اقتصاد موشکی؛ بازار پر رونق موشک در دست این کشورهاست

کدام کشور ها صادرکننده و چه کشور هایی واردکننده موشک های نظامی هستند؟

آفتاب نیوز :

در این مطلب به داده های موجود در موسسه بین المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) ارجاع شده که حجم و ارزش انتقالات بین المللی موشک های جنگی را بین سال های 2018 تا 2022 گزارش کرده است. همچنین در این مطلب عوامل موثر بر واردات و صادرات موشک های جنگی بررسی شده است؛ از جمله نیاز های دفاعی، روابط دوجانبه، تحریم ها و قوانین بین المللی. در نهایت به تاثیرات و پیامد های واردات و صادرات موشک های جنگی برای امنیت جهانی و منطقه ای پرداخته شده است.

کشور های صادرکننده موشک های جنگی

بر اساس داده های SIPRI بین سال های 2018 تا 2022، ده کشور بزرگ ترین صادرکننده موشک های جنگی در جهان بوده اند. این کشور ها به ترتیب حجم کل صادرات بین المللی موشک های جنگی عبارت اند از:

آمریکا (40 درصد)

– روسیه (16 درصد)

– فرانسه (11 درصد)

– چین (5 درصد)

– آلمان (4 درصد)

– ایتالیا (4 درصد)

– انگلستان (3 درصد)

– اسپانیا (3 درصد)

– کره جنوبی (3 درصد)

– اسراییل (2 درصد)

این کشور ها در مجموع 90 درصد از حجم کل انتقالات بین المللی موشک های جنگی را تشکیل می دادند. بقیه کشور ها تنها 10 درصد باقیمانده را به خود اختصاص می دادند. آمریکا بزرگ ترین صادرکننده موشک های جنگی در جهان بوده و حجم صادرات خود را نسبت به دوره قبلی – 2013 تا 2017- چهارده درصد افزایش داده است.

مهم ترین مشتریان آمریکا به ترتیب عربستان سعودی (19 درصد از حجم صادرات آمریکا)، ژاپن (6/8 درصد) و استرالیا (4/8 درصد) بوده اند. آمریکا موشک های جنگی مختلف از جمله موشک های بالستیک، موشک های کروز، موشک های هوا به هوا، موشک های هوا به زمین و موشک های زمین به زمین به کشور های دیگر می فرستد. روسیه دومین صادرکننده موشک های جنگی در جهان است، اما حجم صادرات خود را نسبت به دوره قبلی (2017- 2013)، 31 درصد کاهش داده است.

البته این کاهش قبل از اعمال تحریم ها علیه روسیه پس از تجاوز به اوکراین رخ داد. بزرگ ترین مشتریان روسیه، هند با 25 درصد از حجم صادرات این کشور و چین با 13 درصد هستند و پس از آن کشور هایی مانند الجزایر جای می گیرند.

عوامل موثر بر صادرات و واردات موشک های جنگی

نیاز های دفاعی: کشور هایی که تهدیدات امنیتی را احساس می کنند، ممکن است بخواهند موشک های جنگی را به عنوان راهی برای افزایش قدرت نظامی خود وارد یا تولید کنند. برای مثال، کامبوج که با تهدید هایی از سوی چین در دریای چین جنوبی روبه رو است، به بزرگ ترین واردکننده موشک های جنگی در جهان تبدیل شده است.

روابط دوجانبه: کشور هایی که روابط سیاسی، اقتصادی یا امنیتی نزدیکی با یکدیگر دارند، ممکن است موشک های جنگی را راهی برای تقویت همکاری و همبستگی بدانند از این رو مبادرت به خرید این تسلیحات می کنند. برای مثال، آمریکا که با عربستان سعودی روابط استراتژیک دارد، بزرگ ترین تامین کننده موشک های جنگی برای این کشور است.

تحریم ها و قوانین بین المللی: کشور هایی که تحت تحریم های بین المللی قرار دارند، ممکن است دچار مشکلاتی در واردات یا صادرات موشک های جنگی شوند. برای مثال، روسیه که پس از حمله به اوکراین تحت تحریم های غرب قرار گرفته است، میزان صادرات موشک های جنگی خود را کاهش داده است. همچنین، کشور هایی که عضو رژیم کنترل فناوری موشکی (MTCR) هستند، ملزم به رعایت قوانین و محدودیت هایی در مورد انتقال موشک های جنگی هستند.

توسعه فناوری: تعدادی از کشور هایی که توانایی طراحی، ساخت و آزمایش موشک های جنگی را دارند، ممکن است با انتقال این موشک ها بخواهند قدرت علمی و فنی خود را نشان دهند. برای مثال، چین که یکی از کشور های پیشرو در زمینه توسعه موشک های جنگی است، هم واردکننده و هم صادرکننده موشک های جنگی است.

