دیگه نمی تونن خودشون رو بازسازی کنن و در مسیر انقراض قرار می گیرن. حتی اگه به طور کامل هم از بین نرن، وقتی تعدادشون خیلی کم میشه، دیگه نمی تونن اون نقش حیاتی خودشون رو تو اکوسیستم بازی کنن و این خودش یه هشدار جدیه.

چرا بعضی گونه ها ارزشمندترند؟ (نقش کلیدی در طبیعت)

بعضی از گونه های جانوری، نقش های خیلی خاص و مهمی تو طبیعت دارن که نبودشون می تونه یه فاجعه واقعی به بار بیاره. اینا رو به چند دسته تقسیم می کنیم:

• گونه های کلیدی (Keystone Species): این ها مثل ستون های یه ساختمون می مونن. اگه حذف بشن، کل ساختمون فرو می ریزه. مثلاً سمور دریایی تو اکوسیستم های ساحلی باعث میشه جمعیت توتیاها (urchins) کنترل بشه؛ اگه سمورها نباشن، توتیاها زیاد میشن و جنگل های کلپ (Kelp forests) رو نابود می کنن. یا گرگ ها تو پارک یلوستون که با کنترل جمعیت گوزن ها، به سلامت پوشش گیاهی و حتی تغییر مسیر رودخانه ها کمک کردن.
• گونه های چتری (Umbrella Species): حفاظت از این گونه ها، مثل باز کردن یه چتر روی سر بقیه گونه هاست. یعنی اگه ما بتونیم از اونا محافظت کنیم، خود به خود زیستگاه هاشون هم حفظ میشه و خیلی از گونه های دیگه که تو اون زیستگاه زندگی می کنن هم نجات پیدا می کنن. یوزپلنگ ایرانی یه نمونه عالی از این گونه هاست. اگه بتونیم زیستگاهش رو حفظ کنیم، خیلی از حیوانات دیگه مثل جبیر، آهو و پرندگان مختلف هم تو اون منطقه در امان می مونن.
• خدمات اکوسیستمی: جانوران کارهای خیلی مهمی برامون انجام میدن که شاید به چشم نیاد. مثلاً زنبورها و پروانه ها گرده افشانی می کنن و بدون اونا، خیلی از محصولات کشاورزی و میوه ها به وجود نمیان. خفاش ها و بعضی پرندگان حشرات موذی رو کنترل می کنن. کرم های خاکی و میکروارگانیسم ها خاک رو سالم نگه می دارن و فیل ها و گوزن ها با جابجایی دونه ها، به پخش شدن گیاهان کمک می کنن. این ها همه خدماتیه که طبیعت به صورت رایگان به ما میده و نابودی حیات وحش یعنی از دست دادن این خدمات حیاتی.
• ارزش های اقتصادی، فرهنگی، علمی و زیبایی شناختی: خیلی از مردم از دیدن حیات وحش لذت می برن (گردشگری طبیعی). خیلی از داروها از دل گیاهان و جانوران به دست اومده و ممکنه در آینده هم کشف های جدیدی بشه. هر گونه، خودش یه گنجینه ژنتیکی بی نظیره که میلیون ها سال طول کشیده تا به وجود بیاد.

وضعیت بحرانی: در آستانه انقراض ششم هستیم؟

آمارها واقعاً نگران کننده هستند. سازمان IUCN (اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت) که لیست گونه های در خطر انقراض رو منتشر می کنه، میگه الان حدود ۱۶ هزار گونه جانوری در معرض انقراض قرار دارن که از این تعداد، یک هشتم پرندگان و یک چهارم پستاندارانند! برخی دانشمندان هم معتقدن اگه اوضاع همین جوری پیش بره، تا سال ۲۱۰۰، ممکنه نیمی از گونه های جانوری زمین از بین برن. این سرعت بی سابقه است و نشون میده که ما واقعاً در آستانه ششمین انقراض بزرگ زمین قرار گرفتیم.

سرعت کنونی انقراض گونه ها، هزاران برابر بیشتر از نرخ طبیعیه و این یعنی ما در حال از دست دادن بی بازگشت گنجینه های طبیعی سیاره مون هستیم.

