اصول معماری؛ پارامترهایی که فرم و بیان را در معماری ایجاد می‌کنند  

اصول معماری؛ پارامترهایی که فرم و بیان را در معماری ایجاد می‌کنند
 

طراحی داخلی ساختمان مسکونی به‌طور همزمان یک شکل هنری، یک فرآیند مشارکتی، یک دانش و بازتابی از فرهنگ است. متفاوت هستند که می‌تواند بر اساس دوره‌های زمانی یا ویژگی‌های جغرافیایی و فرهنگی تقسیم‌بندی شود. اما در تمامی انواع اصول معماری اصول بنیادی وجود دارند که مشترک هستند و به‌نوعی زبان معماری را ایجاد می‌کنند. این اصول همان روش‌ها و ویژگی‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها فرم‌ها را می‌سازیم، از سبک‌ها پیروی می‌کنیم، خلاقیت به‌خرج می‌دهیم و زیبایی و کاربرد را ایجاد می‌کنیم. در این مطلب از با اصول معماری آشنا می‌شویم.

برای مشاوره رایگان بازسازی و طراحی داخلی خانه های 70 متری را تکمیل کنید تا مشاورین متخصص گروه رینو با شما تماس بگیرند.

اصول هفتگانه معماری را بشناسید

زیبایی، هماهنگی و کاربرد، همگی پیامدهای استفاده صحیح از اصول معماری هستند. این اصول و مبانی معماری به معماران کمک می‌کنند تا بدانند چه چیزی را در اولویت قرار دهند و حدود اقدامات را در پروژه‌ها تعیین کنند. این مبانی همچنین ارتباط مستقیم با اصول زیبایی‌شناسی دارند و با استفاده از آن‌ها می‌توانید ساختمان‌هایی زیبا با طراحی منحربه‌فرد بسازید.

اصول هفتگانه معماری عبارتند از:

• تعادل
• ریتم
• تاکید
• تناسب و مقیاس
• حرکت بصری
• کنتراست
• وحدت

تعادل؛ یکی از اولین اصول معماری

برخی از انواع تعادل در معماری عبارتند از:

• تعادل طراحی داخلی منزل قدیمی یا رسمی (Symmetrical or formal balance): در این نوع از تعادل یک خط مرکزی نامرئی یا فرضی وجود دارد که بنا را به دو بخش تقسیم می‌کند و در هر دو بخش، ویژگی‌ها از فرم و رنگ و … یکسان هستند. تقارن در معماری بناهای ایرانی و اسلامی کاربرد بالایی دارد.
• تعادل نامتقارن یا غیررسمی (Asymmetrical or informal balance): در تعادل نامتقارن، دو طرف بنا، دارای ویژگی‌های بصری یکسان نیستند اما هر ویژگی در یک طرف، دارای پاسخی از نوع دیگر در طرف دیگر است. برای مثال برای جبران نبودن بالکن در یک سو ممکن است بخواهید از پنجره‌هایی بزرگ در سوی دیگر استفاده کنید.
• تعادل شعاعی (Radial balance): در تعادل شعاعی یا تابشی، همه اجزا در حالتی دایره‌وار، مانند گلبرگ‌های یک گل در اطراف یک نقطه مرکزی قرار می‌گیرند. معماری طاق‌ها و گنبدها در دارای این نوع از تقارن هستند.
• تعادل عمودی (Vertical balance): در این نوع از تقارن، قطعات بالا و پایین یک خط، هر دو به یک اندازه هستند. در این روش، خط تقارن به‌صورت افقی رسم می‌شود.
• تعادل افقی (Horizontal balance): هر دو سمت چپ و راست نما یا فضای داخلی دارای قسمت‌های مساوی و مشابه هستند. این نوع از تقارن نیز بیشتر در سبک کلاسیک رواج دارد.

ریتم؛ اصل دوم در معماری بنا

معماری از چهار عنصر اساسی یعنی نقطه، خط، صفحه و حجم تشکیل شده است در واقع چیزی بیش از آجر، بتن و است. هر طرح معماری سرشار از این پتانسیل است که یک اثر هنری باشد و تاثیر عمیقی بر روحیات ساکنان و بازدیدکنندگان بنا بگذارد. یکی از راهکارهای تاثیرگذاری بر روحیه این افراد، ایجاد ریتم در معماری است که توهم حرکت و احساس جنبش و نشاط را ایجاد می‌کند.

یوهان ولفگانگ فون گوته، شاعر و متفکر نامدار آلمانی گفته است: “من معماری را موسیقیِ یخ‌زده (تجسم‌یافته/قابل دیدن) می‌نامم” و نکته جالب این‌که ریتم یک عنصر ذاتی، هم در موسیقی و هم در معماری است. ریتم در معماری به این صورت تعریف می‌شود: “حرکت بصری که با تکرار یا تغییر الگوی عناصر مشخص و ایجاد می‌شود”. از این رو، ریتم در معماری را می‌توان به صورت تکرار عناصری مانند خطوط، نقش‌ها، فرم‌ها یا رنگ‌ها به‌شکلی سازمان‌یافته و با فواصل مشخص تعریف کرد.