کشور هایی که موشک های جنگی وارد می کنند

بر اساس گزارش تجارت فردا، کشور هایی که موشک های جنگی وارد می کنند نیز بر اساس داده های SIPRI رتبه بندی شده اند و میزان واردات آن ها به ترتیب زیر است:

کامبوج (10 درصد)

– عربستان سعودی (2/8 درصد)

– نیجریه (8/6 درصد)

– فیلیپین (8/6 درصد)

– اندونزی (9/4 درصد)

– هند (8/4 درصد)

– مصر (7/4 درصد)

– چین (5/4 درصد)

– قطر (3/4 درصد)

– ترکیه (1/4 درصد)

این کشور ها در مجموع 60 درصد از حجم کل واردات بین المللی موشک های جنگی را تشکیل می دهند. بقیه کشور ها تنها 40 درصد باقیمانده حجم واردات را به خود اختصاص می دهند. کامبوج بزرگ ترین واردکننده موشک های جنگی در جهان است و حجم واردات خود را نسبت به دوره قبلی (2013-2017) 100 درصد افزایش داده است. بزرگ ترین تامین کننده این سلاح ها برای کامبوج آمریکاست.

کامبوج موشک های جنگی مختلفی وارد می کند؛ از جمله موشک های بالستیک، موشک های کروز، موشک های هوا به هوا و موشک های هوا به زمین. طی سال های مورد بررسی عربستان سعودی دومین واردکننده موشک های جنگی در جهان بوده است، اما حجم واردات خود را نسبت به دوره قبلی 18 درصد کاهش داد.

این کاهش به دلیل تحریم های بین المللی بر عربستان سعودی پس از قتل روزنامه نگارسعودی، جمال خاشقجی رخ داد. در این دوره بزرگ ترین تامین کنندگان سلاح ها برای عربستان سعودی؛ به ترتیب آمریکا (19 درصد)، انگلستان (17 درصد) و فرانسه (15 درصد) بودند.

عربستان سعودی انواع موشک های جنگی را در طی این مدت وارد کرده است؛ از جمله موشک های بالستیک، موشک های کروز، موشک های هوا به هوا، موشک های هوا به زمین و موشک های زمین به زمین. نیجریه سومین واردکننده موشک های جنگی در جهان بوده و حجم واردات خود را نسبت به دوره قبلی 100 درصد افزایش داده است.

بزرگ ترین تامین کننده نیجریه چین با 100 درصد حجم واردات بوده است. نیجریه خواستار انواع موشک های جنگی از جمله موشک های بالستیک، موشک های کروز و موشک های هوا به زمین است.

کدام کشور ها بهترین فناوری موشکی جهان را دارند؟

موشک های جنگی یکی از ابزار های نظامی پیشرفته و قدرتمند هستند که تعدادی از کشور ها در جنگ ها و تنش های منطقه ای آن ها را به کار می برند. این موشک ها می توانند اهداف مختلفی را در فواصل دور و با دقت بالا بزنند و اغلب دارای سرباره های هسته ای، شیمیایی یا بیولوژیک هستند.

بر اساس گزارش های موجود، کشور هایی که دارای فناوری تولید موشک های جنگی هستند به ترتیب زیر هستند: آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلستان، هند، اسراییل، پاکستان، ایران و کره شمالی از فناوری تولید موشک های بالستیک، موشک های کروز، موشک های هوا به هوا، موشک های هوا به زمین و موشک های زمین به زمین برخوردار هستند، اما هر کدام به تنهایی فناوری های منحصر به خود را نیز دارند.

آمریکا در حال توسعه موشک های هایپرسونیک است که می توانند با سرعت بیش از صوت حرکت کنند و از سیستم های دفاع موشکی عبور کنند. روسیه و کره شمالی موشک های هایپرسونیک تولید کرده اند که می توانند با سرعت بالاتر از 20 ماخ حرکت کنند و از سیستم های دفاع موشکی عبور کنند.

چین و ایران فناوری موشک های هایپرسونیک دارند که می توانند با سرعت بالاتر از 10 ماخ حرکت کنند و از سیستم های دفاع موشکی عبور کنند. فرانسه، انگلیس، اسراییل و پاکستان در حال توسعه موشک های هایپرسونیک هستند که می توانند با سرعت بالاتر از پنج ماخ حرکت و از سیستم های دفاع موشکی عبور کنند. هند نیز موشک های هایپرسونیک تولید می کند که می توانند با سرعت بالاتر از شش ماخ حرکت و از سیستم های دفاع موشکی عبور کنند.

جدیدترین و پیشرفته ترین موشک های دنیا

هیچ تعریف پذیرفته شده ای برای اصطلاح «موشک مافوق صوت» وجود ندارد، اما این تعریف معمولاً برای توصیف موشک هایی به کار برده می شود که برای مدت های طولانی با سرعت های بیش از پنج برابر سرعت صوت در جو زمین حرکت می کنند، در حالی که می توانند مانور های قابل توجهی انجام دهند مانند تغییر جهت موشک به طور ناگهانی. موشک های مافوق صوت از سوی چندین کشور در حال توسعه هستند و طبق گزارش ها روسیه و چین برنامه تولید این موشک ها را دارند.