پای انسان در میان است: عوامل اصلی از بین بردن گونه های جانوری

حالا که فهمیدیم از بین بردن گونه های ارزشمند جانوری چقدر مهمه و چه پیامدهای وحشتناکی داره، بیایید ببینیم اصلاً چرا این اتفاق می افته. بیشتر از هر عامل طبیعی، پای ما انسان ها وسط این ماجراست. با سبک زندگی و فعالیت های نسنجیده مون، داریم بلایی سر طبیعت می آریم که جبران ناپذیره.

تخریب و تکه تکه شدن خانه های طبیعت (زیستگاه ها)

شاید بتونیم بگیم این بزرگترین قاتل حیات وحشه. وقتی ما زیستگاه حیوانات رو نابود می کنیم، مثل اینه که خونه شون رو روی سرشون خراب کنیم. فکرش رو بکنید، ما برای چی این کار رو می کنیم؟

• گسترش بی رویه شهرها و روستاها: همین که شهرهای ما بزرگ و بزرگتر میشن، جنگل ها، دشت ها و کوهستان ها قربانی میشن.
• کشاورزی ناپایدار: برای تامین غذای جمعیت رو به رشد، جنگل ها رو قطع می کنیم تا زمین کشاورزی درست کنیم یا تالاب ها رو خشک می کنیم تا شالیزار بسازیم. این یعنی از بین بردن محل زندگی بی شمار جاندار.
• صنعت و جاده سازی: ساخت کارخانه ها، معادن و جاده ها، زیستگاه ها رو قطعه قطعه می کنه. این تکه تکه شدن باعث میشه حیوانات نتونن به راحتی بین مناطق مختلف جابجا بشن، جفت پیدا کنن یا غذا گیر بیارن. خیلی از تصادفات جاده ای با حیات وحش هم به خاطر همینه.
• قطع جنگل ها و بیابان زایی: نابودی جنگل ها (هم برای چوب و هم برای تبدیل شدن به زمین کشاورزی) و خشک شدن تالاب ها، باعث بیابان زایی میشه و گونه های زیادی رو از بین میبره.

شکار، صید و تجارت غیرقانونی: بی رحمی در لباس سود

شکار، اون هم به شکل بی رویه و غیرقانونی، یکی دیگه از دلایل انقراض گونه های جانوری هست. شکارچیان بی رحم، برای پول، پوست، گوشت، عاج، شاخ یا حتی حیوانات زنده، گونه های ارزشمند رو از طبیعت می گیرن. حیواناتی مثل کرگدن ها به خاطر شاخ شون، فیل ها به خاطر عاج شون و ببرها و پلنگ ها به خاطر پوست شون، هدف این شکارچیان قرار می گیرن. تجارت غیرقانونی حیات وحش، یکی از پردرآمدترین تجارت های سیاه تو دنیاست و متاسفانه شبکه های سازمان یافته زیادی پشت این قضیه هستن که برای سود بیشتر، هر کاری می کنن.

آلودگی: قاتل نامرئی حیات وحش

آلودگی، یک تهدید پنهان اما کشنده است. انواع آلودگی ها، از آب گرفته تا هوا و خاک، مستقیم و غیرمستقیم روی سلامت جانوران تاثیر میذارن:

• آلودگی آب: فاضلاب های صنعتی و کشاورزی، مواد شیمیایی سمی و پلاستیک ها، وارد رودخانه ها، دریاچه ها و اقیانوس ها میشن. ماهی ها و پستانداران دریایی این مواد رو می خورن و مسموم میشن. فک خزری یکی از قربانیان اصلی آلودگی دریای خزره.
• آلودگی خاک: استفاده بیش از حد از سموم کشاورزی و کودهای شیمیایی، خاک رو آلوده می کنه و به حیوانات کوچیک و حشراتی که تو خاک زندگی می کنن آسیب میزنه. این سموم وارد زنجیره غذایی میشن و حیوانات بزرگتر رو هم مسموم می کنن.
• آلودگی هوا: آلاینده ها و ذرات معلق، نه تنها برای ما آدما، بلکه برای سلامت تنفسی و تولیدمثل جانوران هم خطرناک هستن.
• آلودگی صوتی و نوری: این آلودگی ها ممکنه کمتر به چشم بیان، ولی خیلی مهم هستن. سر و صداهای زیاد و نورهای مصنوعی شهرها، الگوهای رفتاری، مهاجرتی و تولیدمثل خیلی از گونه ها رو بهم می ریزه و باعث میشه نتونن به درستی شکار کنن، جفت پیدا کنن یا از خودشون در برابر شکارچی محافظت کنن.