برخی از انواع ریتم در معماری عبارتند از:

• ریتم منظم: (Regular rhythm): هر عنصر را با همان شکل و فاصله تکرار می‌کنیم. این نوع از ریتم در معماری ساده انواع بنا در شهرهای مدرن و نیز در معماری بناهای اداری و دولتی کاربرد بالایی دارد.
• ریتم تصادفی (Random rhythm): عناصر را به‌صورت تصادفی یا در فواصل نامنظم قرار می‌دهیم که در معماری مدرن و معماری پست‌ مدرن استفاده می‌شود.
• ریتم درجه‌بندی‌شده (Gradated rhythm): فرض کنید چندین پنجره در کنار هم هستند که به ترتیب هم ارتفاع آن‌ها و هم فاصله بین آن‌ها کمتر می‌شود. در این نوع از ریتم، برخی از ویژگی‌ها به تدریج تغییر می‌کنند. این نوع از ریتم نیز در معماری بناهای مدرن و پست‌ مدرن و به‌ویژه در نمای گالری‌ها، سالن‌های رویداد و مجتمع‌های تجاری مدرن و پست‌مدرن کاربرد بالایی دارد.

تاکید: سومین اصل از مبانی معماری

تاکید یکی از اصول است که نگاه بازدیدکننده را به بخشی محوری از بنا جلب می‌کند. برای مثال رنگ فیروزه‌ای کاشی‌ها و نیز شکل خاص گنبد مساجد راهکاری است برای جلب توجه عابران. ما در معماری از عناصر مختلفی برای تاکید استفاده می‌کنیم که عبارتند از: اندازه، محل قرارگیری، شکل، رنگ، و استفاده از خطوط.

راهکارهای عملی پیاده‌سازی اصل تاکید

تاکید یک استراتژی است که هدف آن جلب توجه بیننده به یک عنصر خاص در طراحی است. اصل تاکید از جمله اصول بنیادی بسیاری از زمینه های طراحی، از جمله معماری، طراحی منظر، طراحی گرافیکی و طراحی مد است.

برای پیاده‌سازی اصل تاکید با چند راهکار آشنا می‌شویم:

• استفاده از خطوط: بسیاری از طراحان از یک جریان خطی خاص برای تعیین جهت کلی نما استفاده می‌کنند. وقتی این جریان را تغییر می‌دهید، توجه را به نقطه‌ای خاص جلب می‌کنید که در آن جریان خطوط، تغییر کرده است. به عنوان مثال، اگر طرح شما دارای خطوط افقی باشد و ناگهان تنشی در میان آن‌ها ایجاد کنید، به‌عنوان یک بخش خاص از بنا مورد توجه قرار می‌گیرد.
• استفاده از اشکال: اگر از گروهی از اشکال مشابه در یک بخشی از بنا مانند نمای ساختمان استفاده می‌کنید، استفاده از یک شکل متفاوت مانند یک دایره فورا جلب توجه می‌کند. در واقع ذهن انسان طوری تربیت یافته است که به‌دنبال این تفاوت‌ها می‌گردد. زیرا تفاوت‌ها  ذهن را به چالش می‌کشند و مانند پازلی هستند که دوست دارید حل کنید یا از راز آن آگاه شوید.
• استفاده از نورپردازی: یکی دیگر از شیوه‌های ایجاد تاکید، استفاده از نورپردازی است. نمونه رایج این روش، نورپردازی شبانه بنا است که به‌راحتی می‌تواند برخی از ویژگی‌های نمای ساختمان را برجسته کند.

تناسب و مقیاس؛ دو مفهوم که چهارمین اصل معماری را ایجاد می‌کنند

تناسب (Proportion)

تناسب رابطه ابعادی یک جزء با جزء دیگر یا نسبت به کل است که بر حسب یک نسبت تعریف می‌شود. در طبیعت، تناسب‌های طبیعی بسیاری بین اجزا وجود دارد. برای مثال سر انسان حدود یک هشتم قد او است و فاصله بین بازوهای دراز شده برابر با ارتفاع بدن است. در دنیای معماری، نسبت‌های “درست” یا “زیبا” آن‌هایی هستند که دانشمندان باستان بر اساس نسبت‌های ریاضی رایج در سرتاسر طبیعت به ما معرفی کرده‌اند و هماهنگی بصری بین قطعات را ایجاد می‌کنند. استفاده از اشکال رایج مربع، دایره و مثلث نیز در همین موضوع طبقه‌بندی می‌شود.