ایالات متحده همچنین چندین برنامه تسلیحات مافوق صوت دارد و در حال انجام آزمایش است. بریتانیا توانایی تولید موشک های مافوق صوت را ندارد، اما وزارت دفاع برنامه مافوق صوت را برای توسعه «مفاهیم و فناوری های مافوق صوت آینده» اعلام کرده است.

علاوه بر این، در سال 2022، اعلام شد که استرالیا، ایالات متحده و بریتانیا در توسعه قابلیت های مافوق صوت و ضد مافوق صوت از طریق مشارکت امنیتی AUKUS (یک پیمان امنیتی سه جانبه بین استرالیا، ایالات متحده و بریتانیاست) با یکدیگر همکاری خواهند کرد. نوع ماموریت هایی که یک موشک مافوق صوت می تواند انجام دهد به نوع موشک و همچنین برد، سرعت، نوع کلاهک و سکوی پرتاب آن بستگی دارد.

برنامه های کاربردی بالقوه ممکن است هزینه بر یا به زمان یا موبایل حساس باشد. دفاع موشکی پیچیده، پرهزینه و از نظر فنی چالش برانگیز است، به ویژه برای دفاع سراسری در برابر موشک های دوربرد مانند موشک های بالستیک قاره پیما. قابلیت مانور، ارتفاع و سرعت موشک های مافوق صوت ممکن است برای سیستم های دفاع موشکی فعلی که برای مقابله با موشک های بالستیک طراحی شده اند، چالش هایی ایجاد کند.

این چالش ها می تواند مربوط به تشخیص بعدی و زمان کمتر برای تصمیم گیری و پاسخ دادن به هدف باشد. سیستم های دفاع موشکی موجود باید برای مقابله بهتر با موشک های مافوق صوت تطبیق داده شوند، که احتمالاً به سرمایه گذاری قابل توجهی نیاز دارد. به سراغ دیگر موشک های جنگی می رویم.

موشک بالستیک قاره پیما «سارمات» (روسیه)

این موشک که به عنوان «شیطان 2» نیز شناخته می شود، جدیدترین موشک بالستیک قاره پیمای روسیه است. سارمات قادر به حمل 10 کلاهک هسته ای و پیمودن مسافتی بیش از 18 هزار کیلومتر است. این موشک می تواند از سامانه های دفاع موشکی عبور کند و به اهداف خود در هر نقطه از جهان برسد.

موشک بالستیک قاره پیما «مینوتمن 3» (ایالات متحده)

این موشک که از سال 1970 در زرادخانه هسته ای ایالات متحده قرار دارد، به تازگی با فناوری های جدیدتر ارتقا یافته است. مینوتمن 3 می تواند سه کلاهک هسته ای حمل کند و مسافتی بیش از 10 هزار کیلومتر را بپیماید. این موشک از دقت بالایی برخوردار است و می تواند به اهداف خود با دقت بسیار بالا اصابت کند.

موشک بالستیک زیردریایی «ترایدنت 2» (ایالات متحده)

این موشک که از زیردریایی های اتمی ایالات متحده شلیک می شود، قادر به حمل 14 کلاهک هسته ای و پیمودن مسافتی بیش از 12 هزار کیلومتر است. ترایدنت 2 از پیشرفته ترین موشک های بالستیک جهان است و می تواند از سامانه های دفاع موشکی عبور کند.

موشک کروز «هوآسونگ-17» (کره شمالی)

این موشک که در سال 2022 از آن رونمایی شد، جدیدترین موشک کروز قاره پیمای کره شمالی است. هوآسونگ-17 می تواند مسافتی بیش از 15 هزار کیلومتر را درنوردد و به اهداف خود در هر نقطه از جهان برسد. این موشک از قابلیت مانور بالایی برخوردار است و می تواند از سامانه های دفاع موشکی عبور کند.

موشک مافوق صوت «کینژال» (روسیه)

این موشک که از هواپیما های جنگنده شلیک می شود، با سرعتی بیش از 10 برابر سرعت صوت پرواز می کند. کینژال می تواند به اهداف خود در هر نقطه از زمین برسد و از سامانه های دفاع موشکی بگذرد. کشور های تولیدکننده موشک های جنگی: علاوه بر کشور های گفته شده در بالا، کشور های دیگری مانند چین، هند، فرانسه، انگلیس، اسراییل و پاکستان نیز در زمینه تولید موشک های جنگی فعال هستند. این کشور ها با سرمایه گذاری های کلان در این زمینه، به دنبال ارتقای توان نظامی خود و افزایش قدرت بازدارندگی در برابر دشمنان هستند.

هیچ تعریف پذیرفته شده ای برای اصطلاح «موشک مافوق صوت» (هاپیرسونیک) وجود ندارد، اما این تعریف معمولاً برای توصیف موشک هایی به کار برده می شود که برای مدت های طولانی با سرعت های بیش از پنج برابر سرعت صوت در جو زمین حرکت می کنند.

موشک بالستیک قاره پیما «سارمات» که به اسم «شیطان 2» نیز شناخته می شود، جدیدترین موشک بالستیک قاره پیمای روسیه است. سارمات قادر به حمل 10 کلاهک هسته ای و پیمودن مسافتی بیش از 18 هزار کیلومتر است.