تغییرات اقلیمی: گرمای زمین، سردی حیات

این یکی دیگه واقعاً یه بحران جهانیه. گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی، زیستگاه های زیادی رو غیرقابل سکونت می کنه. افزایش دما باعث میشه:

• ذوب شدن یخ های قطبی: این اتفاق نه تنها سطح آب دریاها رو بالا میاره و مناطق ساحلی رو تهدید می کنه، بلکه خونه خرس های قطبی و فک ها رو هم از بین میبره.
• خشکسالی و سیلاب: تغییر الگوی بارش ها، به خشکسالیهای طولانی یا سیلاب های ویرانگر منجر میشه که منابع آب و غذای حیوانات رو از بین میبره.
• آتش سوزی های جنگلی: افزایش دما و خشکی هوا، باعث میشه آتش سوزی های مهیب تر و گسترده تری تو جنگل ها رخ بده که هزاران حیوان رو از بین میبره و زیستگاهشون رو نابود می کنه.
• تغییر الگوهای مهاجرتی: خیلی از گونه ها مجبورن به خاطر تغییرات آب و هوایی، مهاجرت کنن، اما ممکنه نتونن جای جدیدی پیدا کنن یا در مسیر مهاجرت با مشکلات زیادی روبرو بشن.

ورود مهمان های ناخوانده: گونه های مهاجم

گونه های مهاجم، موجوداتی هستن که توسط انسان (چه عمدی و چه غیرعمدی) به زیستگاهی وارد میشن که قبلاً توش نبودن و بعد، شروع می کنن به برهم زدن تعادل اونجا. قصه اینجوریه که این مهمان های ناخوانده، چون دشمن طبیعی تو زیستگاه جدید ندارن، خیلی سریع تکثیر میشن و بلایی سر گونه های بومی میارن که حد نداره. مثلاً:

• رقابت برای غذا و فضا: این گونه های مهاجم، برای غذا، آب و پناهگاه با گونه های بومی رقابت می کنن و چون معمولاً سازگاری بیشتری دارن یا سریع تر تکثیر میشن، گونه های بومی از بین میرن.
• شکار گونه های بومی: بعضی از این گونه ها، خودشون شکارچی های خطرناکی برای گونه های بومی هستن که قبلاً با همچین شکارچی هایی مواجه نبودن.
• انتقال بیماری ها: گونه های مهاجم می تونن بیماری های جدیدی رو با خودشون بیارن که گونه های بومی در برابرشون هیچ مقاومتی ندارن و همین باعث شیوع بیماری و کاهش جمعیت یا انقراض میشه.
• برهم زدن تعادل اکوسیستم: مثلاً یه نمونه بارز، شانه دار دریایی مهاجم هست که وارد دریای خزر شد. این موجود از پلانکتون های جانوری تغذیه می کنه که غذای اصلی ماهی کیلکاست. با کاهش پلانکتون ها، جمعیت کیلکاها هم به شدت کم شد و چون کیلکا غذای اصلی ماهی های خاویاری و فک خزر بود، جمعیت این گونه های ارزشمند هم آسیب جدی دید و زنجیره غذایی کل دریا به هم ریخت.

شاید براتون جالب باشه بدونید که خیلی از گونه های مهاجم اصلاً به صورت طبیعی وارد محیط های جدید نمیشن، بلکه ما آدما اونا رو جابجا می کنیم. مثلاً تو گذشته، موش صحرایی پولینزی توسط انسان های اولیه وارد جزایر پولینزی شد و باعث از بین رفتن گونه های بومی زیادی شد. یا کشتی ها با آب توازن شون، روزانه هزاران گونه دریایی رو جابجا می کنن. حتی گاهی اوقات، ما به صورت عمدی گونه هایی رو به منطقه جدید می بریم، مثلاً اروپایی ها پرنده های بومی خودشون رو به آمریکا بردن تا احساس غربت نکنن، اما غافل از اینکه این کار چه بلایی سر طبیعت میاره.

سایر عوامل پنهان انسانی

علاوه بر مواردی که گفتیم، چند تا عامل دیگه هم هست که کمتر بهشون توجه میشه ولی نقش مهمی تو از بین بردن گونه های ارزشمند جانوری دارن:

• شیوع بیماری های مشترک انسان و دام: گاهی اوقات بیماری هایی که بین انسان و دام ها وجود داره، به حیات وحش منتقل میشه و باعث تلفات گسترده میشه.
• ضعف قوانین و نظارت: وقتی قوانین محیط زیستی قوی نباشه یا نظارت کافی روی اجرای اون ها صورت نگیره، شکارچیان و سودجویان به راحتی به هدفشون می رسن.
• سیاست های توسعه ناپایدار: پروژه های عمرانی و اقتصادی که بدون در نظر گرفتن ظرفیت های زیست محیطی و تنوع زیستی اجرا میشن، معمولاً منجر به تخریب زیستگاه ها و از بین رفتن گونه ها میشن.
• جنگ و ناآرامی های منطقه ای: جنگ ها و درگیری های مسلحانه، علاوه بر آسیب به انسان ها، به شدت به محیط زیست و حیات وحش هم آسیب می زنن.

فریاد طبیعت ایران: گونه های ارزشمند در آستانه نابودی

ایران، با جغرافیای خاص و تنوع اقلیمی بی نظیرش، یک گنجینه ارزشمند از تنوع زیستیه. از جنگل های هیرکانی شمال گرفته تا کویرهای مرکزی و تالاب های جنوب، هر گوشه از این سرزمین، میزبان گونه های خاص و منحصر به فردیه. اما متاسفانه، این گنجینه هم از تهدیدات حیات وحش در امان نیست و بسیاری از گونه های جانوری در خطر انقراض ایران قرار دارن.

گنجینه بی همتای ایران و بلاهایی که سرش می آید

حدود ۱۱۴۰ گونه جانوری (پستانداران، پرندگان، خزندگان و ماهی ها) و بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی تو ایران زندگی می کنن که ۱۸۰۰ گونه از گیاهان بومی و منحصر به فرد ایران هستن و تو هیچ جای دیگه دنیا پیدا نمیشن. این یعنی ایران نقش خیلی مهمی تو حفظ گونه های خاص منطقه و حتی جهان داره. اما متاسفانه، همون عوامل انسانی که تو بخش های قبلی گفتیم، تو ایران هم دارن بلای بزرگی سر این گنجینه میارن. خشکسالی، شکار غیرقانونی، تخریب زیستگاه، تصادفات جاده ای و آلودگی، از مهمترین عوامل نابود کردن حیات وحش تو کشور ما هستن.

نگاهی نزدیک به مهم ترین گونه های در خطر انقراض ایران

دیدن اسم این حیوانات تو لیست گونه های در حال انقراض ایران، واقعاً دل آدم رو به درد میاره. بیایید با چند تاشون بیشتر آشنا بشیم:

• یوزپلنگ ایرانی (آسیایی): این زیباترین و سریع ترین گربه سان ایران، وضعیت فوق العاده بحرانی داره. تعدادش به قدری کمه که شاید باورتون نشه؛ فقط کمتر از ۲۰ قلاده ازش تو طبیعت مونده. کاهش طعمه ها به خاطر شکار، تصادفات جاده ای تو مسیرهای ترددشون و از همه مهم تر، تخریب و تکه تکه شدن زیستگاهشون تو کویرهای مرکزی ایران، اونا رو لب مرز انقراض نگه داشته. پارک ملی کویر گرمسار، ذخیره گاه زیست کره توران و پناهگاه حیات وحش نایبندان از مهمترین زیستگاه هاشون هستن.
• فک خزری: تنها پستاندار دریای خزره و مثل یوزپلنگ، وضعیتش خیلی بده. آلودگی شدید دریای خزر با فاضلاب های صنعتی و نفتی، صید بی رویه ماهی ها (که غذای اصلی فک ها هستن) و شکار بی رویه برای پوست و گوشتشون، جمعیت این موجود نازنین رو به شدت کم کرده.
• میش مرغ: این پرنده نادر و بزرگ، یکی از در خطرترین پرندگان ایرانه. زیستگاه اصلیش دشت های آذربایجان غربی مثل دشت سوتاو حمامیان تو بوکان بوده که متاسفانه تخریب شده. چرای بی رویه دام، شکار و از بین رفتن پوشش گیاهی دشت ها، بلایی سرش آورده که فقط حدود ۲۰ تا ازش تو طبیعت مونده.
• گور ایرانی: این زیرگونه منحصر به فرد گور خر آسیایی، تو مناطق خشک و بیابانی ایران زندگی می کنه. خشکسالیهای پی در پی، شکار غیرقانونی و رقابت با دام های اهلی برای منابع آب و غذا، جمعیتشون رو به شدت تهدید می کنه. ذخیره گاه خارتوران و منطقه حفاظت شده بهرام گور از زیستگاه های مهمشون هستن.
• لاک پشت پوزه عقابی: این لاک پشت های دریایی زیبا، تو آب های خلیج فارس زندگی می کنن و برای تخم گذاری به سواحل میان. تخریب محل های تخم گذاری، آلودگی دریا و گیر افتادن تو تورهای ماهیگیری، اونا رو در آستانه نابودی قرار داده.
• پلنگ ایرانی: بزرگترین گربه سان ایران که در مناطق کوهستانی و جنگلی زندگی می کنه. اگرچه وضعیتش به بحرانی بودن یوزپلنگ نیست، اما تخریب زیستگاه، شکار غیرقانونی و درگیری با دامداران (وقتی به دام ها حمله می کنه) تهدیدات اصلیش هستن.
• خرس سیاه بلوچی: یک گونه نادر از خرس های ایران که در مناطق کوهستانی جنوب شرق کشور، سیستان و بلوچستان و هرمزگان زندگی می کنه. تخریب زیستگاه و شکار، این خرس آرام و خجالتی رو تهدید می کنه.

البته لیست گونه های در حال انقراض ایران طولانی تر از این حرفاست؛ حیواناتی مثل درنای سیبری، دال پشت سفید، غزال ایرانی و گوزن زرد ایرانی هم جزو این لیست هستن که باید برای حفاظت ازشون فکری کنیم.

از فاجعه تا امید: راهکارهای نجات و نقش همه ما

شاید وقتی این همه خبر بد و آمار نگران کننده رو می شنویم، ناامید بشیم و فکر کنیم دیگه کاری از دستمون بر نمیاد. اما اینطور نیست! برای حفاظت از حیوانات در خطر انقراض، هم راهکارهای بزرگی وجود داره که دولت ها و سازمان های بین المللی باید انجام بدن، هم کارهای کوچیکی که هر کدوم از ما می تونیم انجام بدیم و با تلاش جمعی، آینده رو برای سرمایه های طبیعیمون روشن تر کنیم.

نقش دولت ها و برنامه های بزرگ (کلان)

دولت ها و نهادهای مربوطه، مسئولیت بزرگی تو جلوگیری از انقراض گونه ها دارن. کارهایی که اونا باید انجام بدن:

• ایجاد و گسترش مناطق حفاظت شده: پارک های ملی، پناهگاه های حیات وحش و مناطق شکار ممنوع، مکان های امنی برای گونه های در خطر انقراض فراهم می کنن. باید این مناطق رو گسترش داد و مراقبت ازشون رو هم جدی تر گرفت.
• تقویت قوانین محیط زیستی: باید برای شکار غیرقانونی، تجارت حیات وحش و تخریب محیط زیست، مجازات های سنگین و بازدارنده ای در نظر گرفت و مهم تر اینکه، این قوانین رو واقعاً اجرا کرد.
• برنامه های تکثیر و بازگرداندن به طبیعت: برای بعضی گونه ها که تعدادشون خیلی کمه، برنامه های تکثیر در اسارت (مثلاً تو باغ وحش های پیشرفته یا مراکز تحقیقاتی) اجرا میشه و بعد که تعدادشون زیاد شد، اونا رو با دقت و تحت نظارت به طبیعت برمی گردونن.
• تحقیقات و پایش مداوم: دانشمندان باید همیشه گونه ها و زیستگاه هاشون رو رصد کنن تا مشکلاتشون رو زودتر بفهمن و نیازهای حفاظتی اونا رو شناسایی کنن.
• همکاری های بین المللی: خیلی از گونه ها مهاجرن و مرزهای سیاسی رو نمی شناسن. برای حفاظت از حیوانات این گونه ها، همکاری بین کشورها ضروریه.
• توسعه پایدار: هر پروژه عمرانی، صنعتی یا کشاورزی جدیدی که قراره اجرا بشه، باید اول ملاحظات زیست محیطیش در نظر گرفته بشه و کاری نکنیم که امروز رو بسازیم و فردای طبیعت رو خراب کنیم.

هر یک از ما یک ناجی: مسئولیت های فردی

شاید فکر کنید کارهای ما کوچیکه و تاثیر نداره، اما باور کنید که هر قطره، دریاست. اگه همه ما دست به دست هم بدیم، می تونیم جلوی این فاجعه رو بگیریم:

• آگاهی مون رو بالا ببریم و آموزش بدیم: اول خودمون رو در مورد اهمیت تنوع زیستی و تهدیدات حیات وحش آگاه کنیم. بعد هم این آگاهی رو به خانواده، دوستان و بچه هامون منتقل کنیم. کتاب بخونیم، مستند ببینیم و اطلاعات درست رو پخش کنیم.
• ردپای اکولوژیکی مون رو کم کنیم: یعنی سعی کنیم کمتر به طبیعت آسیب بزنیم. کمتر انرژی و آب مصرف کنیم. تا جایی که میشه از حمل و نقل عمومی استفاده کنیم. از منابع انرژی تجدیدپذیر حمایت کنیم.
• مصرف مسئولانه داشته باشیم: مصرف پلاستیک رو به حداقل برسونیم و به جای اون از وسایل قابل بازیافت یا چندبارمصرف استفاده کنیم. محصولاتی رو بخریم که به محیط زیست آسیب کمتری می زنن و محصولات حیوانی مثل عاج، پوست یا هر چیزی که از حیوانات در خطر انقراض تهیه شده، رو هرگز نخریم.
• از سازمان های حفاظت از محیط زیست حمایت کنیم: خیلی از سازمان های مردم نهاد (NGOs) هستن که دارن جون سختانه برای حفظ گونه ها تلاش می کنن. می تونیم بهشون کمک مالی کنیم یا اگه وقت داریم، به عنوان داوطلب فعالیت کنیم.
• گردشگری پایدار رو تجربه کنیم: اگه به طبیعت گردی میریم، مسئولانه سفر کنیم. زباله نریزیم، به حیوانات آسیب نزنیم، گیاهان رو نکنیم و به قوانین مناطق حفاظت شده احترام بذاریم.
• تخلفات رو گزارش بدیم: اگه شکار غیرقانونی، تخریب محیط زیست یا تجارت غیرقانونی حیات وحش رو دیدیم، حتماً به سازمان محیط زیست یا نهادهای مربوطه اطلاع بدیم. سکوت ما، به سود مجرمانه.
• حیوانات وحشی رو به عنوان حیوان خانگی نگه نداریم: خیلی ها دوست دارن یه حیوان خاص یا عجیب غریب داشته باشن، اما نگه داشتن حیوانات وحشی تو خونه، نه تنها به خود اون حیوان آسیب میزنه، بلکه معمولاً باعث میشه که اون حیوان از زیستگاه طبیعی خودش جدا بشه و نتونه نقشی تو بقای نسل خودش ایفا کنه.

نتیجه گیری

از بین بردن گونه های ارزشمند جانوری، یک بحران جهانیه که هر روز داره ابعاد تازه ای پیدا می کنه. دیدیم که این اتفاق، فقط یه مشکل زیست محیطی نیست، بلکه ریشه هاش تو سبک زندگی ما، تصمیمات اقتصادی و حتی بی تفاوتی های کوچیک ما آدماست. تخریب زیستگاه، شکار و تجارت غیرقانونی، آلودگی، تغییرات اقلیمی و معرفی گونه های مهاجم، مثل تیغه های یه قیچی، دارن تار و پود تنوع زیستی سیاره مون رو می برن. این وسط، گونه های در حال انقراض ایران هم که هر کدومشون یه گنجینه ان، دارن قربانی این روند میشن و سکوت ما، یعنی تایید این نابودی.

اما هنوز دیر نشده! آینده حیات وحش، در دستان ماست. حفاظت از تنوع زیستی، فقط وظیفه دولت ها یا محیط بان ها نیست، بلکه مسئولیت تک تک ماست. با افزایش آگاهی، تغییر سبک زندگی و مسئولیت پذیری در قبال طبیعت، می تونیم این روند رو معکوس کنیم. وقتشه که به جای تماشاچی بودن، وارد عمل بشیم و با هر گام کوچیکی که برمی داریم، سهم خودمون رو برای بقا و حفاظت از حیوانات ارزشمند این کره خاکی ادا کنیم تا این زیبایی ها برای نسل های بعد از ما هم باقی بمونن.